KIBRIS’TA MÜLKİYET HAKKININ ULUSLARARASI HUKUK ÇERÇEVESINDE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2025, Sayı: 75, 161 - 196, 08.10.2025

Emete Gözügüzelli

https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1799382

Öz

"Bu makale, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'nin (GKRY) tartışmalı bir devlet statüsüne sahip olduğunu en başından itibaren vurgulamaktadır. GKRY'nin mülkiyet sorunlarıyla ilgili eylemlerini, adadaki gerçek koşullar ışığında, yani küresel olarak tanınan iki ayrı otoritenin varlığı ve Kıbrıs sorununun devam eden çözümsüz doğası ışığında uluslararası hukuk çerçevesinde değerlendirmektedir. Makale, GKRY tarafından Kıbrıslı Türklere karşı başlatılan son 'yasal işlemler ve tutuklamalar'a odaklanarak, bu tür eylemlerin yargı yetkisinin aşılması anlamına gelip gelmediğini değerlendirmektedir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin (KKTC) bir devlet olarak statüsünü ve vatandaşlık durumlarına bakılmaksızın KKTC'de ikamet eden bireyleri hedef alan hukuka aykırı tutuklama uygulamalarını incelemektedir. Birincil amaç, bu gelişmelerin kesinlikle yasal bir analizini sağlamaktır. Özellikle, GKRY tarafından güneye geçerken veya Avrupa Tutuklama Emri (EAW) gibi 'uluslararası tutuklama emirleri' yoluyla bireylerin tutuklanması, özellikle Türk iş insanları için yasal bir risk oluşturmaktadır. Bu kapsamda, makale, Etkilenen bireylerin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve diğer kurumlar önündeki olası yasal savunmalarını ele alır ve Türkiye ile KKTC arasında olası koordineli eylemleri tartışır. Uluslararası yasal metinlere ve içtihatlara dayanan bu çalışma nitel bir yasal değerlendirme sunar ve akademik literatüre katkıda bulunmayı amaçlar.

Anahtar Kelimeler

Mülkiyet , KKTC , GKRY , ABAD , AİHM , Tutuklamalar

Evaluation of Property Rights in Cyprus Within the Framework of International Law

Öz

This article emphasizes from the outset that the Greek Cypriot Administration of Southern Cyprus (GCASC) holds a controversial state status. It evaluates, within the framework of international law, the GCASC’s actions concerning property issues in light of the actual circumstances on the island—namely, the globally recognized existence of two separate authorities and the ongoing unresolved nature of the Cyprus issue. The article focuses on the recent 'legal proceedings and arrests' initiated by the GCASC against Turkish Cypriots, assessing whether such actions constitute an overreach of jurisdiction. It examines the status of the Turkish Republic of Northern Cyprus (TRNC) as a state and the unlawful arrest practices targeting individuals residing in the TRNC, regardless of their citizenship status. The primary aim is to provide a strictly legal analysis of these developments. In particular, the arrest of individuals by the GCASC while crossing to the south, or through 'international arrest warrants' such as the European Arrest Warrant (EAW), poses a legal risk especially to Turkish businesspeople. Within this scope, the article investigates the potential legal defenses available to affected individuals before the European Court of Human Rights (ECHR) and other institutions, and discusses possible coordinated actions between Turkey and the TRNC. Based on international legal texts and case law, this study offers a qualitative legal assessment and aims to contribute to the scholarly literature.

