EBEVEYNLERİ BOŞANMA SÜRECİNDE OLAN ÇOCUKLAR VE OKUL SOSYAL HİZMETİ (KURGULANMIŞ BİR VAKA ÖRNEĞİ ÜZERİNDEN)

Yıl 2024, , 408 - 441, 31.12.2024

Cemil Bülent Şen

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1541816

Öz

Aile yaşam döngüsü içinde boşanmaların gerçekleştiği basamak büyük oranda çocukların okul dönemini kapsamaktadır. Bu süreçte çocuklar gerek akademik başarıda düşüş gerekse okul ortamına uyumsuzluk göstererek yaşadıkları sıkıntıları görünür kılmaktadırlar. Gelişmiş ülkelerde bu duruma okul sosyal hizmet uzmanları müdahale etmektedir. Türkiye’de okul sosyal hizmeti MEB okullarında bulunmamaktadır. Bu derleme çalışmasının amacı, bu konudaki eksikliği kurgulanmış bir vaka üzerinden ortaya çıkarmak ve okul sosyal hizmeti ihtiyacını görünür kılmaktır. Bu çalışmada boşanmanın çocuklara etkileri hakkında bilinmesi gerekenler, okul sosyal hizmeti ve çocuğun üstün yararı ile çocuğun iyilik halini savunan ve koruyan ilgili mevzuat, okul sosyal hizmeti kapsamında karşılaşılan ihtiyaç ve sorunun nedenleri ve sonuçları, okullarda sorunun yaygınlık ve risk durumu, sorun alanına yönelik öne çıkan kuram ve yaklaşımlar, okul sosyal hizmetinin mikro, mezzo ve makro müdahale düzeyinde ilgili sorun alanına yönelik yürütülebilecek çalışmalar ve öneriler, örnek vakaya ilişkin müdahale planı ve vaka özelinde yararlanılan kuram ve yaklaşımlar öne çıkarılmış ve örnek vaka çalışması kapsamında elde edilen sonuçlar doğrultusunda öneriler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Boşanma, okul, okul sosyal hizmeti

Etik Beyan

Bu çalışmada kurgulanmış vaka çalışması yapıldığı ve kamuya açık kaynak taraması yapıldığı için etik kurul onayı gerekmemiştir.

CHILDREN OF DIVORCING PARENTS AND SCHOOL SOCIAL WORK (BASED ON A FICTIONAL CASE STUDY)

Öz

The stage of the family life cycle during which divorces occur largely overlaps with the school period of children. During this period, children often make their difficulties visible through a decline in academic performance and maladaptation to the school environment. In developed countries, school social workers intervene in such situations. However, in Turkey, school social work is not present in Ministry of National Education (MEB) schools. The purpose of this review study is to highlight the absence of this support by using a fictional case study and to make the need for school social work visible. This study addresses what needs to be known about the effects of divorce on children, school social work, and related legislation that advocates and protects the best interests and well-being of the child. It also examines the needs and issues encountered within the scope of school social work, the prevalence and risk status of the issue in schools, prominent theories and approaches related to the problem area, potential micro, mezzo, and macro-level interventions by school social work, and provides an intervention plan and theories and approaches utilized in the example case. The study concludes with recommendations based on the findings from the example case study.

