Biyolojide Uygulanan Dizgeli Eğitimin Yaratıcı Düşünce Erişisine Etkisi

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 1, 21 - 48, 30.06.2018

Lütfiye Özalemdar Ertuğrul Sesli

https://doi.org/10.17984/adyuebd.343934

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı, biyolojide uygulanan dizgeli eğitimin
yaratıcı düşünce erişisine etkisini incelemektir. Deneysel modellerden “tek
grup öntest-sontest” deseni kullanılan araştırma Artvin ilçe merkezindeki bir
Anadolu lisesinde 9. sınıfa devam eden 30 öğrenciyle yürütülmüştür. Veri
toplama aracı olan Torrance Yaratıcı Düşünce Testleri [TYDT] sözel ve şekilsel
A formu öğretim süreci başında gruba öntest olarak uygulanmıştır. Biyolojideki
“Bilinçli Birey ve Yaşanabilir Çevre” ünitesi dizgeli eğitim modeline uygun
olarak işlenmiştir. TYDT sözel ve şekilsel B formu öğretim süreci sonunda
gruba sontest olarak uygulanmıştır. Grubun ön test-son testlerinin
karşılaştırılmasında; bağımlı gruplar t testi kullanılmıştır. Araştırma
bulgularına göre; TYDT sözel forma ait; akıcılık 1, esneklik 1 ve 3,
orijinallik 2 puan ortalamalarında son testler lehine anlamlı bir farklılık
varken, orijinallik 7 puan ortalamalarında anlamlı bir azalma vardır. TYDT
şekilsel forma ait; akıcılık, çizgilerin sentezi, sınırları uzatma veya geçme
ve fantazi puan ortalamalarında sontestler lehine anlamlı bir farklılık
vardır. Araştırma bulgularına göre; dizgeli eğitimin yaratıcı düşüncenin bazı
boyutlarını arttırmada etkili olduğu sonucuna varmak mümkündür. Benzer
araştırmalar için; verilerin okul dışı ortamlarda toplanması ve veri toplama
süreci sonunda ödüllendirmeye gidilmesi önerilir.  

Anahtar Kelimeler

biyoloji, dizgeli eğitim, yaratıcı düşünce, erişi

The Effect of Systematic Education Applied in the Biology, on the Achievement of Creative Thinking

Öz

The purpose of this study is the effect of systematic
education applied in biology on the achievement of creative thinking. This
research uses “single group pretest-posttest” design among experimental
models, and has been conducted with 30 students continuing 9th grade in an
Anatolian high school in central town of Artvin. Verbal and figural A forms of
Torrance Tests of Creative Thinking [TTCT], the data collection tool, was
applied to the group as a pretest in the beginning of teaching process. The
unit “Conscious Individual and Habitable Environment” in the biology was
discussed in accordance with the systematic education model. Verbal and
figural B forms of TTCT was applied to the group as the posttest at the end of
teaching process. Dependent t-test was used in the comparison of pretest and
posttests of the group. According to the study findings, while there is a
significant difference in favor of posttests in the average scores of fluency
for 1 point, of flexibility for 1 and 3 points and of originality for 2 point
in the TTCT verbal form, there is a significant decrease in originality for 7
points. There is a significant difference in favor of posttests in the average
scores of fluency point, of synthesis of lines point, of extending or breaking
boundaries point and fantasy point in the TTCT figural form. According to
study findings, it is possible to conclude that systematic education is
effective to develop some aspects of creative thinking. For similar studies,
to collect data from out-of-school environments and to reward at the end of
data collection period.

