Antiokheia: Depremlerin Gölgesindeki Kent (6. yüzyıl)

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 229 - 243, 29.12.2021

Mevlüde Bakır

https://doi.org/10.30803/adusobed.1017897

Cited By: 1

Öz

M.Ö. 4. yüzyılda Makedonyalı I. Seleukos Nikator (vefat M.Ö. 281/280) tarafından kurulan Antiokheia kenti, tarihi boyunca depremler ağırlıklı olarak doğal afetlere maruz kalmıştır. Ancak, özellikle 6. yüzyılda açlık, veba, kuraklık ve yangın gibi doğal afetlerin yanı sıra, Pers akınlarıyla da savaşan kent art arda büyük tahribat görmüştür. Başkent Konstantinopolis’ten sonra, kentin Araplarca istilasına kadar imparatorluğun en önemli kentlerinden biri olan Antiokheia’nın kaderinin belirlenmesinde 6. yüzyılda yaşadığı felaketler etken olmuştur. 6. yüzyılda geçirdiği tam on iki deprem kentte toparlanmasının uzun zaman alacağı hasarlar bırakmıştır. Bir zamanlar Roma, Konstantinopolis ve İskenderiye’den sonra antik dünyanın dördüncü büyük kenti sayılan Antiokheia’yı, 526 ve 528 depremleri neredeyse yerle bir etmiştir. Yaşadığı depremlerle büyük bir azimle savaşan kentte, 525’te meydana gelen yangın, 540’ta Perslerin kenti işgal etmeleri, 542’deki veba salgını ve bunları takip eden felaketler zinciri maalesef çöküş sürecinin önüne geçememiştir. İmparatorluk idaresinin Antiokheia halkının yaşanılan doğal afetlerin ve özellikle depremlerin olumsuz etkilerinden bir an evvel kurtulması adına verdiği maddi ve manevi destekler kaynaklarda yankı bulmaktadır. İmparatorlarını yanlarında hissetmeleri kuşkusuz Antiokheialıların deprem ve diğer afetlerin olumsuz etkilerine direnç göstermelerini kolaylaştırmıştır. Bu direnç belki de kurulduğu günden beri kentte yaşamın kesintisiz olarak devam etmesini sağlayan en önemli etkenlerden biri olmuştur.
Depremler ağırlıklı olmak üzere doğal afetlere yönelik Bizans ana kaynaklarının verdiği bilgiler daha çok başkent odaklı olsa da devamlı yaşanılan depremler, Antiokheialı kroniker ve tarihçilerin dikkatini çekmiştir. Kimi zaman birebir yaşanılan deneyimler kimi zaman da yıllar sonra yazılan metinler, okuyucuya özellikle depremlerle ilgili kısıtlı, ama önemli veriler sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Antakya, Deprem, İmparator desteği, Bizans İmparotorluğu, Doğal Afet