Anahtar Kelimeler

Divorce, school, school social work

Kaynakça

• Aktan, M. C. (2014), Amerika Birleşik Devletleri’nde okul sosyal hizmeti: Bütüncül bir bakış. Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Yayını, Okul sosyal hizmeti özel sayısı, s. 44-52. Erişim: 19.12.2024. https://shuder.org/Resimler/2f538c2b-07c8-46da-afaa-d5eefbfccc3dokul-sosyal-hizmeti-dergi-ozel-sayisipdf.pdf
• Benedek, E. ve Brown, C. (1997). Boşanma ve çocuğunuz. (S. Katlan, Çev.). Ankara: HYB Yayıncılık, (Orijinal Basım tarihi 1995).
• Blydenburgh-Pruett, M. (2020). Long-term effects of divorce: Divorce, parental alienation, anxiety and depression (Yayınlanmamış Doktora Tezi). The Chicago School of Professional Psychology. 06 Mayıs 2024 tarihinde ProQuest veritabanından alınmıştır.
• Bond R. (2008). The lingering debate over the parental alienation syndrome phenomenon. Journal of Child Custody: Research, Issues, and Practices, 4(1-2), 37-54.
• Bowen, N. K., ve Bowen, G. L. (1999). Effects of crime and violence neighborhoods and schools on the school behavior and performance of adolescents. Journal of Adolescent Research, 14(3), 319-342.
• Bureau of Labor Statistics (2023). School social worker statistics. Erişim: 14.05.2024. https://www.bls.gov/oes/2023/may/oes211021.htm
• Cüceloğlu, D. (2018). İnsan ve davranışı. (36. Baskı). Remzi Kitabevi.
• Darnall, D. (1998). Divorce casualties: Protecting your children from parental alienation. Taylor Trade Publishing.
• Duman, N. (2014). Okul sosyal hizmetinin tanımı, kapsamı ve çocuk koruma sistemi içindeki yeri. Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Yayını, Okul sosyal hizmeti özel sayısı, s. 1-7 Erişim: 12.05.2024. https://shuder.org/Resimler/2f538c2b-07c8-46da-afaa-d5eefbfccc3dokul-sosyal-hizmeti-dergi-ozel-sayisipdf.pdf
• Duyan, V., Çamur Duyan, G., Arslan Çifçi, E., Sevin, Ç., Erbay, E., ve İkizoğlu, M. (2008). Lisede okuyan öğrencilerin yalnızlık durumlarına etki eden değişkenlerin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 33(150): 28-41.
• EUROSTAT (2023). Evlilik ve boşanma istatistikleri. Erişim: 12.05.2024. https://ec.europa.eu/eurostat/data/database
• Evans, M. (2023). Clinical social workers’ perceptions and experiences of parental alienation (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Walden University. 12 Mayıs 2024 tarihinde ProQuest veritabanından alınmıştır.
• Fares, R., Najem, R., Hallit, S. vd. (2023). Parental alienation in Lebanon: A case report. J Med Case Reports 17, 164 https://doi.org/10.1186/s13256-023-03911-3
• Gardner, R. A. (1992). The parental alienation syndrome: A guide for mental health and legal professionals. Cresskill, NJ: Creative Therapeutics.
• Gardner, R.A. (1998). The parental alienation syndrome. Cresskill, NJ: Creative Therapeutics Inc.
• Gardner, R. A. (2001). Should courts order PAS children to visit/reşide with the alienated parent?A follow up study. American Journal of Forensic Psychology, 19, 61-106.
• Gardner, R. A. (2006). The International handbook of parental alienation syndrome. In R.A. Gardner, S.R. Sauber and D. Lorandos (Eds.) Springfield, IL: Charles C Thomas Publisher.
• Geçikli, E. (2012). Boşanma, ebeveyn ve çocuk. (Derleyen) / Lüleburgaz Kaymakamlığı Lüleburgaz İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü.
• Gibson, J. D. (2021). Phenomenological study of fathers’ parental alienation experiences [Doktora Tezi]. Walden University. 15 Mayıs 2024 tarihinde ProQuest veritabanından alınmıştır.
• Huxtable, M. (2022). A global picture of school social work in 2021. Online Submission 7(1). Erişim: 19.12.2024. https://newprairiepress.org/ijssw/vol7/iss1/2/
