Sindirim Sistemi Ünitesine Yönelik Başarı Testi Geliştirme: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 115 - 154, 23.06.2023

Gürcü Ebru Özkılıç , Oktay Bektas , Melek Karaca

https://doi.org/10.47214/adeder.1267535

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin altıncı sınıf “Sindirim Sistemi” konusundaki öğrenme düzeylerini ölçmeye yönelik geçerliği ve güvenirliği sağlanmış, çoktan seçmeli sorulardan oluşan bir başarı testi geliştirmektir. Çalışma nicel araştırmanın tarama desenine göre yapılandırılmıştır. 2020-2021 eğitim-öğretim yılında Şanlıurfa İli Siverek ilçesinde altıncı sınıfta öğrenim gören 229 öğrenci, araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Testin kapsam geçerliği için kazanımlar belirlenmiş, kazanımlardan 44 adet çoktan seçmeli sorudan oluşan havuz oluşturulmuştur. Ölçme, fen, biyoloji ve Türkçe alanlarında 11 tane uzmanın görüşüne sunularak kapsam geçerliği sağlanmıştır. Testteki soruların madde güçlük ve madde ayırt edicilik indeksleri hesaplanmış olup soruların güçlüğünün kolay, orta, zor olduğu, ayırt ediciliğinin ise çok iyi olduğu görülmüştür. Veri analizinde Factor programı, MS Excel 2020 ve SPSS.25 paket programları kullanılmıştır. Yapı geçerliği için AFA ve DFA aynı örneklem üzerinde uygulanmıştır. Test KR.20 güvenirlik katsayısı 0,84 olan 16 soruluk geçerlik ve güvenirliği sağlanmış bir başarı testidir. Geliştirilen teste açık uçlu sorular eklenip iki aşamalı şekilde kullanımı sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler

Başarı testi, sindirim sistemi, geçerlik, güvenirlik

Kaynakça

• Akbaş, U., Karabay, E., Yıldırım Seheryeli, M., Ayaz, A. ve Demir, Ö. O. (2019). Türkiye ölçme araçları dizininde yer alan açımlayıcı faktör analizi çalışmalarının paralel analiz sonuçları ile karşılaştırılması. Journal of Theoretical Educational Science, 12 (3), 1095-1123. doı: 10.30831/akukeg.453786 Aker, S., Dündar, C. ve Pekşen, Y. (2005). Ölçme araçlarında iki yaşamsal kavram: Geçerlik ve güvenirlik. O.M.Ü. Tıp Dergisi, 22(1), 50–60.
• Akhter, N. ve Bahoo, R. (2015). Development of a semi standardized achievement test of education for ıntermediate level. Journal of educational research (1027-9776). 2015, Vol. 18 Issue 1, Dept of Education IUB, Pakistan Anderson, L.W. (2003). Classroom assessment: Enhancing the quality of teacher decision making. New Jersey: Routledge. Anderson, L. W. (2005). Objectives evaluation and the improvement of education. Studies in Educational Evaluation, 31(2), 102- 113. doi:10.1016/j.stueduc.2005.05.004
• Ayvacı, H. Ş. ve Durmuş, A. (2016). Bir başarı testi geliştirme çalışması: Isı ve sıcaklık başarı testi geçerlik ve güvenirlik araştırması. Ondokuz Mayis University Journal of Education Faculty, 35(1), 87-103. Baladın Duman, B. (2019). Besin içerikleri ve sindirim sistemi konularında tga yöntemine dayalı olarak geliştirilen etkinliklerin değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trabzon Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Trabzon.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (1), 231-274. Barchard, K. A. ve Hakstian, A. R. (1997). Alfa katsayısı ile örnekleme modelinin çıkarsamaya etkisi. Eğitimsel ve Psikolojik Ölçüm, 57(6), 893-905. https://doi.org/10.1177/0013164497057006001 Başol, G. (2015). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. (3. Baskı). Pegem Akademi. Ankara Baştürk, S. (2014). Ölçme araçlarının taşıması gereken nitelikler. S. Baştürk (Ed.), Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Baykul, Y. (2015). Eğitimde ve psikolojide ölçme: Klasik test teorisi ve uygulaması. Pegem Akademi. Ankara. Bernard, H. R. (2011). Research Methods in Anthropology: Qualitative and Quantitative Approaches (5th edition), Rowman Altamira. Birgin, O. (2016). Bloom Taksonomisi. E. Bingölbali, S. Arslan ve İ. Ö. Zembat (Edit.) Matematik Eğitiminde Teoriler içinde (ss. 839-860). Pegem Akademi, Ankara. Bolat, A. ve Karamustafaoğlu, S. (2019). Vücudumuzdaki sistemler ünitesi başarı testi geliştirme: Geçerlik güvenirlik. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 131-159. doı: Https://Dx.doi.Org/10.30855/Gjes.2019.05.02.008
