AN INTEREST-FREE APPROACH TO REQUIRED RESERVE OF CENTRAL BANKING

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 2, 395 - 422, 31.12.2019

Fatih Kazancı

https://doi.org/10.31679/adamakademi.574110

Cited By: 1

Öz

In recent years, some central banks have been implementing reserve requirements in monetary policy management, and some of these central banks have been paying interest on required reserves. Like these central banks, The Central Bank of the Republic of Turkey (CBRT) pays a certain amount of interest to both the conventional and participation banks. Since participation banks have to comply with the principles of interest-free banking, they do not use interests in any way and cause them to suffer.

The contract of qard is a type of contract which is considered to be suitable in terms of fiqh when it does not yield any return to the lender. In periods of high inflation, the lender will suffer as much as the inflation rate when the lender receives back the amount of debt he has given. For this reason, contemporary jurists find it appropriate to compensate for this loss in the repayment of the debt owed. In this article, in accordance with this eligibility, an approach is presented in which CBRT receives Turkish lira and US dolar required reserves from the participation banks in accordance with the qard contract and CBRT pays an indexed on inflation instead of interest for the price it receives.

Anahtar Kelimeler

Central banking, Islamic banking, qard agreement, reserve requirements

MERKEZ BANKASI ZORUNLU KARŞILIK UYGULAMASINA FAİZSİZ BİR YAKLAŞIM

Öz

Son yıllarda bazı merkez bankaları, para politikası yönetimlerinde zorunlu karşılık uygulamalarını sürdürmekte olup, bu merkez bankalarının bazıları zorunlu karşılıklara faiz ödemesi yapmaktadırlar. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) da bu merkez bankalarına benzer olarak hem konvansiyonel hem de katılım bankalarından aldığı zorunlu karşılıklara belli bir oranda faiz ödemesi yapmaktadır. Katılım bankaları faizsiz bankacılık prensiplerine uymak zorunda olduklarından, tahsil ettikleri bu faizleri herhangi bir şekilde kullanamazlar.

Karz sözleşmeleri borç veren tarafa herhangi bir getiri kazandırmadığı durumda fıkhi açıdan uygun görülen bir sözleşme türüdür. Enflasyonun yüksek olduğu dönemlerde ise borç veren taraf, verdiği kadarlık bir bedeli geri aldığı zaman enflasyon oranı kadar zarar edecektir. Bu nedenle çağdaş fakihler, verilen borcun geri ödenmesinde paranın değer kaybıyla oluşan zararın telafi edilmesini fıkhi açıdan uygun bulmaktadırlar. Fıkhi açıdan verilen bu uygunluğa istinaden bu makalede, TCMB’nin Türk lirası ve ABD doları zorunlu karşılıkları katılım bankalarından karz sözleşmesine göre alması ve aldığı bedel karşılığında faiz yerine enflasyona endeksli bir getiri ödemesi yapması üzerine bir yaklaşım sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Merkez Bankacılığı, Katılım Bankacılığı, Karz Sözleşmesi, zorunlu karşılıklar

Kaynakça

• AAOIFI (2012). Faizsiz bankacılık standartları. İstanbul: Türkiye Katılım Bankaları Birliği. Yayın No: 2.
• Ahmad, A. (2000). Instruments of regulation and control of Islamic banks by the central banks. Islamic development bank, Islamic Research and Training Institute.
• Akçay, M. A. (1997). Para politikası araçları Türkiye ve çeşitli ülkelerdeki uygulamaları. Devlet Planlama Teşkilatı Yayın No: DPT.2483.
• Apaydın, H. Y. (2001). Karz. TDV İslam Ansiklopedisi. Cilt.24: 520-525.
• Bakkal, A. (1992). İslam hukukunda para ve faiz telakkisi zaviyesinden enflasyon farkının ödenmesi problemi, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1, 45-80.
• Bayındır, A. (1983). İslâm açısından enflasyon ve çözüm yolları. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Bayındır, A. (2007). Ticaret ve faiz. İstanbul: Süleymaniye Vakfı Yayınları.
• Bayındır, A. (2019). https://www.suleymaniyevakfi.org/fikih-arastirmalari/islam-fikhi-acisindan-borclanmalarda-enflasyon-farki.html (01.06.2019).
• Bilmen, Ö. N. (1985). Hukûk-ı islâmiyye ve ıstılâhât-ı fıkhıyye kâmûsu. İstanbul: Bilmen Yayınevi
• Chapra, (1985). Toward a just. Monetary system. Leicester: Islamic Foundation.
• Karaman, H. (1989). Akid, TDV İslam Ansiklopedisi. Cilt:2: 251-256.
• Karaman, H. (2010). Enflasyon ve faiz. http://www.hayrettinkaraman.net/makale/0628.html (01.06.2019).
• Koçyiğit, D. (2009). Olağan ve olağandışı durumlarda kullanılan para politikası araçları ve likidite yönetim stratejileri. TCMB Piyasalar Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Mishkin, F.S. (2000). Para teorisi ve politikası. İstanbul: Bilim Teknik Yayınevi.
• Orman, S. (1987) . Para, faiz ve İslâm. İstanbul: İslâmi İlimler Araştırmalar Vakfı Yayınları.
• Önder, T. (2005). Para politikası: araçları, amaçları ve Türkiye uygulaması, (Uzmanlık Yeterlilik Tezi). TCMB Piyasalar Genel Müdürlüğü. Ankara.
• Özdemir, A. (2012). Karz akdinin mahiyeti ve faizli işlemleri önleme fonksiyonu, Çukurova Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi 12(1): 125-145.
• Parasız, İ. (2011). Merkez bankacılığı ve para politikası. İstanbul: Güven Mücellit Matbaacılık Ltd. Şti.
• Serahsî, A. (2008). Mebsût (C. XIV, çev. M. C. Akşit). İstanbul: Gümüşev Yayınevi.
• Sıddiqi, M. N. (1983). Issues in Islamic banking: Selected papers, Leicester: The Islamic Foundation
• Talaslı, İ. A. (2012). Türkiye'de bankacılık sistemi zorunlu karşılık yönetimi, (Uzmanlık Yeterlilik Tezi). TCMB Piyasalar Genel Müdürlüğü. Ankara.
• TCMB, (2013a). Zorunlu karşılıklar hakkında Tebliğ, Sayı: 2013/15.
• TCMB, (2013b). Enflasyon ve fiyat istikrarı. 2013.
• TCMB2019).https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Temel+Faaliyetler/Para+Politikasi/Zorunlu+Karsilik+Oranlari/ (01.06.2019).
• Uzair, M. (1982). Central banking operations in an interest free banking system, in Ariff (ed.).