• Ireland Department of Justice (2020). Parental alienation: A review of understandings, assessment and intervention. https://www.gov.ie/en/publication/5c5c5-parental-alienation/ Erişim: 12.06.2024
• Lengua, L.S.A. (2000). The additive and interactive effects of parenting and temperament in predicting adjustment problems of children of divorce. Journal of Clinical Child Psychology, 29, 232-244.
• Meland, E., Furuholmen, D. ve Jahanlu, D. (2023). Parental alienation – a valid experience? Scandinavian Journal of Public Health, 1–9, https://doi.org/10.1177/14034948231168978
• Miralles, P., Godoy, C. ve Hidalgo, M.D. (2023). Long-term emotional consequences of parental alienation exposure in children of divorced parents: A systematic review. Curr Psychol 42, 12055–12069 https://doi.org/10.1007/s12144-021-02537-2
• MEB (2015). Sosyal çalışmacı münhal kadroları. Erişim: 12.05.2024. https://personel.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_01/21095043_2015yilimerkezvetarateklatiunvandeklsinavikilavuzugncel.pdf
• MEB (2024). Milli Egitim Bakanlığı ile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Arasında İş Birliği Protokolu. Erişim: 19.12.2024. https://www.meb.gov.tr/mill-egitim-bakanligi-ile-aile-ve-sosyal-hizmetler-bakanligi-arasinda-is-birligi-protokolu/haber/34625/tr
• NASW (2024). School social work. Erişim: 19.12.2024. https://www.socialworkers.org/practice/school-social-work North Carolina Department of Public Instruction (NC DPI). (2024). Role of School Social Worker. Erişim: 19.12.2024. https://www.dpi.nc.gov/educators/specialized-instructional-support/school-social-work/role-school-social-worker
• Openshaw, L. (2008). Social work in schools: Principles and practice. New York: The Guilford Press.
• Özbesler, C. ve Duyan, V. (2009). Okul ortamında sosyal hizmet. Eğitim ve Bilim, 34(154), 17-25.
• School Social Work Association of America (SSWAA). (2014). Role of School Social Worker. Erişim: 19.12.2024. https://www.sswaa.org/school-social-work
• Siracusano, A., Barone, Y., Lisi, G. ve Niolu, C. (2015). Parental alienation syndrome or alienating parental relational behaviour disorder: A critical overview. Journal of Psychopathology, 21(3), 231-8.
• Sommers-Flanagan, R., Bodnar, C.E.F., Sommers-Flanagan, J. (2009). Bizi boşamayın: Boşanma sürecini yaşayan çocukların anne babalara önerileri. (Poyrazlı, S., Duru, E. ve Buluş, M., Çev.), Anı Yayıncılık, Ankara.
• Steinberg L. (2007). Ergenlik. Ankara: İmge Yayınevi
• Şen, B. (2013). Boşanma süreci ve arabuluculuğu. (Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi.
• Şen, B. (2015). Boşanma arabuluculuğu. (Birinci Basım). Ankara: Nobel Akademik Yayınevi.
• Thayer, S.E. ve Zimmerman, J. (2003). Ayrılanlar için çocuk bakımı. (Birinci Basım). (Ü. Türkoğulları Çev.). Ankara: Arkadaş Yayınevi. (Orijinal basım tarihi 2001)
• Torun, F. (2011). Bir olgu üzerinden ebeveyne yabancılaşma sendromu. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 12, 167-168.
• Torun, F. (2016). Ebeveyne yabancılaşma sendromu. Birinci Basım. İstanbul: Psikonet Yayınevi.
• Torun, F., Dilek Torun, S. ve Matthewson, M. (2022) Parental alienation: Targeted parent experience in Turkey, The American Journal of Family Therapy, 50(2), 195-204, DOI: 10.1080/01926187.2021.1895903
• Turgut, S. İ. (2021). Boşanmış ailelerin 13-17 yaş grubu çocuklarında ebeveyne yabancılaşma sendromunun depresyon düzeyine etkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi.
• TÜİK (2024). Evlilik ve boşanma istatistikleri, Erişim: 19.12.2024. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Evlenme-ve-Bosanma-Istatistikleri-2023-53707
• Yavuzer, H. (2003). Çocuğu tanımak ve anlamak. İstanbul: Remzi Yayınevi.
• Wolf, A. E. (2002). Boşanmanız şart mıydı? (E. Aksay, Çev.). Birinci basım. Sistem Yayıncılık, (Orijinal basım tarihi 1998).