KOYUNLARDA STRESLE İLGİLİ BAZI FİZYOLOJİK PARAMETRELERİN MEVSİMSEL DEĞİŞİMİ

Yıl 2015, Cilt: 12 Sayı: 2, 1 - 8, 01.06.2015

Elif Yorulmaz Tufan Altın

Öz

Bu çalışma toklularda stresle ilgili fizyolojik özelliklerin ve tiroit hormonlarının (T3 ve T4) yıl boyunca
değişimini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla 14 baş dişi ve 8 baş erkek olmak üzere toplam 22 baş
Karya genotipi toklu kullanılmıştır. Yıl boyunca her ayın 10-15. günleri arasında toklularda sabah ve öğleden
sonra rektal sıcaklık ile dakikada nabız ve solunum sayıları belirlenmiştir. Serum T3 ve T4 hormon seviyelerini
belirlemek amacıyla her mevsimin ortasında olmak üzere yılda 4 defa öğleden sonraki ölçümlerde hayvanlardan
kan alınmıştır.
Ekim, Kasım, Aralık, Ocak, Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında ortalama
nabız sayısı sırasıyla 120.9, 133.8,127.8, 132.0, 108.4, 115.7, 115.8, 101.8, 83.2, 93.6, 97.7 ve 82.3 adet/dakika;
ortalama solunum sayısı sırasıyla 51.2, 50.1, 54.2, 42.5, 42.3, 50.2, 60.8, 60.7, 66.9, 78.2, 68.3 ve 50.0
adet/dakika; ortalama rektal sıcaklık sırasıyla 39.40, 39.64, 39.47, 39.55, 39.57, 39.53, 39.39, 39.18, 39.23,
39.34, 39.24 ve 38.91 oC olarak bulunmuştur. Sonbahar, Kış, İlkbahar ve Yaz mevsimlerinde serum ortalama T3
seviyesi 2.39, 5.06, 2.27 ve 2.09 ng/ml; T4 seviyesi ise 132.85, 161.55, 189.75 ve 204.97 ng/ml olarak tespit
edilmiştir.
Elde edilen sonuçlar Karya koyunlarda fizyolojik özellikler ve tiroit hormonlarının mevsimsel çevre sıcaklığına
bağlı olarak değiştiğini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Toklu, stres, fizyolojik parametreler, T3 ve T4 hormonları

The Seasonal Change of Some Physiological Stress Parameters in Sheeep

Öz

This study was conducted in order to determine the changes in the physiological characteristics and thyroid
hormone (T3 and T4) levels of yearling throughout the year. For this purpose, 22 yearling of the genotype Karya
were used, 14 of which were female and 8 of which were male. Throughout the year, pulse, respiratory rate per
minute, and rectal temperature were measured every morning and afternoon between the 10th-15th days of each
month. In order to detect the levels of T3 and T4 hormones in the serum, blood samples were taken from the
animals 4 times per year during the afternoon samplings, in the middle of each season.
Average pulse rates were 120.9, 133.8,127.8, 132.0, 108.4, 115.7, 115.8, 101.8, 83.2, 93.6, 97.7, and 82.3
beats/minute, average respiratory rates were 51.2, 50.1, 54.2, 42.5, 42.3, 50.2, 60.8, 60.7, 66.9, 78.2, 68.3, and
50.0 breaths/minute, and mean rectal temperatures were 39.40, 39.64, 39.47, 39.55, 39.57, 39.53, 39.39, 39.18,
39.23, 39.34, 39.24, and 38.91 oC for October, November, December, January, February, March, April, May, June,
July, August, and September, respectively. Mean serum T3 levels in Autumn, Winter, Spring, and Summer were
2.39, 5.06, 2.27, and 2.09 ng/ml; while mean serum T4 levels were 132.85, 161.55, 189.75, and 204.97 ng/ml
respectively.
The results that were obtained demonstrated that physiological characteristics and thyroid hormone levels of
Karya sheep varied according to seasonal ambient temperature.

