Analysing the 4th Grade Social Studies Book in Terms of Including Literary Genres

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 141 - 150, 27.12.2024

Elif Sami , Muhammet Fatih Doğan

https://doi.org/10.17984/adyuebd.1495914

Öz

Textbooks are a decisive and guiding tool in teaching lessons for reasons such as being prepared according to learning outcomes and being accepted by the Ministry of National Education Board of Education and Instruction. The Social Studies Curriculum mentions that the course should be supported with literary products “by using genres such as legends, epics, tales, proverbs, true stories, folk songs and poems”. In this framework, literary genres should be utilised in the content of textbooks to set an example. This study examines the social studies textbooks taught in the 4th grade regarding the number of literary genres and their contexts. The document analysis method, a qualitative research method, was used in this study. The collected data were analysed via content analysis. As a result, it was determined that the most common genres in the textbook were interviews, anecdotes, and biographies. The interview, the most common literary genre found in all units, was analysed in terms of the contexts it addressed. The program's acquisitions, basic skills, values, and explanations were considered.

Anahtar Kelimeler

Social studies, Textbook, Literary product, Interview

4. Sınıf Sosyal Bilgiler Kitabının Edebi Türleri İçermesi Bakımından İncelenmesi

Öz

Ders kitapları kazanımlara göre hazırlanması ve Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı kararı ile kabul ediliyor olması gibi sebeplerle derslerin işlenmesinde tayin edici ve kılavuzlayıcı araçlardan biridir. Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda dersin “efsane, destan, masal, atasözü, hak hikâyesi, türkü ve şiir gibi türlerden yararlanılarak” edebi ürünlerle desteklenmesi gerekliliğine değinilmektedir. Bu çerçevede ders kitaplarının içeriğinde örneklik etmesi açısından edebi türlerden yararlanılması beklenebilir. Bu çalışmanın amacı 4. sınıflarda okutulmakta olan Sosyal Bilgiler Ders Kitabını edebi türlere yer verme miktarı ve bağlamları açısından incelemektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Toplanan veriler içerik analizi yapılarak çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda ders kitabında en çok yer verilen türlerin röportaj, anekdot ve biyografi olduğu tespit edilmiştir. En çok yer verilen ve tüm ünitelerde bulunan edebi tür olan röportaj ele alındığı bağlamlar açısından incelenmiştir. Bağlam olarak kazanımlar, temel beceriler, değerler ve programdaki açıklamaların dikkate alındığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, Ders kitabı, Edebi ürün, Röportaj

Kaynakça

• Aykaç, N. (2007). İlköğretim sosyal bilgiler dersi eğitim – öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (22), 46-73.
• Beldağ, A. & Aktaş, E. (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde edebi eser kullanımı: nitel bir çalışma, Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt: 18 (2), 953-981: doi:10.17556/jef.72887
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. ve Kılıç, E. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi
• Değirmenci Toraman, K. (2018). Sözlü ve yazılı edebi ürünlerin sosyal bilgiler dersi öğretiminde akademik başarı, tutum ve kalıcılığa etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Demirtaş, Z. (2010). Okul kültürü ve öğrenci başarısı arasındaki ilişki, Eğitim ve Bilim, Cilt 35, Sayı 158
• Fromm, E. (2017). Olma sanatı. (O. Düz, Çev.) İstanbul: Say Yayınları
• Güler, A., Halıcıoğlu, M. B., & Taşğın, S. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma. (2. Baskı). Seçkin Yayınları, Ankara.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (24. baskı). Ankara: Nobel Yayınevi
• Kaymakçı, S. (2013). Sosyal bilgiler ders kitaplarında sözlü ve yazılı edebi türlerin kullanım durumu. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 20 (2013) 230-255
• Laçin Şimşek, C. & Şimşek, A. (2010). Türkiye’de bilim tarihi öğretimi ve sosyal bilgiler öğretmen adaylarının yeterlilikleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 7(2).
• Maden, s. (2015). Dinleme problemlerine yönelik bir öneri: olaya dayalı dinleme eğitimi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2).
• Oğuzkan, A. F., (2006), Çocuk Edebiyatı, 8. Baskı, Anı Yayıncılık, Ankara.
• Öztürk, C., & Otluoğlu, R. (2002). Sosyal bilgiler öğretiminde yazılı edebiyat ürünlerini ders aracı olarak kullanmanın duyuşsal davranış özelliklerini kazanmaya etkisi. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi (15), 173-182 73.
• Öztürk, C., Keskin, C. S. & Otluoğlu, R., (2014). Sosyal bilgiler öğretiminde edebi ürünler ve yazılı materyaller. (6. Baskı). Ankara, Pegem Yayıncılık.
• Sever, S. (1998). Demokratik kültür edinimi sürecinde dil ve edebiyat öğretimi, Yaşadıkça Eğitim, (56), 4-5.
• Şimşek, A. (2015). Sosyal bilgiler derslerinde bir öğretim materyali olarak edebi ürünler. Safran, M. (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi (389-412) (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Yiğittir, S. & Kaymakcı, S. (2012). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı uygulama kılavuzu’nda yer alan etkinliklerin değer eğitimi yaklaşımları açısından incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(2), 49-73
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (11. Baskı). Seçkin Yayıncılık, Ankara.