FARKLI SULAMA ARALIĞI VE SULAMA DÜZEYLERİNİN PAMUKTA BAZI VERİM ÖZELLİKLERİ VE LİF KALİTESİ ÜZERİNE ETKİSİ

Yıl 2009, Cilt: 6 Sayı: 1, 53 - 61, 01.03.2009

NECDET Dağdelen FUAT Sezgin TALİH Gürbüz ERSEL Yılmaz SELİN Akçay

Öz

Adnan Menderes Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Araştırma ve Uygulama Çiftliğinde 2003 ve 2004 yıllarında yürütülen bu çalışmada, pamukta farklı sulama aralığı ve düzeylerinin bazı verim özellikleri (bitki boyu, koza sayısı, 100 tohum ağırlığı, çırçır randımanı) ile lif kalitesi (lif inceliği, lif uzunluğu, lif mukavemeti,) üzerine etkisi araştırılmıştır. Araştırma üç tekerrürlü ve iki faktörlü tesadüf blokları deneme desenine göre kurulmuştur. Denemelerde 4 ve 8 gün aralıklarında A sınıfı buharlaşma kabından oluşan birikimli buharlaşmanın % 33, % 67 ve % lOO'ünün karşılandığı üç farklı damla sulama rejimi incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, gerek sulama aralığı gerekse de sulama düzeyi çırçır randımanı ve lif mukavemeti dışında diğer tüm verim komponentleri ile lif kalite özellikleri üzerine önemli düzeyde etkili olmuştur. Her iki sulama aralığında en yüksek sulama suyu % 100 konusuna uygulanmıştır. Mevsimlik bitki su tüketimi değerleri 2003 yılında 313 mm-650 mm arasında değişirken 2004 yılında 249 mm-603 mm arasında değişmiştir. En yüksek ve en düşük kütlü verimi sırasıyla 8 gün sulama aralığında yer alan %100 ve % 33 konularından ortalama 5508 kg ha-1 ve 3419 kg ha-1 olarak elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Pamuk, sulama düzeyi, sulama aralığı, lif kalitesi

Effects of Different Irrigation Intervals and Levels on Fiber Quality and Some Yield Characteristics of Cotton

Öz

This research was conducted to determine the effect of different irrigation intervals and levels on some yield
parameters (plant height, number of bolls per plant, 100 seed weight, lint percentage) and fiber quality
parameters (fiber thickness, fiber length, fiber strength) of cotton in the Research and Application Farm of
Faculty of Agriculture at Adnan Menderes University during the years of 2003 and 2004. Experiment was set
up out in randomized plot design with two factors and three replications. Trials comprised of two irrigation
intervals (4-day and 8-day) and three different drip irrigation regimes (100, 67 and 33 % of cumulative
Class-A pan evaporation on a 4-day and 8-day basis) were investigated. According to the research results,
both irrigation intervals and irrigation levels significantly influenced the yield components and fiber quality
parameters, except lint percentage and fiber strength. The highest irrigation water level was applied to the full
irrigation treatment (100 %) for both irrigation intervals. Seasonal water use values in the treatments varied
from 313 mm to 650 mm in 2003 and 249 mm to 603 mm in 2004. Maximum and minimum seed cotton
yield were obtained from the 8-day 100 % and 8-day 33 % treatments as averaging 5508 kg ha-1 and 3419 kg
ha-1, respectively.