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32(32), 470-483. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10365/126871 Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık. Can, A. (2014). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde veri analizi, (3. Basım). Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
• Can, A. (2017). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. (5. Baskı). Pegem Akademi, Ankara. Creswell, J. W. (2013). Araştırma Deseni (Çev. Bursal, M: Ed.: Demir, S. B.). Eğiten Kitap. Crocker, L. ve Algina, J. (1986). Introduction to classical and modern test theory. Fort Worth: Holt, Rinehart and Winston. Çakıcı, Y., Ürek, H. ve Dinçer, E. O. (2012). İlköğretim öğrencilerinin soru oluşturma becerilerinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 43-68. Çakır, A. (2014). Faktör analizi. Doktora programı. https://docplayer.biz.tr/38884504-T-c-istanbul-ticaret-universitesi-sosyal-bilimler-enstitusu-isletme-anabilim-dali-isletme-doktora-programi-faktor-analizi-ayhan-cakir-1250d91213.html
• Çakır, M. ve Aldemir B. (2011). İki aşamalı genetik kavramlar tanı testi geliştirme ve geçerlik çalışması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 335-353. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/mkusbed/issue/19554/208352 Çakmur, H. (2012). Araştırmalarda ölçme-güvenilirlik-geçerlilik. Taf Prev Med Bull, 11(3), 339-344. doı:10.5455/Pmb.1-1322486024 Çalışkan, H. ve Yiğittir, S. (2008). Sosyal bilgilerde ölçme ve değerlendirme. Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi içinde ss. 217-281. Tay, B. ve A. Öcal (Ed.). Pegem A Yayıncılık, Ankara.
• Çelen, Ü. (2008). Klasik test kuramı ve madde tepki kuramı yöntemleriyle geliştirilen iki testin geçerlilik ve güvenilirliğinin karşılaştırılması. Elementary Education Online, 7(3), 758-768. Çelen, Ü. ve Aybek, E. C. (2013). Öğrenci başarısının öğretmen yapımı bir testle klasik test kuramı ve madde tepki kuramı yöntemleriyle elde edilen puanlara göre karşılaştırılması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 4(2), 64-75. Çepni, S. (2010). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (5. Baskı). Celepler Matbaacılık, Ankara.
• Çıtak Gözen, G. (2010). Klasik test ve madde tepki kuramlarına göre çoktan seçmeli testlerde farklı puanlama yöntemlerinin karşılaştırılması. İlköğretim Online (elektronik), 9(1), 170-187. Çolak, K. ve Demircioğlu, İ. H. (2010). Tarih dersi sınav sorularının Bloom taksonomisi’nin bilişsel alan düzeyi açısından sınıflandırılması. Millî Eğitim Dergisi. 40 (187) , 160-171. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/36197/407037
• Demir, M. ve Dindar, H. (2006). Beşinci sınıf öğretmenlerinin fen bilgisi dersi sınav sorularının Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(3), 87-96. Demir, N. ve Öner Armağan, F. (2019). Astronomi başarı testi geliştirme: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1), 52-70. Demir, N., Kızılay, E. ve Bektaş, O. (2016). 7. Sınıf çözeltiler konusunda başarı testi geliştirme: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (Efmed), 10 (1), 209-237.
