Ebeveynlerin Psikolojik İyi Oluş ve Psikolojik Dayanıklılık Düzeyleri ile Çocukların Sosyal Yetkinlik ve Davranışları Arasındaki İlişki

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 1, 138 - 157, 30.06.2019

Zeynep Kındıroğlu Fatma Yaşar Ekici

https://doi.org/10.17984/adyuebd.458224

Cited By: 12

Öz

Bu araştırmanın
temel amacı, ebeveynlerin psikolojik iyi oluş ve psikolojik dayanıklılık
düzeyleri ile çocukların sosyal yetkinlik ve davranışları arasındaki ilişkiyi
incelemektir. Bu temel amaç çerçevesinde, ebeveynlerin psikolojik iyi oluş
düzeyleri ile psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasında, ebeveynlerin
psikolojik iyi oluş düzeyleri ile çocuklarının sosyal yetkinlik ve
davranışları arasında, ebeveynlerin psikolojik dayanıklılık düzeyleri ile
çocuklarının sosyal yetkinlik ve davranışları arasında anlamlı bir ilişki olup
olmadığı araştırılmıştır. İlişkisel tarama modelindeki bu araştırmanın
örneklemini 2017-2018 eğitim-öğretim yılında İstanbul ilindeki 4 ilçede
(Şişli, Küçükçekmece, Avcılar, Üsküdar) yer alan 8 devlet okul öncesi eğitim
kurumunda eğitim görmekte olan 3-6 yaş grubu 300 çocuk ve ebeveynleri
oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Kişisel Bilgi Formu,
Psikolojik İyi Oluş Ölçeği, Yetişkinler İçin Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği ve
Sosyal Yetkinlik ve Davranış Değerlendirme-30 Ölçeği kullanılmıştır. Elde
edilen araştırma verilerinin istatiksel çözümlemeleri IBM SPSS Statistics 22
programında Spearman Sıra Farkları Korelasyon Analizi, Kruskal Wallis H Testi
ve Mann Whitney U Testi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda
ebeveynlerin psikolojik iyi oluş düzeyleri ve psikolojik dayanıklılık
düzeyleri ile çocuklarının sosyal yetkinlik ve davranışları arasında anlamlı
ilişki olduğu saptanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Okulöncesi, Psikolojik İyi Oluş, Psikolojik Dayanıklılık, Sosyal Yetkinlik

The Relationship between Psychological Well-Being and Psychological Resilience Levels of Parents and Social Competence and Behaviors of Children

Öz

The main purpose of this study was to examine
the relationship between psychological well-being and psychological resilience
levels of parents, and social competence and behaviors of children. Within the
scope of this main purpose, it was examined whether there is a significant
relationship between psychological well-being and psychological resilience
levels of parents, between psychological well-being levels of parents and
social competence and behaviors of their children, and between psychological
resilience levels of parents and social competence and behaviors of their
children. The sample of this study conducted in the relational screening model
and choosed by simple random sampling method consists of 300 children aged
between 3-6 years who are studying in 8 state preschool institutions located
in 4 districts of Istanbul province (Şişli, Küçükçekmece, Avcılar, Üsküdar)
during the 2017-2018 academic year and their parents. The Personal Information
Form, Psychological Well-Being Scale, Psychological Resilience Scale for
Adults and Social Competence and Behavior Evaluation-30 Scale were used as
data collection tools. Statistical analyses of the obtained research data were
carried out using the Spearman Rank-Order Correlation Analysis, Kruskal-Wallis
H Test and Mann-Whitney U Test in IBM SPSS Statistics 22 program. At the end
of the research, it was determined that there was a significant relationship
between psychological well-being and psychological resilience levels of
parents, and the social competence and behaviors of their children

