KONUŞMA BECERİSİ İLE İLİŞKİLİ ÖLÇEK GELİŞTİRME SÜRECİ: BİR TEMATİK İÇERİK ANALİZİ

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 1 - 24, 31.12.2024

Uğur Karaca , Arzu Nizamoğlu Çakır Esra Karakuş Tayşi

Öz

Bu araştırmada Türkiye’de konuşma alanında geliştirilmiş ölçekleri, yöntem ve içerik bağlamında inceleyip mevcut durumunu analiz etmek, eksikleri ortaya koyarak ihtiyaç duyulan çalışmaları ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında Web of Science, Eric, TR Dizin, Ulusal Tez Merkezi, TOAD, Googleakademik, Dergiparktan konuşma becerisinin ölçülmesine yönelik geliştiren ölçek çalışmaları araştırmaya dâhil edilme şartlarına göre taranarak toplam 14 makale değerlendirmeye alınmıştır. Bu makalelerin incelenmesinde Şahin ve Boztunç-Öztürk (2018) tarafından geliştirilmiş olan ‘Ölçek Geliştirme Süreci Formu’ kullanılarak tematik içerik analiziyle veriler elde edilmiştir. Çalışmanın bulgularına göre; geliştirilen ölçeklerin 4’ünün konuşma tutumu, 3’ünün konuşma öz yeterliği, 7’sinin de konuşma kaygı ölçeği olduğu tespit edilmiştir. İncelenen makalelerin tamamında ölçülmek istenen kuramsal yapının tanımlandığı, büyük çoğunluğunda ölçek geliştirme sürecinde uzman görüşüne başvurulduğu, yarısında yapı geçerliliği için hem AFA hem DFA’nın birlikte kullanıldığı, çoğunda ölçüt geçerliliğini saptamak için yordama ve kapsam geçerliliğinin birlikte kullanıldığı, güvenilirliği sağlama çalışması olarak daha çok iç tutarlılık kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ölçek Geliştirme, Tematik İçerik Analizi, Konuşma Eğitimi