Anahtar Kelimeler

Property , TRNC , Greek Cypriot Administration , EJC , ECHR , Arrests

Kaynakça

• Dworkin R, Law’s Empire, Harvard University Press, Cambridge, 1986.
• Ertekün N M, In Search of a Negotiated Cyprus Settlement, Lefkoşa, 1981.
• Ertekün N M, The Cyprus Dispute and the Birth of the Turkish Republic of Northern Cyprus, K. Rustem & Brother, Oxford, 1981.
• Finnis J, Natural Law and Natural Rights, Oxford University Press, Oxford, 1980.
• Gözügüzelli E, Uluslararası Hukuk Açısından Kıbrıs Barış Harekâtı, 50. Yıl Anısına, Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2024.
• James K-L, EU Accession and UN Peacemaking in Cyprus, Palgrave Macmillan, New York, 2005.
• Kyriakides A, Cyprus: Constitutionalism and Crisis, University of Pennsylvania Press, Philadelphia, 1968.
• McNeil K, Emerging Justice? Essays on Indigenous Rights in Canada and Australia, Native Law Centre, Saskatoon, 2001.
• Necatigil Z, The Cyprus Question and the Turkish Position in International Law, Oxford University Press, Oxford, 1989.
• Faustmann H, “The Dynamics of Political Elite Co-operation in Cyprus, 1960–2008”, The Cyprus Review, C. 20, S. 2, 2008, ss. 13–45.
• Fırat G, “The 1974 Cyprus Intervention in International Law”, Perceptions, C. 14, S. 2, 2009, ss. 57–76.
• Grigoriadis I N., “Cyprus Negotiations Thwarted by Issues on Security and Guarantees”, SWP Comments, No. 28, 2017.
• Lowe A. V., “Do General Rules of International Law Exist?”, Review of International Studies, C. 9, S. 3, 1983, ss. 207–213.
• Vehmeyer E, “The Supreme Principle that Permeates the 1960 Cypriot Constitution”, Journal on Ethnopolitics and Minority Issues in Europe, C. 11, S. 1, 2012, ss. 1–20.
• Von Hirschhausen B, “Postwar Property Restitution in Central Europe: Comparing German and Polish Approaches”, Journal of Modern European History, C. 12, S. 4, 2014, ss. 500–520.
• Mahkeme Kararları
• Apostolides v. Orams, ABAD, C-420/07, Karar, 28 Nisan 2009.
• Aranyosi and Căldăraru, ABAD, C-404/15 ve C-659/15 PPU, Karar, 5 Nisan 2016.
• Broniowski v. Poland, AİHM (Büyük Daire), Karar, 22 Haziran 2004, Başvuru No. 31443/96.
• Democratic Republic of the Congo v. Uganda, UAD, Karar, 2005.
• Demopoulos and Others v. Turkey, AİHM (Büyük Daire), Karar, 1 Mart 2010, Başvuru No. 46113/99 vd.
• K.V. Mediterranean Tours Ltd v. Turkey, AİHM, Karar, 10 Haziran 2025.
• Loizidou v. Turkey, AİHM, Karar (Esas), 18 Aralık 1996, Reports 1996-VI.
• Lotus Case (France v. Turkey), MDAD (PCIJ), Karar, 7 Eylül 1927, Series A No. 10.
• Nicaragua v. United States, UAD, Karar, 1986.
• Temple of Preah Vihear (Cambodia v. Thailand), UAD, Karar, 15 Haziran 1962.
• Texaco Overseas Petroleum Company and California Asiatic Oil Company v. Libya, Tahkim, Karar, 19 Ocak 1977, 53 I.L.R. 389.
• Xenides-Arestis v. Turkey (Just Satisfaction), AİHM, Karar, 7 Aralık 2006, Başvuru No. 46347/99.
• Xenides-Arestis v. Turkey, AİHM, Karar, 22 Aralık 2005, Başvuru No. 46347/99.
• Uluslararası Belgeler
• Republic of Türkiye, Ministry of Foreign Affairs, “Treaty Concerning the Establishment of the Republic of Cyprus”, 16 Ağustos 1960, https://www.mfa.gov.tr/treaty-concerning-the-establishment-of-the-republic-of-cyprus.en.mfa (s.e.t. 2.07.2025).
• United Nations, Report of the Secretary-General on the United Nations Operation in Cyprus (S/11789/Add.2), 13 Eylül 1975.
• Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Karar 353 (1974); Karar 354 (1974).
• Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Karar 649 (1990); Karar 750 (1992).
• United Nations, The Comprehensive Settlement of the Cyprus Problem (Annan Plan), Report of the Secretary-General, UN Doc. S/2004/437, 28 Mayıs 2004.
• United Nations, Conference on Cyprus, Crans-Montana, Switzerland, Report of the Secretary-General, UN Doc. S/2017/814, 28 Eylül 2017.
• United Nations General Assembly, Resolution 194 (III) on Palestine Refugees, UN Doc. A/RES/194 (III), 11 Aralık 1948.
• Montevideo Convention on the Rights and Duties of States, 1933.
• Birleşmiş Milletler, “Letter dated 27 December 1963 from the Representative of Turkey to the Secretary-General”, UN Doc. S/5491 (27 Aralık 1963).
• Yasalar ve Anayasal Düzenlemeler
• Council Framework Decision of 13 June 2002 on the European Arrest Warrant (2002/584/JHA).
• Council Regulation (EC) No. 44/2001 on Jurisdiction and the Recognition and Enforcement of Judgements in Civil and Commercial Matters.
• Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Anayasa, Lefkoşa, 7 Mayıs 1985.
• Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Fasıl 224: Taşınmaz Mal Edinme ve Tasarruf Yasası.
• Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Law No. 13/2008 Amending the Immovable Property Commission Law, Lefkoşa, 2008.
• Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Law No. 67/2005 on the Compensation, Exchange and Restitution of Immovable Properties, Lefkoşa, 2005.
• Republic of Cyprus, Law 130(I)/2006, A Law for the Amendment of the Criminal Code, Resmî Gazete, 20 Ekim 2006.
• Yargı Kararları (KKTC)
• KKTC Yargıtay (Hukuk), D.38/2015, E.121/2014.
• KKTC Anayasa Mahkemesi, D.5/87 sayılı Karar, Lefkoşa, 1987.
• KKTC Yargıtay (Hukuk), D.8/2009 sayılı Karar, E.101/2007, K. D.8/2009, Lefkoşa, 2009.
• KKTC Anayasa Mahkemesi, KS 5/2015 (D. 2/2017), Lefkoşa, 31 Mart 2017.
• KKTC Anayasa Mahkemesi, KS 14/2015 (D. 9/2017), Lefkoşa, 29 Haziran 2017.
• Gazete ve Diğer Kaynaklar
• “Gözler Robb Davasında”, Yenidüzen, 1 Ocak 2011, https://www.yeniduzen.com/gozler-robb-davasinda-12620h.htm.(s.e.t.24.05.2025).
• “Kıbrıslı Türk avukatın Rum mallarının satışıyla suçlandığı dava düştü: Kilit İngiliz tanık öldü”, Serbesiyet, 29 Şubat 2024.
• “Rum mallarıyla ilgili tutuklamalar sıradan vatandaşa sıçradı!”, Kıbrıs Postası, 21 Haziran 2024, https://www.kibrispostasi.com/c35-KIBRIS_HABERLERI/n523258-rum-mallariyla-ilgili-tutuklamalar-siradan-vatandasa-sicradi (s.e.t. 3.06.2025).
• “Çok sayıda dosya inceleme altında”, Diyalog Gazetesi, 15 Mayıs 2025, https://www.diyaloggazetesi.com/guney/cok-sayida-dosya-inceleme-altinda-h113277.html (s.e.t. 28.06.2025).