Anahtar Kelimeler

Preschool, Psychological Well-being, Psychological Resilience, Social Competence

Kaynakça

• Ağırkan, M. & Kağan, M. (2017). Üniversite öğrencilerinin değer yönelimleri ile psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişki. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 226-245. DOI: 10.17556/erziefd.335063
• Akdoğan, B., & Yalçın, S. B. (2018). Lise öğrencilerinin psikolojik dayanıklılık ve çatışma çözme davranışlarının öznel iyi oluşlarını yordaması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 46, 174-197.
• Altay, F.B., & Güre, A. (2012). Okul öncesi kuruma (devlet-özel) devam eden çocukların sosyal yeterlik ve olumlu sosyal davranışları ile annelerinin ebeveynlik stilleri arasındaki ilişkiler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12( 4), 2699-2718.
• Altun-Nalbant, A. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 5 yaş çocuklarının mizaç, sosyal yetkinlik özellikleri ile çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Armsden, G.C. & Greenberg, M.T. (1987). The inventory of parent and peer attachment: Individual differences and their relationship to psychological well-being in adolescence. Journal of Youth Adolescence, 16: 427. DOI: https://doi.org/10.1007/BF02202939
• Basım, H. N., & Çetin, F. (2011). Yetişkinler için psikolojik dayanıklılık ölçeğinin güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 22(2), 104-114.
• Berk, L.E. (2013). Çocuk gelişimi. B. Onur (Edt.), (Çev: A. Dönmez). Ankara: İmge Kitabevi.
• Bitmiş, M.G., Sökmen A. & Turgut, H. (2013). Psikolojik dayanıklılığın tükenmişlik üzerine etkisi: Örgütsel özdeşleşmenin aracılık rolü. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 27-40.
• Bonnano, G.A., Galea S, Bucciarelli A, & Vlahov D. (2007). What predicts psychological resilience after disaster? The role of demographics, resources, and life stress. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 75(5), 671-682
• Bozkurt, E. (2016). Okul öncesi çocuklarının duyguları anlama becerileri ile sosyal yetkinlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84(4), 822-848. DOI: http://dx.doi.org/10.1037/0022-3514.84.4.822
• Cenkseven, F. (2004). Üniversite öğrencilerinde öznel ve psikolojik iyi olmanın yordayıcılarının incelenmesi. Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Çelik, O. (2016). Öğretmen adaylarında psikolojik iyi oluş algılanan sosyal yetkinlik ve güvengenliğin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Erzincan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
• Çiftçi-Topaloğlu, Z. (2013). 4-5 yaş çocuklarının sosyal yetkinlik, saldırganlık, kaygı düzeyleri ile anne-babalarının ebeveyn özyeterliği algısı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Çorapçı, F., Aksan, N., Yalçın, D. A., & Yağmurlu, B. (2010). Okul öncesi dönemde duygusal, davranışsal ve sosyal uyum taraması: Sosyal yetkinlik ve davranış değerlendirme-30 ölçeği. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 17(2), 63-74.
• Çorbacı-Oğuz, A. (2008). 6 yaş çocuklarında sosyal yeterliliğin, akran ilişkilerinin ve sosyal bilgi işleme sürecinin değerlendirilmesi. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Deci, E.L. & Ryan, R.M. (2008). Facilitating optimal motivation and psychological wellbeing across life’s domains. Canadian Psychology, 49(1), 14-23.
• Dedeoğlu, S. (2018). MEB okul öncesi eğitim programı ve Montessori programına göre eğitim alan çocukların bilişsel gelişim ve sosyal yetkinliklerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Yüksek Lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Deniz, M.E., Erus, S.M. & Büyükcebeci, A. (2017). Bilinçli farkındalık ile psikolojik iyi oluş ilişkisinde duygusal zekanın aracılık rolü. Türk Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Dergisi, 7(47), 17-31.
• Dereli-İman, E. (2013). Çocuklar için sosyal problem çözme ölçeği’nin 6 yaş grubu için Türkiye uyarlaması ve okul öncesi davranış problemleri ile sosyal problem çözme becerileri arasındaki ilişkiler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 479-498.
• Diener, E., Wirtz, D., Biswas-Diener, R., Tov, W., Kim-Prieto, C., Choi, D., et al. (2009). New measures of wellbeing. Social Indicators Research Series, 39. DOI: 10.1007/978-90-481-2354-4 12.
• Diener, E., Wirtz, D., Tov, W., Kim-Prieto, C., Choi, D., Oishi, S., & Biswas-Diener, R. (2010). New well-being measures: Short scales to assess flourishing and positive and negative feelings. Social Indicators Research, 97, 143-156.
