Investigation of Food Label Literacy and Knowledge Levels Among University Students

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 27, 478 - 497, 24.12.2025

Esra Esin , İremnur Kılınç

https://doi.org/10.54365/adyumbd.1737503

Öz

Food literacy is the ability of consumers to accurately read and understand information on food labels, such as nutrient content, production location, expiration date, and additives, and to make informed choices. This study aimed to determine the food label literacy levels of students at Tokat Gaziosmanpaşa University during the 2024–2025 academic year. A total of 344 students participated, and data were collected using the “Food Label Reading Knowledge Level Scale.” The results indicate that students generally have limited food label literacy and experience difficulties in understanding and interpreting label information. Demographic factors, including field of study, income level, and place of residence, were found to significantly influence certain sub-dimensions of label literacy. Moreover, higher income levels were associated with greater emphasis on brand and quality preferences. Based on the findings obtained in the study, it is of significant importance that food labels be simplified and clarified, and that educational programs aimed at improving food literacy be expanded

Anahtar Kelimeler

Food label knowledge , Level of label reading , Food literacy

Üniversite Öğrencilerinin Gıda Etiketi Okuryazarlık ve Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi

Öz

Gıda okuryazarlığı, tüketicilerin gıda etiketlerinde yer alan besin içeriği, üretim yeri, son kullanma tarihi ve katkı maddeleri gibi bilgileri doğru okuyup anlayarak bilinçli tercihler yapabilme yeteneğidir. Bu çalışma, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi öğrencilerinin gıda etiketi okuryazarlık düzeylerini belirlemek amacıyla 2024–2025 eğitim-öğretim yılında, ‘Gıda Etiketi Okuma Bilgisi Düzeyi’ ölçeği kullanılarak 344 öğrenci ile yürütülmüştür. Araştırma bulguları, öğrencilerin genel olarak gıda etiketi okuryazarlık düzeylerinin sınırlı olduğunu ve etiket bilgilerini anlama ile yorumlama konusunda güçlük yaşadıklarını göstermektedir. Öğrenim görülen bölüm, gelir seviyesi ve yerleşim yeri gibi demografik faktörlerin bazı etiket okuryazarlığı alt boyutlarında anlamlı farklılıklar oluşturduğu belirlenmiştir. Ayrıca, gelir düzeyinin artmasıyla birlikte marka ve kaliteye verilen önem de belirgin şekilde artmaktadır. Araştırmada elde edilen bulgular doğrultusunda, gıda etiketlerinin daha sade, açık ve anlaşılır hazırlanması ve ayrıca gıda okuryazarlığını artırmaya yönelik eğitim programlarının yaygınlaştırılması önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gıda etiketi bilgisi , Etiket okuma düzeyi , Gıda okuryazarlığı

Etik Beyan

Bu makalede yer alan anket çalışması için “TOGÜ Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Etik Kurulu” nun 03.04.2025 tarihli ve 5 numaralı oturumunun 01-58 protokol numaralı kararı ile Etik Kurul Onayı alınmıştır.