Kaynakça

• New Advent İnternet Sitesi https://www.newadvent.org/fathers/190103.htm (27/9/2021).
• Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü İnternet Sitesi http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/bilgi/xMercalli.htm (30/10/2021).
• NumisBids Müzayede İnternet Sitesi https://www.numisbids.com (1/11/2021).
• Princeton Üniversitesi Antioch-on-the-Orontes İnternet Sitesi Arşivi https://visualresources.princeton.edu (30/10/2021, 31/10/2021).
• Tabula Peutingeriana İnternet Sitesi https://www.tabula-peutingeriana.de/index.html (31/10/2021).
• THE AMUQ VALLEY REGIONAL PROJECTS: SURVEYS IN THE PLAIN OF ANTIOCH AND ORONTES DELTA, TURKEY, 1995-2002. (2005). (Ed. A.K. Yener), Chicago: The Oriental Institute of the University of Chicago, Oriental Institute Publications.
• ANTIOCH ON THE ORONTES: EARLY EXPLORATIONS IN THE CITY OF MOSAICS. (2014). (Ed. S. Redford), İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• ANTIOCH-ON-THE-ORONTES I, THE EXCAVATIONS OF 1932. (1934). (Ed. G.W. Elderkin), New Jersey: Princeton University Press.
• ANTIOCH-ON-THE-ORONTES II, THE EXCAVATIONS OF 1933-1936. (1938). (Ed. R. Stillwell), New Jersey: Princeton University Press.
• BAKIR, M. (2002). Impact and Consequences of Earthquakes in Byzantine Constantinople and Its Vicinity, A.D. 342-1454, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Bölümü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• CİMOK, F. (2000). A Corpus Antioch Mosaics, İstanbul: A Turizm Yayınları.
• DİYAKOZ LEON. (2005). The History of Leo the Deacon: Byzantine Military Expansion in the Tenth Century, (Trans. A.M. Talbot & D. F. Sullivan), Washington D.C.: Dumbarton Oaks Studies XLI.
• DOWNEY, G. (1961). A History of Antioch in Syria, from Seleucus to the Arab Conquest, Princeton: Princeton University Press.
• DOWNEY, G. (1959). “Libanius’s Oration in Praise of Antioch (Oration XI)”, Proceedings of the American Philosophical Society 103/5, 652-686.
• EVAGRIUS SCHOLASTIKUS. (2002). The Ecclesiastical History of Evagrius Scholasticus, (Trans. M. Whitby), Liverpool: Liverpool University Press.
• GEORGIOS KEDRENOS. (1838-39). Historiarum Compendium, (Ed. I. Bekker), Bonn: CSHB.
• GUIDOBONI, E., & COMASTRI, A., & TRAINA, G. (1994). Catalogue of Ancient Earthquakes in the Mediterranean Area up to the 10th Century. Rome: Instituto Nazionaledi Geofisica.
• İOANNES MALALAS. (1990). The Chronicle of John Malalas, (Trans. E. Jeffreys, & M. Jeffreys, & R. Scott), Sydney: Australian Association for Byzantine Studies.
• NİKİÛ PİSKOPOSU İOANNES. (1916). The Chronicle of John, Bishop of Nikiu, (Trans. W.C. Charles), Oxford: Oxford University Press.
• İTİRAFÇI THEOPHANES. (1997). The Chronicle of Theophanes Confessor, Byzantine and Near Eastern History A.D.284-813, (Trans. C. Mango, & R. Scott), Oxford: Oxford University Press.
• JULIANUS. (1949). The Works of the Emperor Julian, 3 vols, (Trans. W.C. Wright), Cambridge: Harvard University Press.
• KORKMAZ, H. (2006). “Antakya’da Zemin Özellikleri ve Deprem Etkisi Arasındaki İlişki”, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Coğrafya Bilimler Dergisi 4 (2), 47-63.
• LIBANIOS. (1992a). Autobiography and Selected Letters, Vol. I: Autobiography, Letters 1-50. (Ed. ve Trans. A.F. Norman), Cambridge: Harvard University Press.
• LIBANIOS. (1992b). Autobiography and Selected Letters, Vol. II: Autobiography, Letters 51-193. (Ed. ve Trans. A.F. Norman), Cambridge: Harvard University Press.
• LIBANIOS. (1977), Selected Orationes, Volume II, (Ed. ve Trans. A.F. Norman), Cambridge: Harvard University Press.
• LIBANIOS. (1969), Selected Orations, Volume I: Julianic Orations, (Ed. ve Trans. A.F. Norman), Cambridge: Harvard University Press.
• MAYER, W., & NEIL, B. (2006). St. John Chrysostom: The Cult of the Saints, New York: St. Vladimir’s Seminary Press.
• MAYER, W., & ALLEN, P. (2000). John Chrysostom, London: Routledge.
• MICHAEL GLYKAS. (1856). Annales, (Ed. I. Bekker), Bonn: CSHB.
• OXFORD DICTIONARY OF BYZANTIUM. (1991). (Ed. A. P. Kazhdan, & A.M. Talbot, et al), 3 vols, New York: Oxford University Press.
• ÖZŞAHİN, E. (2010). “Antakya’da (Hatay) Yer Seçiminin Jeomorfolojik Özellikler ve Doğal Risk Açısından Değerlendirilmesi”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13 (23), 1-16.
• ÖZŞAHİN, E., & ÖZDER, A. (2011). “Antakya Şehri ve Jeomorfolojik Birimler Arasındaki İlişkinin Zamansal Değişimi (Hatay)”, Fiziki Coğrafya Araştırmaları 5, 659-678.
• PAMİR, H. (2013). “Antakya ve Kent İçi Kurtarma Kazıları”, (Ed. A. Özfırat, & Ç. Uygun), Uluslararası Çağlar Boyunca Hatay ve Çevresi Arkeoloji Sempozyumu Bildirileri, 21-24 Mayıs, Hatay: Mustafa Kemal Üniversitesi Yayınları, 101-114.
• PROKOPIUS. (1914). History of the Wars, Vol. I, (Trans. H.B. Dewing), Cambridge: Harvard University Press.
• PROKOPIUS. (1954). Buildings, (Trans. H.B. Dewing, & G. Downey), Cambridge: Harvard University Press.