Kaynakça

• Aydın, İ. (2013). Öğretmen adaylarının konuşma öz yeterliklerine ilişkin ölçek geliştirme çalışması. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14, 33-46.
• Başaran, M., & Erdem, İ. (2009). Öğretmen adaylarının güzel konuşma becerisi ile ilgili görüşleri üzerine bir araştırma. Kastamonu Education Journal, 17(3), 743-754.
• Ceran, D. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının konuşma eğitimi dersine yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. The Journal of Academic Social Science Studies.
• Çalık, M., & Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38.
• Demir, T., & Melanlıoğlu, D. (2014). Ortaokul öğrencileri için konuşma kaygısı ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 47(1), 103-124.
• Doğan, Y. (2009). Konuşma becerisinin geliştirilmesine yönelik etkinlik önerileri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 185-204.
• Dölek, O. (2021). Konuşma tutumunun konuşma başarımını yordama gücü. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 10(4), 1477-1492.
• Ercan, İ., & Kan, İ. (2004). Ölçeklerde güvenirlik ve geçerlik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(3), 211-216.
• Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-1: Temel kavramlar ve işlemler. Pegem Akademi.
• Guvey-Aktay, E., & Mermi, F. (2022). Speaking skills attitude scale for primary school students: Validity and reliability study. Mimbar Sekolah Dasar, 9(1), 43-57.
• Gül, Ş., & Sözbilir, M. (2015). Fen ve matematik eğitimi alanında gerçekleştirilen ölçek geliştirme araştırmalarına yönelik tematik içerik analizi. Eğitim ve Bilim, 40(178), 85-102.
• Gündüz, A., & Demir, S. (2021). Konuşma kaygısı ölçeği’nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(1), 145-159.
• Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma. Ankara: Nobel.
• Hasırcı-Aksoy, S., Arıcı, M. A., & Kan, M. (2021). Ortaokul öğrencileri için konuşma özyeterlik ölçeği geliştirme çalışması. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(41), 3631-3653.
• https://sozluk.gov.tr/?ara=konu%C5%9Fmak Erişim Tarihi: 08.05.2024
• İşcan, A. (2015). İletişim, konuşma ve konuşmayla ilgili temel kavramlar. In A. Şahin (Ed.), Konuşma eğitimi yöntemler- teknikler (pp. 1-25). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Karakoç, F. Y., & Dönmez, L. (2014). Ölçek geliştirme çalışmalarında temel ilkeler. Tıp Eğitimi Dünyası, 13(40), 39-4.
• Karalı, Y., Şahin, T. G., Şen, M., & Aydemir, H. (2021). Öğretmen adaylarının konuşma kaygılarının incelenmesi: İnönü Üniversitesi örneği. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 2277-2296.
• Karaoğlu, R., & Çetinkaya, S. (2022). İlkokul öğrencilerinin yazma becerilerine ilişkin makalelerin incelenmesi: Tematik içerik analizi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(3), 2579-2602.
• Katrancı, M., & Melanlıoğlu, D. (2013). Öğretmen adaylarına yönelik konuşma öz yeterlik ölçeği: Geçerlik ve güvenilirlik çalışması. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(6), 651-665.
• Keşaplı, G., & Çifci, M. (2019). Ortaokul öğrencilerinin konuşma kaygısı. The Journal of Academic Social Science Studies, 1(54), 463-484.
• Kınay, İ., & Özkan, E. (2014). Öğretmen adayları için konuşma kaygısı ölçeği (ÖAKKÖ) geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(5), 1747-1760.
• Kurudayıoğlu, M. (2003). Konuşma eğitimi ve konuşma becerisini geliştirmeye yönelik etkinlikler. Türklük Araştırmaları, 13, 287-309.
• Sevim, O. (2012). Öğretmen adaylarının konuşma kaygısı: Bir ölçek geliştirme çalışması. Journal of Turkish Studies.
• Şahin, G., & Boztunç-Öztürk, N. (2018). Eğitim alanında ölçek geliştirme süreci: Bir içerik analizi çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(1), 191-199.
• Temizyürek, F. (2007). İlköğretim ikinci kademede konuşma becerisinin geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40(2), 113-131.
• Topçuoğlu-Ünal, F., & Özer, D. (2017). Konuşma Becerisi Tutum Ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. In IV. International Eurasian Educational Research Congress (pp. 1871-1872). Denizli: Pamukkale Üniversitesi.
• Topu, F., Baydaş, Ö., Turan, Z., & Göktaş, Y. (2014). Common reliability and validity strategies in instructional technology research. Cukurova University Faculty of Education Journal, 42(1), 110-126.
• Uysal, H., Sakız, G., Birkan, G. Z., & Akman, A. (2019, October 23-27). İlkokul öğrencilerinin sınıf önünde konuşma kaygısı: Bir ölçek geliştirme çalışması [Conference presentation]. 2. Uluslararası Temel Eğitim Kongresi, Muğla, Türkiye.
• Ünsal, F. (2019). Türkçe derslerinde rol alma modeli ile hazırlanan etkinliklerin öğrencilerin konuşma tutum ve kaygılarına etkisi [Master’s thesis, Marmara Üniversitesi].
• Ürün Karahan, B. (2020). Konuşmaya yönelik tutum ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Turkish Studies – Education Sciences, 15(2), 1319-1327.
• Yaman, H., & Sofu, M. S. (2014). Öğretmen adaylarına yönelik konuşma kaygısı ölçeği. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 173(173), 41-50.
• Yangil, M. K., & Topçuoğlu Ünal, F. (2019). İkna etme tekniğinin konuşma tutumu üzerindeki etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(2), 321-336.
• Yurdagül, H. (2015). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerlilik için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması. In XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi. Denizli, Türkiye.
• Yurdagül, H., & Bayrak, F. (2012). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerlik ölçüleri: Kapsam geçerlik indeksi ve kappa istatistiğinin karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 264-271.
• Yüksel, G. (2014). Öğrenme öğretme kuram ve yaklaşımları. In S. Büyükalan Filiz (Ed.), Bilişsel öğrenme kuramı (pp. 45-73). Pegem Akademi.