İlkokul Öğrencilerine Kitap Okuma Alışkanlığı Kazandırmada Sınıf Öğretmenlerinin Rolü

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 2, 1 - 14, 30.12.2020

Yaşar Çelik , Necmiye Karakullukcu

Öz

Bu araştırma, sınıf öğretmenlerinin öğrencilerine kitap okuma alışkanlığı kazandırmalarındaki rollerine ilişkin görüşlerini belirlemeyi amaçlamaktadır. Araştırma evrenini 2014 – 2015 eğitim – öğretim yılında Samsun iline bağlı devlet okullarında görev yapan sınıf öğretmenleri oluşturmaktadır. Araştırma toplam 539 sınıf öğretmeni üzerinde gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aracı olarak Tekgül (2013) tarafından geliştirilen “Öğretmen Görüşleri” anket formu kullanılmıştır. Araştırma kapsamında toplanan verilerin analizi için istatistik paket programı SPSS 17.0 (Statistical Package for the Social Sciences) programından yararlanılmıştır. Araştırmada anket yoluyla toplanan veriler, frekans ve yüzde dağılımları hesaplanarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda sınıf öğretmenlerinin genel olarak kitap okuma ve okutma konusunda her zaman çaba gösterdikleri ve öğrencilerine kitap okuma alışkanlığı kazandırmadaki etkilerinin orta seviyede olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen bu sonuçlar alanyazın ışığında yorumlanarak, araştırma sonuçlarına dayalı ve ileride yapılabilecek araştırmalara yönelik bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İlkokul, okuma, okuma alışkanlığı