• Durmuş, M. (2016). Üniversite öğrencilerinin problem çözme becerileri ile psikolojik dayanıklılıkları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Durmuşoğlu-Saltalı N. & Arslan, E. (2012). Ebeveyn tutumlarının anasınıfına devam eden çocukların sosyal yetkinlik ve içe dönüklük davranışını yordaması. İlköğretim Online, 11(3), 729-737.
• Erarslan, Ö. (2014). Üniversite öğrencilerinde psikolojik sağlamlık ile depresif belirtiler ve yaşam memnuniyeti arasındaki ilişkide benlik saygısı, pozitif dünya görüşü ve umudun aracı rolünün incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Erdem, Ş., & Kabasakal, Z. (2015). Psikolojik iyi olma ve yetişkin bağlanma boyutları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 82-90.
• Ergün-Başak, B. (2012).Düşük gelirli ailelerden gelen üniversite öğrencilerinin öz duyarlık, sosyal bağlılık, iyimserlik ve psikolojik sağlamlık düzeyleri arasındaki ilişkiler. Doktora tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Friborg O, Hjemdal O, Rosenvinge J.H., & Martinussen, M. (2003) A new rating scale for adult resilience: what are the central protective resources behind healthy adjustment? Int J Methods Psychiatr Res, 12, 65-76.
• Gözübüyük, N. (2015). Okul öncesi dönem çocuklarında davranış sorunlarının anne-baba tutumu ve öz-kontrol ile ilişkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Gresham, F.M. & Reschly, D.J. (1987). Dimensions of social competence. method factors in the assessments of adaptive behavior, social skills and peer acceptance. Journal of School Psychology, 25(4), 367-81.
• Güler-Yazıcı, E. (2017). Beliren yetişkinlerin psikolojik dayanıklılık düzeylerinde yordayıcı değişkenler olarak yaşam doyumu ve yalnızlık. Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Gülyüksel-Akdağ F. & Cihangir-Çetinkaya, Z. (2014). Evli bireylerde psikolojik iyi oluşun yordanması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 646-662. DOI: 10.17860/efd.67613
• Hanton, S., Evans, L., & Neil, R. (2002). Hardiness and the competitive trait anxiety repsonse. Anxiety, Stress and Coping, 16(2), 167-184.
• Hartup, W.W. (1996). The company they keep: Friendships and their developmental significance. Child Development, 67(1), 1-13.
• Işık, M. (2007). Anasınıfına devam eden beş-altı yaş çocuklarına sosyal uyum ve beceri ölçeğinin uyarlanması ve uygulanması. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• İlhan, T. (2017). Ebeveynlerin duygu sosyalleştirme stratejileri ile çocukların sosyal yetkinlik düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karabacak, A. (2016). Evli bireylerin bağlanma stilleri, psikolojik iyi oluşları ve evlilik uyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Karabacak, A. (2017). Beliren yetişkinlik dönemindeki bireylerde ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmalar ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 3(2), 425-433.
• Karacaoğlu, K., & Köktaş, G. (2016). Psikolojik dayanıklılık ve psikolojik iyi olma ilişkisinde iyimserliğin aracı rolü: hastane çalışanları üzerine bir araştırma. İş ve İnsan Dergisi, 3(2), 119-127.
• Karadeniz-Akdoğan, K. (2017). 36-72 aylık çocukların sınıf ortamındaki istenmeyen davranışlarının incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karaırmak, Ö. (2006). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 129-142.
• Karaırmak, Ö., & Siviş-Çetinkaya, R. (2011). Benlik saygısının ve denetim odağının psikolojik sağlamlık üzerine etkisi: Duyguların aracı rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (35), 30-43.
• Karasar, N. (2017). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar ilkeler teknikler (32. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Keleş, H.N. (2017). Anlamlı iş ile psikolojik iyi oluş ilişkisi. The Journal of Happiness & Well-Being, 5(1), 154-167.
• Keyes, C.L., Shmotkin, D., & Ryff, C. D. (2002). Optimizing well-being: The empirical encounter of two traditions. Journal 0f Personality And Social Psychology, 82(6), 1007-1022.
• Kılıç, Ş.D. (2014). Üniversite öğrencilerinin yalnızlık ve psikolojik dayanıklılıklarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Klag, S., & Bradley, G. (2004). The role of hardiness in stress and illness: An exploration of the effect of negative affectivity and gender. British Journal of Health Psychology, 9, 137-161.
• Kotler, J.C. & McMahon, R.J. (2002). Differentiating anxious, aggressive, and socially competent preschool children: validation of the Social Competence and Behavior Evaluation-30 (parent version). Behav. Res. Ther., 40(8), 947-59.
