STEM Eğitimi ve Çevre Eğitimi Alanında Yapılan Çalışmaların Bibliyometrik Analizi

Yıl 2024, Cilt: 1 Sayı: 1, 10 - 18, 06.07.2024

Müge Enön , Emrah Hiğde

Öz

Günümüz STEM (Bilim, Teknoloji, Mühendislik ve Matematik) eğitiminin çevre eğitimi açısından değerlendirilmesi önemlidir. Çevre okuryazarlığı ve çevre eğitimi stem ile ilişkilendirilerek bir sonraki alan yazın çalışmalarına katkıda bulunulabilir. Bu araştırmanın amacı, Web of Science’ta stem, çevre eğitimi ve çevre okuryazarlığı alanında daha önce yapılmış çalışmaların bibliyometrik analizi kullanarak incelenmesi yöntemidir. Çalışma dahilinde 80 makale incelenmiştir. Yayınlar; yazarlara, yazarlar arası ilişkiye, WOS kategorilerine, anahtar kelimelere, ülkelerdeki yayın sayılarına, yıllara ve indekslere göre incelenmiştir. Sonucunda en fazla yayın yapan aktif yazarların sırasıyla Ekenga CC, Flanagan C ve Gough A olduğu; ilişkili yazarların olmadığı; WOS kategori dağılımları incelendiğinde en fazla Education Educational Research ve Evironmental Studies kategorilerinin yayın yaptığı; ülkelerde yayınlanan alan çalışmalarının en fazla olduğu ülke USA ; yayının 2022 yılında yayınlandığı; indekslerde yayının SSCI’da olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

• STEM eğitimi, • çevre eğitimi, • çevre okuryazarlığı, • STEM

Bibliometric Analysis of Studies Conducted in the Field of STEM Education and Environmental Education

Öz

Günümüz STEM (Bilim, Teknoloji, Mühendislik ve Matematik) eğitiminin çevre eğitimi açısından değerlendirilmesi önemlidir. Çevre okuryazarlığı ve çevre eğitimi stem ile ilişkilendirilerek bir sonraki alan yazın çalışmalarına katkıda bulunulabilir. Bu araştırmanın amacı, Web of Science’ta stem, çevre eğitimi ve çevre okuryazarlığı alanında daha önce yapılmış çalışmaların bibliyometrik analizi kullanarak incelenmesi yöntemidir. Çalışma dahilinde 80 makale incelenmiştir. Yayınlar; yazarlara, yazarlar arası ilişkiye, WOS kategorilerine, anahtar kelimelere, ülkelerdeki yayın sayılarına, yıllara ve indekslere göre incelenmiştir. Sonucunda en fazla yayın yapan aktif yazarların sırasıyla Ekenga CC, Flanagan C ve Gough A olduğu; ilişkili yazarların olmadığı; WOS kategori dağılımları incelendiğinde en fazla Education Educational Research ve Evironmental Studies kategorilerinin yayın yaptığı; ülkelerde yayınlanan alan çalışmalarının en fazla olduğu ülke USA ; yayının 2022 yılında yayınlandığı; indekslerde yayının SSCI’da olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