Teşekkür

Sayın Editör, çalışma için vereceğiniz emek ve katkı için şimdiden teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Akbabaoğlu, M. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının üst bilişsel okuma stratejileri, okuma motivasyonları ve kitap okuma alışkanlığına ilişkin tutumlarının incelenmesi: Afyonkarahisar ili örneği (Yüksek lisans tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 548217).
• Akca, Ç. (2008). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerine kitap okuma alışkanlığı kazandırmada Türkçe öğretmenlerinin rolü (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 220415).
• Aksaçlıoğlu, A. G. ve Yılmaz, B. (2007). Öğrencilerin televizyon izlemeleri ve bilgisayar kullanmalarının okuma alışkanlıkları üzerine etkisi. Türk Kütüphaneciliği 21(1), 3-28.
• Aksoy, E. (2014). İlköğretim öğrencilerinin okuma alışkanlığına ilişkin veli, öğretmen ve öğrenci görüşleri (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 357724).
• Akyol, H. (2007). Okuma. A. Kırkkılıç ve H. Akyol (Ed.). İlköğretimde Türkçe öğretimi (s. 15-48). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Altıntaş, E. (1995). Okuma alışkanlığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 59-64.
• Arıcı, A. F. (2005). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okuma durumları (beceri-ilgi-alışkanlık-eğilim) (Doktora tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 162923).
• Arıcı, A. F. (2008). Okumayı niye sevmiyoruz? Üniversite öğrencileri ile mülakatlar. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10), 91-100.
• Arslan, D. (2005). İlkokuma öğretiminde karşılaşılan güçlükler ve okumayı geliştirici duyuşsal yaklaşımlar (Doktora tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 188701).
• Aslantürk, E. (2008) Sınıf öğretmenlerinin ve sınıf öğretmeni adaylarının okuma ilgi ve alışkanlıklarının karşılaştırılması (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veritabanından erişildi). (Tez No. 219896). Ataklı, A. (2000). The views of classroom teachers on the reading habits in Turkey. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 20-28.
• Ataş, M. (2015). İlkokul öğrencilerinin okuma motivasyonlarının bazı değişkenler bakımından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 381097).
• Aytaş, G. (2005). Okuma eğitimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(4), 461-470.
• Balcı, A. (2009). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlık ve ilgileri üzerine bir araştırma (Doktora tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 228411).
• Bamberger, R. (1990). Okuma alışkanlığını geliştirme. (B. Çapar, Çev.). Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Batur, Z., Gülveren, H. ve Bek, H. (2010). Öğretmen Adaylarının Okuma Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma: Uşak Eğitim Fakültesi Örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 32-49. doi:10.12780/UUSBD61
• Bayis, S. (2010). 4. 5. 6. ve 7. sınıf ilköğretim öğrencilerinin okuma ve kütüphane kullanım alışkanlıklarının incelenmesi (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 267421).
• Bayram, O. (1990). İlkokul çağı çocuklarının okuma alışkanlığı ve Yenimahalle ilçe halk kütüphanesi gezici kütüphane hizmeti (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veritabanından erişildi). (Tez No. 12432).
• Bınarbaşı, F. (2006). Üniversite öğrencilerinin okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıklarının incelenmesi (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 189268).
• Bircan, İ. ve Tekin, M. (1989). Türkiye’de okuma alışkanlığının azalması sorunu ve çözüm yolları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 22(1), 393-410. doi:10.1501/Egifak_0000000883
• Çetinkaya, S. (2004). Afyon merkezindeki ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlığı (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 144029).
• Deniz, E. (2015). Ortaokul öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 3(2), 46-64.
• Deniz, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin okuma alışkanlığının geliştirilmesi üzerine Türkçe öğretmenlerinin görüşleri (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 486355).
• Devrimci, H. (1993). İlkokul 5. sınıf çocuklarında okuma alışkanlığının incelenmesi (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 31510).
• Dökmen, Ü. (1994). Okuma becerisi, ilgisi ve alışkanlığı üzerine psiko-sosyal bir araştırma, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Duran, E. ve Sezgin, B. (2012). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıklarının ve ilgilerinin belirlenmesi. Turkish Studies, 7(4), 1649-1662. doi:10.7827/TurkishStudies.3498
• Duran, T. (2018). İlkokul öğrencilerinin yazma eğilimlerinin ve okuma alışkanlıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 543928).
• Gökçe, E. (2012). İlköğretim öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları. S. Sever ve diğerleri (Yay. haz.). 3. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu içinde (s. 825-833). Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi.
• Gönen, M., Öncü, E. ve Işıtan, S. (2004). İlköğretim 5. 6. ve 7. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıklarının incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 32(164), 7-34.
• Güleryüz, H. (2006). Yaratıcı çocuk edebiyatı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Güneş, A. (2013). Türkiye’de köy ilköğretim okul kütüphaneleri ve okuma alışkanlığı: Kastamonu ili örneği (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 551464).
• Güngör, E. (2009). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin kitap okuma alışkanlığı ile Türkçe dersi akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 241470).
• İnan, D. D. (2005). İlköğretim I. kademe öğrencilerinin okuma alışkanlıklarının incelenmesi (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 188717).