Anahtar Kelimeler

Cotton, irrigation level, irrigation interval, fiber quality

Kaynakça

• Anaç, S., Ul, M.A., Tüzel, I.H.., Anaç, D., Okur, B., Hakerler, H., 1999. Optimum Irrigation Scheduling for Cotton under Deficit Irrigation Conditions.In: Kırda, C., Moutonnet, P., Hera, C., Nielsen, D.R. (Eds.), Crop Yield Response to Deficit Irrigations , Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, The Netherlands.
• Anonim, 2006. TÜİK Verileri. (www.tuik.gov.tr)
• Anonim, 2004. Aydın İli İklim Değerleri, Devlet Meteoroloji İşleri Aydın Bölge İstasyonu Kayıtları, Aydın.
• Aydemir, M., 1982. Pamuk Islahı Yetiştirme Tekniği ve Lif Özellikleri, Tarım ve Orman Bakanlığı Nazilli Pamuk Araştırma Enst. Yayın No:33, İzmir.
• Bilgel, L., 1996. Harran Ovasında Pamuğun İlk ve Son Sulama Zamanları, Şanlıurfa Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Genel Yayın No: 88, Şanlıurfa, s:62.
• Constable, G. A.ve Hodgson, A. S., 1990. A Comparison of Drip and Furrow Irrigated Cotton on a Cracking Clay Soil, 3:Yield and Quality of Four Cultivars. Irrigation Science 11(3), 149-113.
• Çetin, O., Özyurt, E., Şener, S., 1994. The Effects of Different Irrigation Methods on the Yield and Water Use Efficiency of Cotton in Harran Plain. Proceedings of the 17th European Regional Conference on Efficient and Ecologically Sound Use of Irrigation Water with Special Reference to European Countries, Varna, Bulgaria, May 16-22. ICID.
• Çetin, Ö., Bilgel, L., 2002. Effects of Different Irrigation Methods on Shedding and Yield of Cotton. Agric. Water Manag. 54, 1-15.
• Dağdelen, N., Yılmaz, E., Sezgin, F., Baş, S., 1998. Son Su Uygulama Zamanının Pamuk Kalitesi ve Bazı Verim Özellikleri Üzerine Etkisi, Ege Bölgesi I. Tarım Kongresi Cilt:2 7-11 Eylül 1998, Aydın, s.93- 101.
• Dağdelen, N., Yılmaz, E., Sezgin, F., Gürbüz, T., Akçay, S., 2005a. Effects of Different Trickle Irrigation Regimes on Cotton( Gossypium hirsutum L.) yield in Western Turkey. Pakistan of Biological Sciences, Vol. 8, IS-10, PS. 1387–1391.
• Dağdelen, N., Yılmaz, E., Sezgin, F., Gürbüz, T., 2005b. Karık Yöntemiyle Sulanan Pamukta Farklı Sulama Düzeylerinin Kütlü Kalitesi ve Bazı Agronomik Özellikler Üzerine Etkisi. IV.GAP Tarım Kongresi, 21-23 Eylül 2005, p. 1651-1658, Şanlıurfa, 2005.
• Dağdelen, N., Yılmaz, E., Sezgin, F., Gürbüz, T., 2006. Water-Yield Relation and Water Use Efficiency of Cotton (Gossypium Hirsutum L.) and Second Crop Corn (Zea Mays L.) in Western Turkey. Agric. Water Manag. 82:63-85.
• Dağdelen, N., Başal, H., Yılmaz, E., Gürbüz, T., Akçay, S. 2009. Different Drip Irrigation Regimes Affect Cotton Yield, Water Use Efficiency and Fiber Quality in Western Turkey. Agric. Water Manag. 96:111-120.
• Doorenbos, J., Kassam, A.H., 1979. Yield Response to Water. FAO Irr. And Drain. Paper, No: 33, Rome, Italy. 193 p.
• Ertek, A., Kanber, R., 2000. Pamukta Uygun Sulama Dozu ve Aralığının Pan-evaporasyon Yöntemiyle Belirlenmesi. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 2000,24(2):293-300.
• Ertek, A., Kanber, R., 2001. Damla Yöntemiyle Sulanan Pamukta Farklı Sulama Programlarının Bitki Gelişmesine Etkileri, Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 25, 415-425.
• Güleryüz, H. ve Özkan, B., 1993. Antalya Koşullarında Karık ve Damla Sulama Yöntemlerinin Pamuk Veriminin Etkilerinin Karşılaştırılması, Tarım Ve Köyişleri Bakanlığı, Akdeniz Tarımsal Araştırma Enst., Yayın No:13, Antalya, s.73.