Anahtar Kelimeler

Yearling, stress, physiological parameters, T3 and T4 hormones

Kaynakça

• Aharoni Y, Brosh A, Kourilov P, Arieli A (2003) The Variability of The Ratio of Oxygen Consumption to Heart Rate in Cattle and Sheep at Different Hours of the Day and Under Different Heat Load Conditions. Livestock Production Science 79: 107-117.
• Al-Haidary A (2004) Physiological Responses of Naimey Sheep to Heat Stress Challenge Under Semi-Arid Environments. Internatıonal Journal of Agriculture & Biology 6(2): 307-309.
• Ceyhan A, Kaptan C, Ada M, Erdoğan İ, Taluğ AM (2006) Kıvırcık Siyah Başlı Alman Et Koyunu, (SBA× Kıvırcık) F1 ve (SBA× F1) G1 koyunların Bandırma Çevre Koşullarına Fizyolojik Tepkileri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi 12(2): 113-120.
• Demirören E, Taşkın T, Takma Ç (2002) Aşırı Sıcak Baskısında Kalan Koyun ve Keçilerin Fizyolojik Uyum Yetenekleri. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 39(2): 79-86.
• http://www.dmi.gov.tr
• Eliçin M (2008) Akkeçilerde Triroid Hormonlarının Değişimi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Joshi BC, Arviwdam M, Singh K, Bhattacharaya NK (1977) Effect of High Environmental Temperature Stres in the Physiological Responses of Bucks. Indian Journal of Animal Science 47: 200-203.
• Kasa IW, Hill MK, Thwaites CJ, Baillie ND (1995) Effect of Treadmill Exercises on Physiological Responces in Saanen Goats. Small Ruminant Research 16: 129-132.
• Kayabaşı D (2011) Subtropik İklim Koşullarında Yetştirilen Çukurova Saaneni ve Balcalı Çepiçlerinde Mevsimsel Variyasyona Bağlı Olarak Ortaya Çıkan Fizyolojik Değişiklikler. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Koylu MU (2009) İleri Kan Dereceli Saanen Melezi Keçilerin Mersin Koşullarında Adaptasyonu ve Verimleri Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Marai IFM, El-Darawany AA, Fadiel A, Abdel-Hafez MA (2007) Physiological Traits as Affected by Heat Stress in Sheep. Small Ruminant Research 71: 1-12.
• Marai IFM, El-Darawany AA, Fadiel A, Abdel-Hafez MA (2009) Reproductive and Physiological Traits of Egyptian Suffolk Rams as Affected by Selenium Dietary Supplementation During the Sub-Tropical Environment of Egypt. Tropical and Subtropical Agroecosystems 8: 209-234.
• NaziŞ S, Saeb M, Rowghani E, Kaveh, K (2003) The Influences of Thermal Stress on Serum Biochemical Parameters of Iranian Fat-Tailed Sheep and Their Correlation with Triiodothyronine (T3), Thyroxine (T4) and Cortisol Concentrations. Comp Clin Path 12: 135-139.
• Ocak S, Darcan N, Çankaya S, İnal TC (2009) Physiological and Biochemical Responses in German Fawn Kids Subjected to Cooling Treatments under Mediterranean Climate Conditions. Turk J Vet Anim Sci 33(6): 455- 461.
• Polat D, Dellal G (2007) Ankara Keçisi Oğlaklarında Tiroit Hormonlarının Serum Düzeylerinin Değişimi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi 14(1): 70-73.
• Quartermain AR, Broadbend MP (1974) Some Patterns of Response to Climate bye the Zambian Goats. East African Agricultural and Forestry Journal 40: 115-124.
• SAS (1999) Statistical Analysis System for Windows V8.2. SAS Institute Inc Raleigh North Carolina, USA.
• Sejian V, Maurya V P, Kumar K, Naqvi SMK (2013) Effect of Multiple Stresses on Growth and Adaptive Capability of Malpura Ewes under Semi-Arid Tropical Environment. Trop Anim Health Prod 45: 107-116.
• Silanikove N (2000) Effects of Heat Stres on Welfare of Extensively Managed Domestic Ruminants. Livestock Prod Sci 67: 1-18.
• Srikandakurmar A, Johnson EG, Mahgoub O (2003) Effect of Heat Stres on Respiratory Rate, Rectal Temperature and Blood Chemistry in Omani and Australian Merino Sheep. Small Ruminant Research 49: 193-198.
• Taşkın T, Ataç F, Demirören E (2008) Sıcaklık Stresinin Saanen Keçilerinde T3, T4 ve Kortisol Hormon Düzeyleri Üzerine Etkisi. Hayvansal Üretim 49(2): 15- 22.
• Yokuş B, Çakır DU, Kanay Z, Gülten Uysal E (2006) Effects of Seasonal and Physiological Variations on the Serum Chemistry, Vitamins and Thyroid Hormone Concentrations in Sheep. Journal Vet Med A 53: 271- 276.
• Yılmaz B (1999) Hormonlar ve Üreme Fizyolojisi. AÜ Veteriner Fakültesi. Fizyoloji Anabilim Dalı, 1. Basım, Ankara. Sorumlu Yazar
• Prof. Dr. Tufan ALTIN [e-mail]
• Adnan Menderes Üniversitesi,
• Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, Çakmar-AYDIN Geliş Tarihi Kabul Tarihi : 10.09.2015