Teşekkür

Bu çalışmaya göstermiş oldukları ilgi ve katılımlarından dolayı Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi öğrencilerine teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Hawkes C. Nutrition labels and health claims: the global regulatory environment. Geneva: World Health Organization; 2004.
• Yılmaz M, Der H. Adil gıda, gıda okuryazarlığı ve gıda etiketi okuma bilinci. Gastronomi Alanında Tematik Araştırmalar–V. Çizgi Kitabevi; 2025. p.157. ISBN: 978-625-396-596-9. Yayıncı Sertifika No: 52493. Editör: Doç. Dr. Yener Oğan.
• Block L, Grier S, Childers T, Davis B, Ebert J, Kumanyika S, Bieshaar MN. From nutrients to nurturance: a conceptual introduction to food well-being. J Public Policy Mark, 2011; 30(1):5–13. DOI: 10.2307/23209247
• Çelik E. Türkiye’deki bireylerin gıda etiği farkındalığının hayvansal gıda tüketim tercihleri üzerine etkisinin belirlenmesi [Doktora tezi]. Konya, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2024.
• Cheftel JC. Food and nutrition labeling in the European Union. Food Chemistry, 2005; 93:531–550. DOI: 10.1016/j.foodchem.2004.11.041
• Çakırer Ç, Yardımcı H, Aydın B. Hastanede çalışan bireylerin besin etiketi okuma durumlarının değerlendirilmesi. 1. Uluslararası Kadın Çocuk Sağlığı ve Eğitimi Kongresi; 2016; Kocaeli, Türkiye.
• Velardo S. The nuances of health literacy, nutrition literacy, and food literacy. J Nutr Educ Behav, 2015; 47(4):385–389. DOI: 10.1016/j.jneb.2015.04.328
• Vidgen HA, Gallegos D. What is food literacy and does it influence what we eat: a study of Australian food experts. Brisbane: Queensland University of Technology; 2011.
• Büyüköztürk Ş. Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. ISBN 978-975-6802-74-8, Yayıncı Sertifika No: 51818, 8.basım, Ankara: Pegem Yayınları; 2007.
• Bryman A, Cramer D. Quantitative data analysis with SPSS release 8 for Windows. London and New York: Routledge; 1999. DOI:10.4324/9780203498187
• Annunziata A, Vecchio R. Factors affecting use and understanding of nutrition information on food labels: Evidences from consumers. Agric Econ Rev, 2012; 13(2):103–116.
• Cooke R, Papadaki A. Nutrition label use mediates the positive relationship between nutrition knowledge and attitudes towards healthy eating with dietary quality among university students in the UK. Appetite, 2014; 83:297–303. DOI: 10.1016/j.appet.2014.08.039
• Arslan E, Özlü T, Garipoğlu G. Üniversite öğrencilerinde besin etiketi okuma davranışının incelenmesi. Sağ Bil Derg, 2022; 31(1):71–78. DOI:10.34108/eujhs.915320
• Kresic G, Mrduljas N. The relationship between knowledge and the use of nutrition information on food package. Acta Aliment, 2016; 45(1):36–44. DOI: 10.1556/AAlim.2015.0014
• Zafar, M. Z.. Consumer age influence on food label reading habit. World Journal of Dairy & Food Sciences, 2014; 9(1):66–69. DOI: 10.5829/idosi.wjdfs.2014.9.1.8577
• Miller LMS, Cassady DL, Applegate EA, Beckett LA, Wilson MD, Gibson T, Kranz S. Age differences in the use of serving size information on food labels: numerical cognition as a potential barrier to healthy eating? Public Health Nutr, 2017; 20(4):622–630. DOI: 10.1017/S1368980016003219
• Sezgin A, Ayyıldız H, Durmaz Y. Gastronomi ve Mutfak Sanatları öğrencilerinin gıda etiketlerini okuma düzeyleri. OPUS Int J Soc Res, 2020; 16(27):4037–4061. DOI: 10.26466/opus.686817
• Wei H, Jiang K, Liu B, Hu Z, Zhao Y, Xu H, Pu C. Understanding and use of nutrition labels of prepackaged food by university students: a cross-sectional study in Chongqing, China. Nutrients 2022; 14(19):1–14. DOI: 10.3390/nu14194189
• Arslan M, Yılmaz E, Kaya F. Üniversite öğrencilerinin gıda etiketi okuma davranışları ve beslenme alışkanlıkları üzerine bir araştırma. J Nutr Food Sci, 2022; 12(3):145–157.
• Aksu K, Çalbayram N. Annelerin e-sağlık okuryazarlığı düzeyinin besin etiketi okuma alışkanlığı üzerine etkisi. STED, 2024; 33(3):200–207. DOI: 10.17942/sted.1430657
• Erem S, Yeşil E, Ercan A, Tayfur M. Günlük yaşamda sıklıkla tüketilen çeşitli besinlerin etiket bilgilerinin değerlendirilmesi. Bes Diy Derg, 2018; 46(1):40–48. DOI: 10.33076/2018.BDD.286
• Baş D, Kayak S. Üniversite öğrencilerinin besin etiket bilgisi okuma tutumu ve gıda okuryazarlığı düzeylerinin değerlendirilmesi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekon Derg, 2023; 58(3):2210–2230. DOI: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.23.08.2135
• İstanbullugil FR, Gürbüz Ü. Üniversite öğrencilerinin gıda güvenliği bilinç düzeyinin belirlenmesi; Bişkek örneği. Manas J Agric Vet Life Sci, 2020; 9(2):85–90.
• Elibol E. Vejetaryen olan ve olmayan bireylerin sağlıklı beslenmeye ilişkin tutum ve besin etiketi okuma alışkanlıklarının karşılaştırılması. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağ Bil Derg, 2023; 20:536–548. DOI:10.38079/igusabder.1281971.
• Vayısoğlu SK, Öncü E, Kara A, Ateş M. Yetişkinlerde tuz tüketim özellikleri ve etiket okuma alışkanlığıyla ilişkisi. İnönü Üniversitesi Sağ Hizm MYO Derg, 2022; 10(2):627–640. DOI:10.33715/inonusaglik.1045511.
• Sonkaya Zİ, Balcı E, Ayar A. Üniversite öğrencilerinin gıda okuryazarlığı ve gıda güvenliği konusunda bilgi, tutum ve davranışları: Amasya Üniversitesi Sabuncuoğlu Şerefeddin Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu örneği. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 2018; 75(1):53–64. DOI:10.5505/TurkHijyen.2018.99710.
• Güneş FE, Aktaç Ş, Omurtag Korkmaz Bİ. Tüketicilerin gıda etiketlerine yönelik tutum ve davranışları. Akademik Gıda, 2014; 12(3):30–37.
• Temizkan V, Yetgin MA. Gıda perakende sektöründe son tüketim tarihine ilişkin müşteri şikâyetlerinin incelenmesi. Akademik Hassasiyetler, 2022; 9(18):307–334.