• Ibragimov, N., Evett, S.R., Esanbekov, Y., Kamilov, B.S., Mirzaev, L., Lamers, J., 2007. Water Use Efficiency of Irrigated Cotton in Uzbekistan under Drip and Furrow Irrigation. Agric. Water Manag. 90: 112-120.
• Kanber, R., 1977. Çukurova Koşullarında Bazı Toprak Serilerinin Değişik Kullanılabilir Nem Düzeylerinde Yapılan Sulamaların Pamuğun Verim Ve Su Tüketimine Etkisi Üzerinde Bir Lizimetre Araştırması, (Doktora Tezi), Köyişleri ve Kooperatifler Bakanlığı, Toprak Su Genel Md. Yayın No:78, Rapor Yayın No: 33, Tarsus, s.169.
• Kanber, R., 1984. Çukurova Koşullarında Açık Su Yüzeyi Buharlaşmasından Yararlanarak Birinci ve İkinciÜrün Yerfıstığının Sulanması. Bölge Topraksu Araştırma Enst. Yayınları, 114(64), Tarsus.
• Kanber, R., Tekinel, O., Baytorun, N., Kumova, Y., Alagöz, T., ve Ark., 1991. Harran Ovası Koşullarında Pamuk Sulama Aralığı ve Su Tüketiminin Belirlenmesinde Açık Su Yüzeyi Buharlaşmasından Yararlanma Olanaklarının Saptanması. T.C. Başbakanlık Güneydoğu Anadolu Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı Kesin Sonuç Raporu. GAP Yayınları No:44 ADANA
• Karaata, H.,1985. Harran Ovasında Pamuk Su Tüketiminin K.H.A.E. Genel Yayın No:24, Şanlıurfa.
• Kodal, S., Girgin, İ., Selenay, M.F., Yıldırım, E., 1995. Pamuk Sulaması, A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları, No:1411, Bilimsel Araştırma ve İncelemeler No: 787, Ankara, s:28.
• Özbek, N., 2000. Farklı Pamuk Çeşitlerinde İlk Sulama Zamanlarının Bazı Agronomik ve Teknolojik Özellikler ile Koza Tutumuna Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi), Adnan Menderes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enst. Aydın.
• Özdil, N., 2003. Pamuk Lif Özelliklerinin Ölçümü ve Değerlendirilmesi. Pamukta Eğitim Semineri, 14-17 Ekim 2003, İzmir, s. 237-247.
• Özkara, M., Yalçuk, H., 1984. Aşağı Büyük Menderes Havzası Sulama Rehberi, Bölge Topraksu Araş. Enst. Md. Yayın No: 82, Menemen, s.114.
• Özkara, M., Şahin, A., 1993. Ege Bölgesinde Farklı Sulama Programlarının Nazilli-84 ve Nazilli-87 Pamuk Çeşidinin Verim ve Bazı Kalite Özelliklerine Etkileri, Menemen Araştırma Enst. Md. Yayınları, Genel Yayın No:193, Menemen, s. 58.
• Sezgin, F., 2001. Büyük Menderes Havzasında Pamuk Tarımında Kısıtlı Sulama Programı Uygulama Olanaklarının Belirlenmesi. 3. Ulusal Hidroloji Kongresi, 27-29 Haziran 2001, İzmir, s. 545-552.
• Sezgin, F., Yılmaz, E., Dağdelen, N., Baş, S., 2001. Pamuk Tarımında Farklı Sulama Yöntemi ve Su Düzeyi uygulamasının Su-Verim ilişkileri Üzerine Etkisi. 3. Ulusal Hidroloji Kongresi, 27-29 Haziran 2001, İzmir, s. 545-552.
• Şahin, A., Ekşi, İ., 1998. Pamuk Tarımı. Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Nazilli Pamuk Araştırma Enstitüsü Araştırma Raporları. Nazilli.
• Şener, S., 1995. Menemen Ovası Koşullarında Farklı Sulama Yöntemleriyle Sulanan Pamuk Verimine ve Su Kullanımına Etkileri. K.H.G.M. Menemen Araşt. Enst. Müd. Yay. No: 213, Rapor serisi No: 140, Menemen, s.55.
• Tüzel, İ.H., Ul, M.A., 2003. Pamuk Sulaması. Pamukta Eğitim Semineri, 14-17 Ekim 2003, İzmir, s. 83-92.
• Yılmaz, E., 1999. Büyük Menderes Ovasında Pamuk Bitkisinde Kısıtlı Sulama Uygulamasının Verim ve Bazı Kalite Özelliklerine Etkisinin Araştırılması, (Doktora Tezi), Ege Üni. Fen Bil. Enst., İzmir.
• Yazar, A., Sezen, S.M., Sesveren, S., 2002. LEPA and Trickle Irrigation of Cotton in the Southeast Anatolia Project (GAP) Area in Turkey. Agricultural Water Management, Vol. 54, Number 3, 189-203. Geliş Tarihi Kabul Tarihi : 18.04.2009