Sınıf Öğretmeni Adaylarının ve Sınıf Öğretmenlerinin Öğretmen Kavramına Yönelik Metaforlarının İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 1, 1 - 13, 29.06.2020

Yavuz Sökmen Gökhan Yıldırım Durmuş Kılıç

Öz

Bu araştırmada, öğretmen adaylarının ve öğretmenlerin öğretmen kavramına ilişkin sahip oldukları metaforları ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, Erzurum ilinde görev yapan 68 sınıf öğretmeni ve 2017-2018 öğretim yılında Atatürk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Temel Eğitim Bölümünde öğrenim gören 232 sınıf öğretmeni adayı oluşturmaktadır. Verilerin analizinde frekans, yüzde hesaplamaları ve nitel yöntemler arasında yer alan betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Veriler, katılımcılara yarı yapılandırılmış görüşme formları uygulanarak elde edilmiştir. Katılımcılardan “öğretmen… gibidir, çünkü...” cümlesini tamamlamaları istenmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular ile öğretmen ve öğrencilerin öğretmen kavramına ilişkin ürettikleri metaforlar incelenmiştir. Analiz sonuçlarına göre sınıf öğretmeni adaylarının ve sınıf öğretmenlerinin algılarına dayalı olarak 104 tane metafor elde edilmiştir. Bu metaforların 66’sı sınıf öğretmeni adaylarının, 25’i sınıf öğretmenlerinin ve 13’ü ise hem sınıf öğretmeni adaylarının hem de sınıf öğretmenlerinin ortak ürettikleri metaforlardır. Araştırmaya katılan sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen kavramını tanımlamada en fazla “anne-baba ve mum” metaforlarını, sınıf öğretmenlerinin ise “güneş” metaforunu kullanıldıkları ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Metafor, Öğretmen, Öğretmen adayı

Kaynakça

• Arslan, M. M., & Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim-öğretim açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 35(171), 100–108.
• Aydın, İ. S., & Pehlivan, A. (2010). Türkçe öğretmeni adaylarının “öğretmen” ve “öğrenci” kavramlarına ilişkin kullandıkları metaforlar. Turkish Studies, 5(1), 818-842.
• Buaraphan, K. (2011). Metaphorical roots of beliefs about teaching and learning science and their modifications in the standard‐based science teacher preparation programme. International Journal of Science Education, 33(11), 1571-1595.
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavrami ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin Görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
• Cook-Sather, A. (2003). Movements of mind: The matrix, metaphors, and re-imagining education. The Teachers College Record, 105(6), 946-977.
• Creswell, J.W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma gore nitel araştırma ve araştırma deseni (3. Baskıdan Çeviri). (Çeviri Editörleri: M. Bütün & S.B.Demir). Ankara: Siyasal Yayın Dağıtım.
• Çetinkaya, S., & Eskici, M. (2018). Öğretmenlerin öğretmeye yönelik metaforik algıları. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 12(24), 253-271.
• Dilekmen, M. (2008). Etkili eğitim için etkili öğretmenlik. Atatürk Üniveritesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 214-221.
• Ekiz, D., & Koçyiğit, Z. (2013). Sınıf öğretmenlerinin “öğretmen” kavramına ilişkin metaforlarının tespit edilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(2), 439-458.
• Erdem, F., & Şatır, Ç. (2000). Farklı örgütlerde kültürel yapının metaforlarla analizi. VIII. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 25-27.
• Goodman, N. (1968). Languages of art: An approach to a theory of symbols. Indiana: Hackett Publishing.
• Gültekin, M. (2013). İlköğretim öğretmen adaylarının eğitim programı kavramına yükledikleri metaforlar. Eğitim ve Bilim, 38(169), 126-141.
• Lakoff, G. (1993). The contemporary theory of metaphor. Metaphor and Thought, 2, 202-251.
• Lakoff, G., & Johnson, M. (1980). Metaphors we live by. Chicago: The University of Chicago Press.
• Lakoff, G., & Johnson, M. (1999). Philosophy in the flesh: The embodied mind and its challenge to Western thought. Berkeley, CA: University of California Press.
• Levine, P. M. (2005). Metaphors and ımages of classrooms. Kappa Delta Pi Record, 41(4), 172-175.
• Marshall, H. H. (1990). Metaphor as an instructional tool in encouraging student teacher reflection. Theory into Practice, 29(2), 128-132.
• Merriam, S. B. (2015). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (3. Baskıdan Çeviri, Çeviri Editörü: S. Turan). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Nalçacı, A. (2015). Coğrafya’ya adanmış bir ömür Prof. Dr. Hayati Doğanay. S. Zaman & O. Çoşkun (Edt.), Coğrafya öğretmen adaylarının Prof. Dr. Hayati Doğanay’a ilişkin algıları (1. Baskı) içinde (ss. 91-106). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Nalçacı, A., & Bektaş, F. (2012). Öğretmen adaylarının okul kavramına ilişkin algıları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 239-258.
• Ocak, G., & Gündüz, M. (2006). Eğitim fakültesini yeni kazanan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine giriş dersini almadan önce ve aldıktan sonra öğretmenlik mesleği hakkındaki metaforlarının karşılaştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 293- 310.
• Oğuz, A. (2009). Öğretmen adaylarına göre ortaöğretim öğretmenlerini temsil eden metaforlar. Milli Eğitim, 182, 36-56.
• Pratte, R. (1981). Metaphorical models and curriculum theory. Curriculum Inquiry, 11(4), 307-320.Saban, A. (2004). Prospective classroom teachers’ metaphorical images of selves and comparing them to those they have of their elementary and cooperating teachers. International Journal of Educational Development, 24(6), 617-635.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55(55), 459-496.
• Saban, A., Koçbeker, B. N., & Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(2), 461-522.
• Shuell, T. J. (1990). Teaching and learning as problem solving. Theory into Practic, 29(2), 102–108.
• Willox, A. C., Harper, S. L., Bridger, D., Morton, S., Orbach, A., & Sarapura, S. (2010). Co-Creating Metaphor in the Classroom for Deeper Learning: Graduate Student Reflections. International Journal of Teaching and Learning in Higher Education, 22(1), 71–79.
• Yıldızlı, H., Erdol, T. A., Baştuğ, M., & Bayram, K. (2018). Türkiye’de öğretmen kavramı üzerine yapılan metafor araştırmalarına yönelik bir meta-sentez çalışması. Eğitim ve Bilim, 43(193), 1-43.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yob, I. M. (2003). Thinking constructively with metaphors. Studies in Philosophy and Education, 22(2), 127-138.