• STEM eğitimi, • çevre eğitimi, • çevre okuryazarlığı, • STEM

Kaynakça

• Akgündüz, D. and Ertepınar, H. (2015). STEM Eğitimi Türkiye Raporu: “Günün modası mı? Yoksa gereksinim mi? İstanbul: STEM Merkezi ve Eğitim Fakültesi, İstanbul Aydın Üniversitesi.
• Akgündüz, D., Aydeniz, M., Çakmakçı, G., and Çavaş, B. (2015). STEM eğitimi Türkiye raporu: Günün modası mı yoksa gereksinim mi?[A report on STEM Education in Turkey: A provisional agenda or a necessity?][White Paper]. İstanbul Aydın Üniversitesi: STEM Merkezi ve Eğitim Fakültesi.
• Akgündüz, D., Aydeniz, M., Çakmakçı, G., Çavaş, B., Çorlu, M. S., Öner, T., vd. (2015). STEM eğitimi Türkiye raporu: Günün modası mı yoksa gereksinim mi? [A report on Turkey: STEM Education in Turkey: A provisional agenda or a necessity?] [White Paper]. İstanbul, Aydın Üniversitesi. Retrieved http://www.aydin.edu.tr/belgeler/IAUSTEM-Egitimi-Turkiye-Raporu2015.pdf
• Bybee, R. (2010). The teaching of science: 21st century perspectives. NSTA Press.
• Carter, L. (2015). The road less travelled: Globalisation, neoliberalism and science education. In J. Zajda (Ed.), The international handbook globalisation and education policy research (pp. 839–850). Dordrecht, The Netherlands: Springer.
• Chen, C. (2017). Science mapping: a systematic review of the literature. Journal of Data and Information Science, 2(2), 1-40.
• Çolakoğlu, E. (2010). Haklar Söyleminde Çevre Eğitiminin Yeri ve Türkiye’de Çevre Eğitiminin Anayasal Dayanakları. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 88, 151-171.
• Demir, H., ve Erigüç, G. (2018). Bibliyometrik bir analiz ile yönetim düşünce sisteminin incelenmesi. İş ve İnsan Dergisi, 5(2), 91-114.
• Erdal, H. Erdal, G., and Yücel, M. (2013). Üniversite öğrencilerinin çevre bilinç düzeyi araştırması: Gaziosmanpaşa üniversitesi örneği. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, (4), 57-65. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/gbad/issue/29698/319550
• Gül, K., and Taşar, M. (2020). A review of researches on STEM in preservice teacher education. Ilkogretim Online, 19(2), 515-539.
• Gülay Ogelman, H. and Durkan, N. (2014). Toprakla buluşan çocuklar: küçük çocuklar için toprak eğitimi projesinin etkililiği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (31), 632-638.
• Gülmez, D., Özteke, İ. ve Gümüş, S. (2021). Uluslararası dergilerde yayımlanan Türkiye kaynaklı eğitim araştırmalarının genel görünümü: Bibliyometrik analiz. Eğitim ve Bilim, 46 (206), 213-239.
• Güntürkün, E. (2016). Environmental education preparation in pre-service teacher programs in Turkey (Yüksek Lisans Tezi). İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Hoeg, D., & Bencze, J. (2017). Values underpinning STEM education in the USA: An analysis of the Next Generation Science Standards. Science Education, 101(2), 278-301.
• Jamali, S. M., Ale Ebrahim, N., and Jamali, F. (2022). The role of STEM Education in improvingthequality of education: A bibliometricstudy. International Journal of Technology and Design Education, 1-22.
• Karataş, A.(2013). Çevre bilincinin geliştirilmesinde çevre eğitiminin rolü ve Niğde üniversitesi eğitim fakültesi örneği (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kılınç, A., Demirbağ, M., & Yılmaz, Ş. (2018). STEM alanları bilim insanlarının Fen, Matematik, Mühendislik ve Teknoloji arasındaki ilişkiler hakkında inançları: STEM için pedagojik bir çerçeve. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 365- 480.
• Kiziroğlu İ., Türk Eğitim Sisteminde Çevre Eğitimi ve Karşılaşılan Sorunlar, V. Uluslararası Ekoloji ve Çevre Sorunları Sempozyumu: Çevre Eğitimi, 1-2 Kasım 2000, Ankara.
• Konakçı, A.A. (2019). Fen bilimleri öğretmenlerinin ve fen bilimleri öğretmen adaylarının çevre bilgi ve çevre eğitimi öz-yeterlik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bayburt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bayburt.
• Kuvaç, M. (2018). Fen, teknoloji, mühendislik ve matematik (STEM) temelli çevre eğitimine yönelik öğretim tasarımının etkililiği (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Külköylüoğlu O., Çevre Eğitiminde Yapısal Unsurlar ve Amaçlar Üniversitelerin Eğitimde Önemi, V. Uluslar Arası Ekoloji ve Çevre Sorunları Sempozyumu, 2000, Ankara.
• Martinez M. A., Cobo, M. J., Herrera, M., vd., (2015). Analyzing the scientific evolution of social work using science mapping. Research on Social Work Practice, 25, 257-77.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2013). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 3,4,5,6,7,8. Sınıflar). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara. https://ttkb.meb.gov.tr/www/ogretim-programlari/icerik/72
• National Research Council (NRC), (2011). Successful K-12 STEM Education: Identifying Effective Approaches in Science, Technology, Engineering, and Mathematics. National Academies Press, 44, Washington, DC: NAP.
• Önder, R. (2015). Üniversite öğrencilerinde çevre eğitimi gereksiniminin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Petersen, J., and Hyde, J. S. (2014). Gender-related academic and occupational interests and goals. In Advances in child development and behavior, 47, 43-76.
• Pritchard, A. (1969). Statistical bibliography or bibliometrics. Journal of Documentation, 25, 348-349.
• Sert Çıbık, A. (2019). Öğretim programlarında çevre eğitimi, H. G. Hastürk (Ed.). Çevre eğitimi içinde (s. 277-344). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sevim, K. (2021). Ortaokul öğrencilerinin STEM tutumları ile mühendislik bilgi düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Uşak ili ve ilçesi örneği) (Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Fakültesi, Uşak.
• Smith, J. and Karr-Kidwell, P. J. (2000). The Interdisciplinary Curriculum: A Literary Review and a Manual for Administrators and Teachers. Educational Leadership, 36(2), 122- 126.
• Şanlı, M. (2019). STEM eğitim uygulamalarının öğrencilerin STEM alanlarına yönelik tutumları ve fen öğrenme motivasyonlarına etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şimşekli Y., Bursa’da “Uygulamalı Çevre Eğitimi” Projesine Seçilen Okullarda Yapılan Etkinliklerin Okul Yöneticisi ve Görevli öğretmenlerin Katkısı yönünden Değerlendirilmesi, U.Ü. Eğ. Fak. Dergisi, cilt: XIV, sayı: 1, 2001.
• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2004). Türkiye çevre atlası. (XVIII. Çevre eğitimi, 452- 457). Ankara.
• Ünal, S. and Dımışkı, E. (1999). UNESCO-UNEP Himayesinde çevre eğitiminin gelişimi ve Türkiye’de ortaöğretim çevre eğitimi. H.Ü. Eğitim Fak. Dergisi 16- 17:142-154.
• White, D. (2014). What is STEM education and why is it important? Florida Association of Teacher Educators Journal, 1(14), 1-8.
• Yıldırım, N. (2008). Dizayn edilen çevre eğitimi derslerinin ilköğretim öğrencilerinin çevresel tutumlarına olan etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yılmaz, N. (2021). Özel ilkokul ve ortaokul öğrencilerinin STEM tutumlarının öğrenci özelliklerine göre incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Zeidler, D. (2016). STEM education: A deficit framework for the twenty first century? A sociocultural socioscientific response. Cultural Studies of Science Education, 11(1), 11-26.
• Zupic, I. and Cater, T. (2015). Bibliometric methods in management and organization. Organizational Research Methods, 18(3), 429-472 Sempozyumu, 47-56, 27-30 Eylül, 2016, Samsun.