• Kuyumcu, B. (2012). Türk ve İngiliz üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi oluş, duygusal farkındalık ve duygularını ifade etmelerinin ülke ve cinsiyet değişkenlerine göre incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 1-24.
• LaFreniere, P.J., & Dumas, J.E. (1996). Social competence and behavior evaluation in children ages 3 to 6 years: The short form (SCBE-30). Psychological Assessment, 8(4), 369-377.
• Neff, K.D. & McGehee, P. (2010) Self-compassion and Psychological Resilience Among Adolescents and Young Adults, Self and Identity, 9(3), 225-240, DOI: 10.1080/15298860902979307
• Olcay, O. (2008). Bazı kişisel ve ailesel değişkenlere göre okul öncesi dönemdeki çocukların sosyal yetenekleri ve problem davranışlarının analizi. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Ong A.D., Bergeman, C.S., Bisconti, T.L., Wallace, K.A. (2006). Psychological resilience, positive emotions, and successful adaptation to stress in later life. Journal of Personality and Social Psychology, 91(4), 730-749. DOI: 10.1037/0022-3514.91.4.730
• Öneren-Şendil, Ç. (2010), 5-6 yaş çocuklarında sosyal yetkinlik ve davranış sorunlarının akran kabulü, mizaç ve cinsiyet açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özer, E. & Deniz, M. E. (2014). Üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin duygusal zeka açısından incelenmesi. İlköğretim Online Dergisi, 13(4), 1240-1248.
• Özyürek, A. (2015). Okul öncesi çocukların sosyal beceri düzeyleri ile anne tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 206, 106-120.
• Rose-Krasnor, L. (1997). The nature of social competence: A theoretical Review. Social Development, 6(1), 111-135.
• Ryff, C.D. (1995). Psychological well-being in adult life. Journal of Current Directions in Psychological Science, 4(4), 99-104 https://doi.org/10.1111/1467-8721.ep10772395
• Sağ, B. (2016). Erken dönem uyumsuz şemalar ve pozitif algının psikolojik dayanıklılık depresyon ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Slaski, M. & Cartwright, S. (2002). Health, performance and emotional intelligence: An exploratory study of retail managers. Stress and Health, 18(2), 63-68.
• Souri, H., & Hasanirad, T. (2011). Relationship between resilience, optimism and psychological well-being in students of medicine. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 30, 1541-1544.
• Staudinger, U.M., Freund, A.M., Linden, M., & Maas, I. (1999). Self, personality, and life regulation: Facets of psychological resilience in old age. In P. B. Baltes & K. U. Mayer (Eds.), The Berlin Aging Study: Aging from 70 to 100 (pp. 302-328). New York, NY, US: Cambridge University Press.
• Telef, B. B. (2013). Psikolojik iyi oluş ölçeği: türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 374-384.
• Telef, B.B., Uzman, E. & Ergün, E. (2013). Öğretmen adaylarında psikolojik iyi oluş ve değerler arasındaki ilişkinin incelenmesi. Turkish Studies, 8(12), 1297-1307.
• Terzi, Ş. (2005). Öznel iyi olmaya ilişkin psikolojik dayanıklılık modeli. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Thompson, R.A. (2006). Attachment in early years and effects on later development. 14. Ulusal Psikoloji Kongresi, 6-8 Eylül 2006, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Topçu, F. (2017). Üniversite öğrencilerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinde beş faktör kişilik özelliklerinin yordayıcı etkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ulu, M. (2018). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin psikolojik iyi oluşları ile değer yönelimleri arasındaki ilişki. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 20(37), 183-215. DOI: http://dx.doi.org/10.17335/sakaifd.414012
• Ülker Tümlü, G., & Recepoğlu, E. (2013). Üniversite akademik personelinin psikolojik dayanıklılık ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(3), 205-213.
• Verschueren, K., Buyck, P., & Marcoen, A. (2001). Self-representations and socioemotional competence in young children: A three-year longitudinal study. Developmental Psychology, 37(1), 126-134.
• Yaşar-Ekici, F. (2017). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki aile katılım çalışmalarına katılan ve katılmayan ailelerin çocuklarının sosyal beceri ve problem davranışları arasındaki ilişki. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1), 543-562. DOI: 10.17218/hititsosbil.299033
• Yılmaz, D. (2017). Yalnızlık duygusu, psikolojik dayanıklılık ve anksiyete düzeyleri açısından ev hanımlarıyla çalışan kadınların karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.