Anahtar Kelimeler

biology, systematic education, creative thinking, achievement

Kaynakça

• Akdağ, M. ve Güneş, H. (2003). Öğretmen rolünün yaratıcı bir sınıf ortamı oluşturmasındaki önemi. Milli Eğitim Dergisi, 159, 60-73.
• Akkaş, E. (2013). Bilim ve sanat merkezlerindeki uyum ve destek eğitimi programlarının üstün yeteneklilerde yaratıcılığa etkisi [Special Issue]. Üstün Yetenekli Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(2), 108-116.
• Alacapınar, F. G. (2007). Geleneksel, bilgisayarlı, dizgeli eğitim ve erişi. Eurasian Journal of Educational Research, 29, 13-24.
• Antika, R. N. ve Nawawi, S. (2017). The effect of project based learning model in seminar course to student’s creative thinking skills. Jurnal Pendidikan Biologi Indonesia, 3(1), 72-79.
• Arıdağ, L. ve Aslan, A. E. (2012). Tasarım çalışmaları-1 stüdyosunda uygulanan yaratıcı drama etkinliklerinin mimarlık öğrencilerinin yaratıcı düşünce becerilerinin gelişimine etkisi. Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi E. Dergisi, 7(1), 49-66.
• Aslan, A. E. (1994). Yaratıcı düşünceli bireylerin psikolojik ihtiyaçları. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Aslan, A. E. (2001). Torrance Yaratıcı Düşünce Testi’nin Türkçe versiyonu. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 14, 19-40, İstanbul.
• Aslan, A. E. ve Puccio, G. (2006). Developing and testing a Turkish version of Torrance tests of creative thinking: A study of adults. Journal of Creative Behavior, Massa-chusetts: 40(3), 163-78.
• Aslan, S. (2012). Birleştirilmiş sınıflı okullarda dizgeli eğitimin akademik başarıya ve tutuma etkisi. Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Aydın, B. ve Canel, A. N. (2002). İlköğretim ikinci kademe seviyesindeki ergenlerin denetim odağı özelliklerinin yaratıcı düşünceye etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 15, 71-84, İstanbul.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, E. A., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (5. bs.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Calvo, I., Arruarte, A., Elorriaga, J. A., Larrañaga, M. ve Conde, A. (2011). The use of concept maps in computer engineering education to promote meaningful learning, creativity and collaboration. Frontiers in Education Conference (FIE), 2011 içinde (pp. T4G-1). IEEE.
• Chesimet, M. C., Githua, B. N. ve Ng'eno, J. K. (2016). Effects of experiential learning approach on students' mathematical creativity among secondary school students of kericho east sub-county, Kenya. Journal of Education and Practice, 7(23), 51-57.
• Chulvi, V., González-Cruz, M. C., Mulet, E. ve Aguilar-Zambrano, J. (2013). Influence of the type of idea-generation method on the creativity of solutions. Research in Engineering Design, 24(1), 33-41.
• Cox, R. S. (1977). Rewarding instructions vs brainstorming on creativity test scores of college students. Psychological Reports, 41(3), 951-954.
• Dikici, A. (2013). Yaratıcılığı destekleyen ilköğretim öğretmenleri indeksi ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 307- 324.
• Doğan, N. (2010). Yaratıcı Düşünme ve Yaratıcılık. Ö. Demirel (Ed.). Eğitimde Yeni Yönelimler içinde (pp. 167-192). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Duman, B. (2009). Dizgeli öğretimin öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme ve demokratik tutumlarına etkisi. Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Duran, C. ve Saraçoğlu, M. (2009). Yeniliğin yaratıcılıkla olan ilişkisi ve yeniliği geliştirme süreci. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1), 57-71.
• Durdukoca, F. Ş. (2013). Dizgeli eğitim ve düz anlatım yöntemleriyle işlenen öğretim uygulamalarının öğretmen adaylarının epistemolojik inanç, öğrenme yaklaşımları, üstbilişsel farkındalık ve akademik başarılarına etkisi. Doktora tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Eldemir, A. C. (2010). Geleneksel Türk sanat müziği dersinde dizgeli öğretim yönteminin öğrenci erişisine ve kalıcılığa etkisi. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Emir, S. ve Bahar, M. (2003). Yaratıcılıkla ilgili öğretmen ve öğrenci görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 91–110.
• Emir, S., Erdoğan, T. ve Kuyumcu, A. (2007). Türkçe öğretmenliği öğrencilerinin yaratıcı düşünme düzeyleri ile sosyo-kültürel özelliklerinin ilişkisi. İstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 73-87.
• Ercan, S. (2010). Fen öğretiminde yaratıcı düşünme tekniklerinden sinektik kullanımına yönelik bir eylem araştırması. Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Esquivel, G. B. (1995). Teacher behaviors that foster creativity. Educational Psychology Review, 7(2), 185-202.
• Güneş, M. H. ve Demir, S. (2013). Endokrin sistem konusunun altı şapkalı düşünme tekniğiyle anlatılmasının öğrenci başarısı üzerine etkisi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 10(2), 101-115.