• İskender, H. (2013) Türkçe öğretmenlerinin okuma ilgileri ve öğrencilere okuma alışkanlığı kazandırmaya yönelik etkinlikleri üzerine bir araştırma (Trabzon ili örneği) (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 344499).
• Karademir, M. (2018). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıklarının düzeyi nedir? (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 550568).
• Karasar, N. (2016). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar ilkeler teknikler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karaşahin, M. (2009). İlköğretim ve ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin okuma kültürlerinin değerlendirilmesi. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı.
• Kavcar, C., Oğuzkan, F. ve Sever, S. (2004). Türkçe öğretimi Türkçe ve sınıf öğretmenleri için. Ankara: Engin Yayınevi.
• Kayalan, M. (2002). Etkili ve hızlı okuma sanatı. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Keleş, Ö. (2006). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinde kitap okuma alışkanlığının incelenmesi (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 187641).
• Kesebir Toktar, E. (2012) Edirne ili merkez ilçesinde bulunan ilköğretim 1. kademe öğrencilerinin okuma alışkanlıkları ve kütüphane kullanımları (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 320952).
• Kıbrıs, İ. (2002). Uygulamalı çocuk edebiyatı. Ankara: Eylül Kitap ve Yayınevi.
• Kuş, Z. ve Türkyılmaz, M. (2010). Sosyal bilgiler ve Türkçe öğretmeni adaylarının okuma durumları: (İlgi, alışkanlık ve okuma stratejilerini kullanım düzeyleri). Türk Kütüphaneciliği, 24(1), 11-32.
• Mete, G. (2012). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlığı üzerine bir araştırma (Malatya ili örneği). Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(1), 43-66.
• Milli Eğitim Bakanlığı, Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı. (2003). Uluslar arası okuma becerilerinde gelişim projesi (PIRLS) 2001 ulusal raporu. Erişim adresi: http://earged.meb.gov.tr/dosyalar%5Cdokumanlar%5C uluslararasi/ pirls_2001_ulusal_raporu.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı (2006). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu (6, 7, 8. Sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2009). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu: 1-5. Sınıflar. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi.
• Milli Eğitim Bakanlığı, Öğretmen Yeterlikleri ve Kalite Geliştirme Dairesi Başkanlığı. (2017). İlköğretim özel alan yeterlikleri. Erişim adresi: https://oygm.meb.gov.tr/www/ilkogretim-ozel-alan-yeterlikleri/icerik/257
• Oğuz, E., Yalınkılıç, K. ve Ülper H. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin okuma alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Araştırmaları Dergisi, 1(1).
• Özbay, M., Bağcı, H. ve Uyar, Y. (2008). Türkçe öğretmeni adaylarının okuma alışkanlığına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 117–136.
• Saracaloğlu, A. S. (2005) Beden eğitimi öğretmeni adaylarının araştırmaya yönelik tutumları ve deneyimleri ile araştırma başarıları arasındaki ilişki. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 10(4), 13-32.
• Sevmez, H. (2009). Türkçe öğretmen adaylarının okuma alışkanlığı ve kütüphane kullanımı üzerine bir inceleme (SÜ Eğitim fakültesi örneği) (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 249828).
• Suna, Ç. (2006). İlköğretim öğrencilerinin okuma ilgi ve alışkanlıklarını etkileyen etmenlerin analitik olarak incelenmesi ve değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 187992).
• Sünbül, A. M. (2002) Bir meslek olarak öğretmenlik. Ö. Demirel, Z. Kaya (Ed.) Öğretmenlik mesleğine giriş içinde (s. 243-278). Ankara: Pegem A Yayınları.
• Şahiner, Y. (2005). İlk ve ortaöğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerin okuma alışkanlıkları ve bu alışkanlıkları etkileyen faktörler (Elmadağ ilçesi örneği) (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 204613).
• Şenyiğit, Ç. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin ve kitap okuma alışkanlıklarına ilişkin tutumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi) (Tez No. 430744).
• Taş, H. (2018). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıkları ve tercihleri üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(3), 1947-1975.
• Tekgül, K. (2013). İdareci ve öğretmenlerin öğrencilerde kitap okuma alışkanlığının geliştirilmesine yönelik düşüncelerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 327664).
• Tunç, T. C. (2018). Sınıf Öğretmenlerinin Okumaya Karşı Tutumları ve Okuma Alışkanlıkları (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 526667).
• Türk Dil Kurumu. (2011). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ülper, H. (2011a). Öğrenci açısından okumaya güdüleyici etmenler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(2), 941-960.
• Ülper, H. (2011b). Öğrencilerin, okumaya isteklendirici etmenlerle karşılaşma durumu: Öğretmen, aile, arkadaş ve kitap boyutları üzerinden bir araştırma. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (30), 221-237.
• Yalınkılıç, K. (2017). Öğrencilerin okumaya karşı güdüleyici etmenlerle karşılaşma durumları ve okuma alışkanlıklarına ilişkin görünümleri. Researcher: Social Science Studies, 5(4), 423-434. doi:10.18301/rss.509
• Yavuzer, H. (1998). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yeşilyaprak, B. (2004). Gelişim ve öğrenme psikolojisi. Ankara: Pegem A Yayınları.
• Yıldız, M. (2010). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama, okuma motivasyonu ve okuma alışkanlıkları arasındaki ilişki (Doktora tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 279666).
• Yılmaz, B. (1990). Okuma alışkanlığı ve Yenimahalle İlçe Halk Kütüphanesi (Yüksek lisans tezi). (Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi). (Tez No. 12524).