• Erkorkmaz, Ü., Etikan, İ., Demir, O., Özdamar, K. ve Sanisoğlu, S. Y. (2013). Doğrulayıcı faktör analizi ve uyum indeksleri. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 33(1), 210-223. George, D. ve Mallery, M. (2010). Windows adım adım SPSS: Basit bir kılavuz ve referans, 17.0 güncelleme. (10. Baskı). Pearson, Boston. Gömleksiz, M. ve Erkan, S. (2010). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (2. Baskı). Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. Gönen, S., Kocakaya, S. ve Kocakaya F. (2011). Dinamik konusunda geçerliliği ve güvenilirliği sağlanmış bir başarı testi geliştirme çalışması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi Vııı(I), 40-57.
• Gülmez Güngörmez, H. ve Akgün, A. (2018). Ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersindeki kuvvet ve enerji ünitesine yönelik akademik başarı testi geliştirme çalışması. Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 85-99. Gündüz, Y. (2009). İlköğretim 6, 7 ve 8. sınıf fen ve teknoloji sorularının ölçme araçlarına ve Bloom’un bilişsel alan taksonomisine göre analizi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, VI(II), 150-165.
• Güneş, M. H. ve Serdaroğlu, C. (2018). Bitki ve hayvanlarda üreme, büyüme ve gelişme ünitesinde geliştirilen başarı testinin geçerliliği ve güvenirliği. Bilim, Eğitim, Sanat ve Teknoloji Dergisi (BEST Dergi), 2(1), 35-40. Güngör, S. N. ve Özkan, M. (2017). Fen bilgisi öğretmen adaylarına ağızda nişasta sindiriminin TGA (tahmin-gözlem-açıklama) yöntemiyle öğretimi: Amilaz Örneği. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 30-54.
• Haladyna, T. M. (1997). Writing test items to evaluate higher order thinking. Allynand Bacon: Needham Heights, MA. Hasançebi, B., Terzi, Y. ve Küçük, Z. (2020). Madde güçlük indeksi ve madde ayırt edicilik indeksine dayalı çeldirici analizi. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(1), 224-240.
• Hooper, D., Coughlan, J. ve Mullen, M. R. (2008). Structural equation modelling: guidelines for determining model fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53-60. Hotiu, A. (2006). The relationship between item difficulty and discrimination indices in multiple-choice tests in a physical science course. Unpublished master’s thesis, Florida Atlantic University.
• İpek Akbulut, H. ve Çepni, S. (2013). Bir üniteye yönelik başarı testi nasıl geliştirilir?: İlköğretim 7. sınıf kuvvet ve hareket ünitesine yönelik bir çalışma. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 18-44. Kahyaoğlu, M. (2005). İlköğretim 6. sınıf "dolaşım ve sindirim sistemi" konusunda şarkı ve şiirin başarıya, hatırlamaya ve derse karşı tutuma etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kalaycı, Ş. (2010). Faktör analizi. Ş. Kalaycı (Edit.), SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri, (5. Baskı), Asil Yayın Dağıtım, Ankara. Kargın, P. D. ve Gül, Ş. (2021). Altıncı sınıf vücudumuzdaki sistemler ve sağlığı ünitesine yönelik bir başarı testi geliştirilmesi, Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 1–26.