• Hummell, L. (2006). Synectics for creative thinking in technology education: an instructor using Synectics and creative problem-solving techniques can teach students to solve a multitude of academic challenges. The Technology Teacher, 66(3), 22-28.
• Isaksen, S. G. ve Parnes, S. J. (1985). Curriculum planning for creative thinking and problem solving. The Journal of Creative Behavior, 19(1), 1-29.
• Işık, A. D. (2012). Sunular yardımıyla öğrencilerin yaratıcı düşünme becerilerini geliştirme. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 89-96.
• Kapıcıoğlu, M.O.K. (2006). Dizgeli öğretimin etkililiği. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Karataş, S. ve Özcan, S. (2010). Yaratıcı düşünme etkinliklerinin öğrencilerin yaratıcı düşünmelerine ve proje geliştirmelerine etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 225-243.
• Kayabaşı, Y. (1997). Programlandırılmış dünya bankası eğitim projesi ve geleneksel öğretime göre eğitim gören öğrencilerin erişi ve kalıcılık düzeyleri. Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Kılıç, A. (2000). İlk okuma yazma öğretiminde programlandırılmış öğretime göre metin yönteminin etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Kılınç, U. A. (2007). Bir öğretim stratejisi olarak kavram haritalarının kullanımı. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 21-48.
• Koçak, M. (2004). Sosyal bilgiler dersinde programlandırılmış (dizgeli) öğretimin erişiye, kalıcılığa ve derse karşı tutuma etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Koçoğlu, Ç. ve Köymen, Ü. (2003). Öğrencilerin hiperortam tasarımcısı olarak katıldığı öğrenme çevresinin yaratıcı düşünmeye etkisi. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 2(3), 127-136.
• Koray, Ö. (2004). Fen eğitiminde yaratıcı düşünmeye dayalı öğrenmenin öğretmen adaylarının yaratıcılık düzeylerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 10(4), 580-599.
• Küçükoğlu, A. (2007). Dizgeli öğretimin öğrenci erişisine etkisi. Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Mangır, M. ve Aral, N. Ç. (1991). Alt ve üst sosyo-ekonomik düzeydeki dokuz yaş çocuklarının yaratıcılıklarını etkileyen bazı faktörlerin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 15(79).
• Meadow, A. ve Parnes, S. J. (1959). Evaluation of training in creative problem solving. Journal of Applied Psychology, 43(3), 189-194.
• Memişoğlu, H. (2003). İlköğretim okullarında sosyal bilgiler dersi coğrafya konularının öğretiminin programlandırılmış öğretime göre değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2011). Ortaöğretim 9. Sınıf Biyoloji Dersi Öğretim Programı. Ankara.
• Mohamed, A. S. E. ve Ahmed, E. M. (2016). The effect of using the six thinking hats strategy in teaching health and fıtness course on the development of creative thinking and the academic achievement level. Ovidius University Annals, Series Physical Education & Sport/Science, Movement & Health, 16(2), 209-212.
• Mumford, M. D., Baughman, W. A., Maher, M. A., Costanza, D. P. ve Supinski, E. P. (1997). Process-based measures of creative problem-solving skills: IV. Category combination. Creativity Research Journal, 10(1), 59-71.
• Nakiboğlu, M. (2003). Kuramdan uygulamaya beyin fırtınası yöntemi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(3).
• Otacıoğlu, S. G. (2005). Müzik öğretmenliği piyano eğitimi dersi için bir model denemesi. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Öncü, T. (1992). Yaratıcılığın betimlenmesi ve yaratıcılık üzerine çevresel etkiler. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü Dergisi, 14, 255-264.
• Öntaş, T. (2014). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde yapılandırmacı yaklaşım ile dizgeli eğitimin öğrenci erişisine etkisi arasındaki fark. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 2(2), 43-51.
• Özben, Ş. ve Argun, Y. (2005). Buca eğitim fakültesi öğrencilerinin yaratıcılık boyutları puanlarının karşılaştırılması. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 16-23.
• Özen, Y. (2012). Yaratıcı öğrenme. Gümüshane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 3(6), 231-256.
• Özerbaş, M, A. (2011). Yaratıcı düşünme öğrenme ortamının akademik başarı ve bilgilerin kalıcılığa etkisi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 675-705.
• Özkök, A. (2005). Disiplinler arası yaklaşıma dayalı yaratıcı problem çözme öğretim programının yaratıcı problem çözme becerisine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 159-167.
• Öztürk, Ş. (2004). Eğitimde yaratıcı düşünme. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 77-84.
• Palandökenlier, İ. (2008). İlköğretim sosyal bilgiler dersi çalışma kitaplarında yer alan etkinliklerin yaratıcı düşünme becerisi açısından değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Park-Gates, S. (2001). Effects of group interactive brainstorming on creativity. Doktora tezi, Virginia Polytechnic Institute and State University. Virginia.
