Araştırma Görevlilerinin Bilimsel Araştırma Etiğine İlişkin Algıları: Nitel Bir Çalışma

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 1, 47 - 58, 13.07.2018

Alpaslan Şahinoğlu Gürhan Bebek

Öz

Akademik kariyerin ilk basamağında bulunan araştırma
görevlilerinin bilimsel etik kavramına yönelik bakış açıları ve düşünceleri akademik
süreçlerinin ilerleyişi ve gelişimleri açısından oldukça önemlidir. Bu önem
durumu göz önüne alınarak, bir devlet üniversitesinin eğitim fakültesinin
farklı bölümlerinde çalışmakta olan araştırma görevlilerinin bilimsel araştırma
etiğine ilişkin algılarının ortaya çıkartılması amacıyla çalışma yürütülmüştür.
Bu amaca yönelik olarak betimsel araştırma yöntemlerinden birisi olan özel
durum yöntemi tercih edilerek çalışma yürütülmüştür. Çalışmanın katılımcılarını
eğitim fakültesinin farklı bölümlerinde (Matematik, Fizik, Kimya, Biyoloji, Fen
Bilgisi, Türkçe, Sınıf, Beden Eğitimi) çalışmakta olan toplam 8 araştırma
görevlisi oluşturmaktadır. Çalışmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar
tarafından geliştirilen ve toplam 8 sorudan meydana gelen yapılandırılmış
görüşme formu kullanılmıştır. Görüşmelerden elde edilen veriler, içerik analizi
ile çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda katılımcıların etik kavramı ile ahlak
kavramı arasındaki ayrımı net olarak yapamadığı ve bilimsel etik kavramına yönelik
temel düzeyde bilgiye sahip olduğu görülmüştür. Bu durumun giderilmesi için lisans
ve lisansüstü eğitimi alan öğrencilere etik kavramının benimsetilmesi ve etik
kurallarının anlamlandırılarak uygulanması için dersler verilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Bilimsek etik, araştırma görevlisi, nitel çalışma

Kaynakça

• Alev, N. (2011). Nitel veri analizi dersi. Yayınlanmamış ders notları, KTÜ Fatih Eğitim Fakültesi, Trabzon.
• Arıkan H. & Demir, G.Y. (2009 ). Akademisyenlik ve etik: uygulamalar üzerine toplumsal bir değerlendirme. VI. Ulusal Sosyoloji Kongresi Toplumsal Dönüşümler ve Sosyolojik Yaklaşımlar.
• Aydın, İ. (2006). Sosyal bilimlerde araştırmadan yayına etik değerler. Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık, I. Ulusal Kurultay Bildirileri.
• Ayvacı, H. Ş. & Bebek, G. (2018). Fizik öğretimi sürecinde yaşanan sorunların değerlendirilmesine yönelik bir çalışma. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(1), 125-134.
• Aziz, A. (2011). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri. Nobel Yayınları, Ankara.
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi, Ankara.
• Çepni, S. (2010). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. Celepler Matbaacılık, Trabzon.
• Emiroğlu, O. N. (2005). Bilim etiği ve sorumluluklar. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 7(1-2), 5-25.
• Erdem, A. R. (2012). Bilim insanı yetiştirmede etik eğitimi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2(1), 25-32.
• Ertekin, C., Berker, N., Tolun, A., Ülkü, D., Aksan, D., Erzan, A., & Öztürk, O. (2002). Bilimsel Araştırmada Etik ve Sorunları. Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Yayınları, Ankara.
• Evcik, D. (2009). Bilimsel yayınlar ve etik. Turk J Rheumatology, 24(4), 170-171.
• İnci, O. (2009). Bilimsel yayın etiği ilkeleri, yanıltmalar yanıltmaları önlemeye yönelik öneriler. Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık, 7, 69-89.
• Karasar, N. (2003). Bilimsel Araştırma Yöntemi (12. Baskı). Nobel Yayıncılık, Ankara.
• Karakütük, K. (2002). Lisansüstü öğretimin sorunları. Eğitim Araştırmaları, 7, 65-75.
• Kerr, C. (1994). Knowledge ethics and the new academic culture. Change, 26, 8–16.
• Koç, E. (2013). Bilim ve teknoloji çağında insan olma sorumluluğu (etik bilinç). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 1-13.
• Kök, R. (2001). Bilimsel etik ve bilim insanı üzerine metodolojik bir yaklaşım. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü, İzmir
• Köklü, N. (2003). Akademisyenlerin araştırma etiği konusundaki görüşleri. Eğitim Bilimleri ve Uygulama Dergisi, 2(4), 137-151.
• Kruk, J. (2013). Good scientific practice and ethical principles in scientific research and higher education. Central EuropeanJournal of Sport Sciences and Medicine, 1(1), 25–29.
• Markham, A. N. (2007). Ethic as method, method as ethic: A case for reflexivity in qualitative ICT research. Journal of Information Ethics, 37, 1-20.
• The National Committee for Research Ethics in Science and Technology [NENT] (2008). Guidelines for Research Ethics in Science and Technology, Norway.
• Oğuz, Y. N. (1999). Bilimsel yayın etiği, Klinik Psikiyatri, 2,153-159.
• Ongun, T. (2006). Araştırma ve yayın etiği. I. Ulusal Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık Kurultayı Programı. (02-03 KASIM 2006)
• Ortaş, İ. (2010). Etik ilkeler ve davranış kuralları açısından bilimsel etik kurullarının gerekliliği. Türk Kütüphaneciliği, 24(1), 94-100.
• Pieper, A. (1999). Etiğe Giriş. (Çev. Veysel Ataman, Gönül Sezer). Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Resnik, D.B. (2004). Bilim Etiği. (Çev: Vicdan Mutlu). Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Ruacan, Ş. (2005). Bilimsel araştırma ve yayınlarda etik ilkeler. Gazi Tıp Dergisi, 16(4), 147-149.
• Şimşek, H. & Yıldırım, A. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayınları, Ankara.
• Türkiye Bilimler Akademisi [TÜBA] (2002). Bilimsel Araştırmada Etik ve Sorunlar. Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, Ankara.
• Uçak, N. Ö. & Birinci, H. G. (2008). Bilimsel etik ve intihal. Türk Kütüphaneciliği, 22(2) , 187-204.
• Uluoğlu, C. (2015). Bilimsel araştırma etik kurulları. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Ethics, Law and History-Special Topics, 1(3), 66-72.
• Usta, A. (2011). Kuramdan uygulamaya kamu yönetiminde etik ve ahlak. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1 (2), 39-50.
• Uzbay, T. (2006). Bilimsel araştırma etiği. Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık 4.Ulusal Sempozyumu.
• Ünal, M., Toprak M. & Başpınar, V. (2012). Bilim etiğine aykırı davranışlar ve yaptırımlar: Sosyal ve beşeri bilimler için bir çerçeve önerisi. Amme İdaresi Dergisi, 45(3), 1–27.
• Yaman, E., Mermer, E. Ç. & Mutlugil, S. (2009). İlköğretim okulu öğrencilerinin etik davranışlara ilişkin görüşleri: Nitel bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(17), 93-108.
• Yıldırım, C. (1995). Bilimin Öncüleri. TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları Dizisi-9.
• Yıldırım, G. (2008). Sağlık profesyonellerinin etik kavramından anladıkları ve kuramsal etik çalışması yapanlardan bekledikleri. Adana Çukurova Üniversitesi, Adana.