• Kaya, S. (2020). 11. sınıf öğrencilerine “sindirim sistemi” konusunun react stratejisi ile öğretimi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum. Kaya, S. ve Gül, Ş. (2020). 11. sınıflar için ‘Sindirim sistemi’ konusuna yönelik başarı testi geliştirme çalışması. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(13), 72-97. https://doi.org/10.20860/İjoses.701311
• Keçeci, G., Yıldırım, P. ve Kırbağ Zengin, F. (2019). Sistemler akademik başarı testi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi (UEAD), 3(1), 96-114. Kelecioğlu, H. ve Göçer Şahin, S. (2014). Geçmişten günümüze geçerlik. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 5(2), 1-11. https://doi.org/10.21031/epod.41706
• Kelloway E. K. (1998). Assessing model fit. Using lisrel for structural equation modeling. 3rd ed. USA: Sage Publications. Kızkapan, O. ve Bektaş, O. (2018). Yedinci sınıf maddenin yapısı ve özellikleri ünitesi başarı testi geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of International Lingual, Social and Educational Sciences, 4 (2), 186-202.
• Kline, T. (2005). Psychological Testing: A Practical Approach to Design and Evaluation. Lorenzo-Seva, U., ve Van Ginkel, J. R. (2016). Multiple imputation of missing values in exploratory factor analysis of multidimensional scales: estimating latent trait scores. Anales de Psicología/Annals of Psychology, 32(2), 596-608. Linn, R. L. ve Gronlund, N. E. (1995). Measurement and assessment in teaching. (7th edition) Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• McKillup, S. (2011). Statistics explained: An introductory guide for life scientists. Cambridge University Press. MEB. (2013). İlköğretim kurumları fen bilimleri dersi öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. MEB, (2018). Fen bilimleri dersi taslak öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7, 8. sınıflar). Ankara: Temel Eğitim Genel Müdürlüğü.
• Metin, M., Çevik, A. ve Gürbey, S. (2021). Öğretmenlerin uzaktan eğitime ilişkin görüşlerini belirleme ölçeği: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Maarif Mektepleri Uluslararası Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 4(1), 15-35. https://doi.org/10.47155/mamusbbd.911344 Morgan, G. A., Leech, N. L., Gloeckner, G. W. ve Barrett, K. C. (2004). SPSS for introductory statistics: Use and interpretation (2. ed.). London: Lawrence Erlbaum Associates.
• Nacaroğlu, O. ve Bektaş, O. (2019). Fen bilimleri dersindeki madde ve değişim ünitesine yönelik geçerli ve güvenilir başarı testi geliştirme: BİLSEM örneği. Maarif Mektepleri Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 67-88. Nacaroğlu, O., Bektaş, O. ve Kızkapan, 0. (2020). Madde döngüleri ve çevre sorunları konusunda başarı testi geliştirme: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kastamonu Education Journal, 28(1), 36-51. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3374
• Narlı, S. ve Baser, N. (2008). "Küme, bağıntı, fonksiyon" konularında bir başarı testi geliştirme ve bu test ile üniversite matematik bölümü 1. sınıf öğrencilerinin bu konulardaki hazırbulunuşluklarını betimleme üzerine nicel bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 147-58. Özcan, H., Koca, E. ve Söğüt, M. (2019). Ortaokul öğrencilerinin basınç kavramıyla ilgili anlayışlarını ölçmeye yönelik bir test geliştirme çalışması. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 6(1), 130-144.
• Özçelik, D. A. (2010). Test hazırlama kılavuzu. (4. Baskı). ss.111-29. Pegem Akademi, Ankara. Özer Özkan, Y. ve Acar Güvendir, M. (2018). Merkezi sınavların öğretmenler üzerindeki öğretimsel ve duyuşsal etkilerini belirlemeye yönelik öğretmen ölçeğinin geliştirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 189-204. https://doi.org/10.17679/inuefd.394383
• Özkan, F. (2017). 7.sınıf sindirim sistemi konusunda iki aşamalı test geliştirilerek kavram yanılgılarının tespit edilmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri. Pallant J. (2016). SPSS kullanma kılavuzu SPSS ile adım adım veri analizi. (S. Balcı ve B. Ahi, Çeviri). Ankara, Anı Yayıncılık. Patton, M. Q. (2005). Qualitative Research. John Wiley ve Sons. Saraç, H. (2018). Fen bilimleri dersi “Maddenin değişimi” ünitesi ile ilgili başarı testi geliştirme: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 416-445.