• Piji, D. (2006). Dizgeli öğretime göre geliştirilen eşlik dersi programının akademik başarıya, tutuma, yeterlik algısına ve kalıcılığa etkisi. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Reis, S. M. ve Renzulli, J. S. (1994). Promoting creativity in talented adolescents. Storrs, CT: The University of Connecticut. http://gifted.uconn.edu/schoolwide-enrichment-model/promoting_creativity_talented_adolescents.html adresinden erişildi.
• Seo, Y. H. ve Kim, J. H. (2016). Analyzing the effects of coding education through pair programming for the computational thinking and creativity of elementary school students. Indian Journal of Science and Technology, 9(46).
• Sezginsoy, B. ve Akkoyunlu, B. (2011). Sosyal bilgiler dersinde tarih bilinci oluşturmada dizgeli öğretimin etkililiği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 211-422.
• Sola, E. (2016). An experimental ınvestigation of the state of creativity, critical thinking and creativity training in undergraduate engineering students. Doktora Tezi, Central Florida University, Florida.
• Sönmez, V. (1993). Yaratıcı Okul, Öğretmen, Öğrenci, Yaratıcılık ve Eğitim. Türk Eğitim Derneği, Eğitim Dizisi.
• Sönmez, V. (2003). Dizgeli öğretimle sınıf ortamında doğrudan demokrasi. Eurasian Journal of Educational Research, 11, Ankara.
• Sönmez, V. (2004a). Dizgeli Eğitim. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sönmez, V. (2004b). Program Geliştirmede Öğretmen El Kitabı (9. bs.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sönmez, V. (2008). Gelecekteki Olası Eğitim Sistemleri (3. bs.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sönmez, V. (2011). Eğitim Felsefesi (10. bs.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sünbül, A. M. (2000). Yaratıcılık ve sınıfta yaratıcılığın geliştirilmesi. Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 82-94.
• Şahin, Ç. (2005). Aktif öğretim yöntemlerinden beyin fırtınası yöntemi ve uygulaması. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 441-450.
• Şen, Ç. (2012). Dizgeli öğretim modelinin güzel sanatlar ve spor liselerinde yapılan viyolonsel dersinde öğrenci başarısına etkisi. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Şentürk, C. (2015). Hayat bilgisi dersinde uygulanan dizgeli eğitim yönteminin etkililiğinin incelenmesi ve maliyetinin analizi Analizi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 513-529.
• Tajdari, M. ve Mousavi, R. (2016). Comparing the effects of cooperative teaching method and probing method on boy student creativity in science curriculum of the third grade elementary schools of district 4. Journal of Administrative Management, Education and Training, 12(4), 471-482.
• Takkaç, A. (2007). Dizgeli eğitimin sosyal bilgiler dersinde 5. sınıf öğrencilerinin erişilerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Temizkan, (2011). Türkçe öğretiminde yaratıcı düşünmeyi geliştirme bakımından Nasreddin Hoca Fıkraları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (16), 195-223.
• Toklucu, S. K. (2013). İşbirliğine dayalı öğrenme yöntemi ile dizgeli eğitimin 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde başarıya, kalıcılığa ve tutuma etkisinin karşılaştırılması. Yüksek lisans tezi, Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
• Üstündağ, T. (2009). Yaratıcılığa Yolculuk (4. bs.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• von Thienen, J., Royalty, A. ve Meinel, C. (2017). Design thinking in higher education: how students become dedicated creative problem solvers. Handbook of Research on Creative Problem-Solving Skill Development in Higher Education içinde (pp. 306-328). IGI Global.
• Yaman, S. ve Yalçın, N. (2005). Fen bilgisi eğitiminde probleme dayalı öğrenmenin sınıf öğretmenliği adaylarının akademik başarı ve yaratıcı düşünme becerilerine etkisinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 107-121.
• Yanpar, T., Koray, Ö., Parmaksız, R. Ş. ve Arslan, A. (2006). İlköğretim öğretmen adayları tarafından hazırlanan el yapımı ve teknoloji temelli materyallerin yaratıcılık boyutları açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 12(1), 129-148.
• Yıldız, F. Ü. ve Şener, T. (2003). Okul Öncesi Dönemde Yaratıcılık Eğitimi ve Yaratıcı Etkinliklerde Kullanmak İçin Materyal Hazırlama (1. bs.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yılmaz Özalp, E. (2005). Yaratıcı düşünme testi – resim üretme Türkçe versiyonu. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Yiğit, Ö. E. ve Erdoğan, T. (2008). Sosyal bilgiler dersinde uygulanan öyküleştirme yönteminin ilköğretim altıncı sınıf öğrencilerinin yaratıcı düşünme düzeylerine etkisi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17 (3), 399-416.
• Yokuş, T. (2010). Dizgeli eğitime dayalı gitar dersi öğretim programının öğrencilerin başarı düzeyine etkisi. Gazi Osmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(1), 139-156.