• Saraçlı, S. (2011) Faktör analizinde yer alan döndürme metotlarının karşılaştırmalı incelenmesi üzerine bir uygulama. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(3), 22-26. Saylan Kırmızıgül, A. ve Kaya, H. (2019). “Aynalarda yansıma ve ışığın soğrulması” konusunda geçerliği ve güvenirliği sağlanmış başarı testi geliştirme çalışması. Journal of Theoretical Educational Science, 12(2), 474-493. Seçer, İ. (2017). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi: analiz ve raporlaştırma. (3. Baskı) Anı Yayıncılık, Ankara.
• Sipahi, B., Yurtkoru, E. S. ve Çinko, M. (2008). Sosyal bilimlerde SPSS’le veri analizi. Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul. Sontay, G. ve Karamustafaoğlu, O. (2020). Fen bilimleri dersi “Güneş, Dünya ve Ay” ünitesine yönelik başarı testinin geliştirilmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(2), 511-551. Şen, H. C. ve Eryılmaz, A. (2011). Bir başarı testi geliştirme çalışması: Basit elektrik devreleri başarı testi geçerlik ve güvenirlik araştırması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 1-39.
• Şerabatır, S. (2008). İlköğretim 6. ve 7. sınıf öğrencilerinin İngilizce dersinde kullandıkları kelime öğrenme stratejileri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu. Şimşek Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş, temel ilkeler ve LİSREL uygulamaları. Ekinoks, Ankara. Taşkaya, S. M. ve Meydan, A. (2012). Sınıf öğretmenliği anabilim dalında uygulanan ölçme yöntemleri üzerine bir inceleme. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(32), 23-34.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. (1.Baskı). Atlas Yayınları, Ankara. Tekkaya, C. ve Balcı, S. (2003). Öğrencilerin fotosentez ve bitkilerde solunum konularındaki kavram yanılgılarının saptanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 101-107. Temizkan, M. ve Sallabaş, M. E. (2011). Okuduğunu anlama becerisinin değerlendirilmesinde çoktan seçmeli testlerle açık uçlu yazılı yoklamaların karşılaştırılması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30, 207-220.
• Timur, S., Dogan, F., Cetin, N.I., Timur, B. ve Isik, R. (2019). Artirilmis gerceklik uygulamalarinin 6. sinif öğrencilerinin hücre konusundaki akademik basarilarina etkisi. Akdeniz Egitim Arastirmalari Dergisi, 13(30), 126-138. https://doi.org/10.29329/mjer.2019.218.8 Tosun, C., ve Taşkesenligil, Y. (2011). Revize edilmiş Bloom’un taksonomisine göre çözeltiler ve fiziksel özellikleri konusunda başari testinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalişmasi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 499-522.
• Uçar, R. ve Aktamış, H. (2019). Astronomi’ye yönelik tutum ölçeği ve 7. sınıf “Güneş sistemi ve ötesi” ünitesine yönelik başarı testi geliştirme çalışması. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(1), 57-79.
• Uğur, K. U. (2010). Lise öğrencilerin sindirim sistemi ile ilgili kavram yanılgılarının iki aşamalı testler ile tespit edilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Eğitim Bilimler Enstitüsü, Selçuk Üniversitesi, Konya. Url1:https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/129671/mod_resource/content/0/Veri%20Analizi%205.%20Hafta.pdf Url2:https://medium.com/datarunner/veri-biliminde-normal-da%C4%9F%C4%B1l%C4%B1m%C4%B1n-python-%C3%BCzerinden-g%C3%B6rselle%C5%9Ftirilmesi-ve-yorumlanmas%C4%B1-histogram-8381d12b85b9
• Yaşar, M. (2014). İstatistiğe yönelik tutum ölçeği: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 59-75. Yaşlıoğlu, M.M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması, 46(Özel Sayı), 74-85. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/iuisletme Yılmaz, V. ve Çelik, H. (2009). Lısrel ile yapısal eşitlik modellemesi. Pegem Akademi, Ankara.