AİLE YILININ DİJİTAL MEDYADA TEMSİLİ: ALTHUSSER (DİA) PERSPEKTİFİNDEN KAMU SPOTU VE REKLAM ANALİZİ

Yıl 2025, Sayı: AİLE YILI ÖZEL SAYISI, 550 - 585, 30.10.2025

Ömer Cenap Özdemir

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1746489

Öz

İletişim ve teknoloji çağında yaşanan değişim ve dönüşümler, toplumların her kesimini olduğu gibi aileleri de sürekli etkilemektedir. Devletler ise ailelerin bu gelişmelere ayak uydurabilmesi adına, etkilenmenin faydalı ve doğru bir şekilde olabilmesi için çeşitli tedbirler almakta, birçok faaliyet ve uygulama gerçekleştirmektedir. Buradan hareketle aileye verilen öneme binaen, Türkiye Cumhuriyeti Devleti 13 Ocak 2025 tarihinde 2025 yılını aile yılı olarak ilan etmiştir. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bu konuda en yetkili ve sorumlu kurum olarak, aile konusunun medya da görünürlüğünün artırılması ve konuya daha fazla dikkat çekilmesi amacıyla, aile yılı için özel olarak yayınlar hazırlamıştır. Bu çalışma ile Bakanlığın resmi YouTube sosyal medya hesabı içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Bakanlığın yayımladığı “Uluslararası Aile Günü” reklamı ve “Aile Yılı” kamu spotu; Althusser’in Devletin İdeolojik Aygıtları (DİA) kuramsal çerçevesinden yola çıkılarak, aile kavramı üzerinden ele alınıp, tema analizleri yapılmıştır. Ayrıca reklam ve kamu spotunun DİA’lar ile olan ilişkisi, aile ve medya bağlamında açıklanmaya çalışılmıştır. Yapılan analizle, söz konusu reklam ve kamu spotunda; özne konumundaki bebek, çocuk, geniş aile, ailenin korunması, askerlik, Cumhurbaşkanı, ailelerde bayramlaşmanın önemi, evrensellik, uluslararası aile günü ve aile yılı kutlamaları temalarının vurgulanıp, ön plana çıkarıldığı tespit edilmiştir. Ayrıca, verilmek istenen mesajlarda herhangi bir ideolojinin yayılması ve kabul ettirilmesi amacının olmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Reklam , Kamu Spotu , Uluslararası Aile Günü , Aile Yılı. , Althusser

REPRESENTATION OF THE YEAR OF FAMILY IN DIGITAL MEDIA: PUBLIC SERVICE ANNOUNCEMENT AND ADVERTISING ANALYSIS FROM THE PERSPECTIVE OF ALTHUSSER (ISA)

Öz

The changes and transformations experienced in the communication and technology age constantly affect families, as they do all segments of society. To ensure that families adapt to these developments, governments are taking various measures and implementing numerous activities and practices to ensure that this impact is beneficial and appropriate. Therefore, based on the importance placed on the family, the Republic of Turkey declared 2025 as the Year of the Family on January 13, 2025. The Ministry of Family and Social Services, as the most authoritative and responsible institution in this regard, has prepared special publications for the Year of the Family to increase the visibility of the family issue in the media and to draw more attention to it. This study examined the Ministry's official YouTube social media account using content analysis. The Ministry's "International Family Day" advertisement and "Year of the Family" public service announcement were analyzed through the concept of family, drawing on Althusser's theoretical framework of State Ideological Apparatuses (ISA), and thematic analyses were conducted. Furthermore, the relationship between the advertisement and public service announcements and ISAs was explored within the context of family and the media. The analysis revealed that the advertisement and public service announcement in question emphasized and highlighted themes such as the baby, child, extended family, family protection, military service, the President, the importance of family celebrations, universality, and International Family Day and the Year of the Family celebrations. Furthermore, it was observed that the intended messages were not intended to promote or impose any particular ideology.

Anahtar Kelimeler

Advertising , Public Service Announcement , International Family Day , Year of the Family. , Althusser

Kaynakça

• Abdulhakimoğulları, E. D. (2019). “Althusser’in Devletin İdeolojik Aygıtları Bağlamında Fotoğrafın Kullanımı.” Journal of Political Administrative and Local Studies, 2(1): 27-42.
• Abuzar, C. (2017). “Televizyonun Aile Yapımız Üzerine Etkisi”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 38: 79-87.
• Altay, R. (2025). “Dijital Medyada Aile İçi İletişim ve Kültürel Dinamikler: Teknoloji ve Aile Temalı Kamu Spotlarının İzleyici Alımlanması.” TRT Akademi, 10(24): 528-561. https://doi.org/10.37679/trta.1663725
• Althusser, L. (2003), İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, Çev., Alp Tümertekin. İstanbul: İthaki Yayınları
• Althusser, L. (2010). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, Çev., Alp Tümertekin. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Arpa, M., Delibalta, H., ve Yılmaz, A. (2019). “Çocuk İşçiliğini Konu Alan Kamu Spotu Reklamlarının Göstergebilimsel Analizi.” Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 9(2): 116-136.
• Aytekin, H. (2016). “Görsel-İşitsel Medyada Sağlık- Güvenlik Halleri: Tartışılması Gereken Bir Alan Olarak Kamu Spotu.” Selçuk İletişim, 9(3): 249-275. https://doi.org/10.18094/si.37556
• Bank, B. (2016). “Althusser'in Düşüncesinde Toplum ve İdeoloji” Amme İdaresi Dergisi, 49(2): 1-38.
• Bayburtluoğlu, M. U. (1993). “1994 Uluslararası Aile Yılı ve Türkiye.” Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 3(3): 109-113. https://doi.org/10.21560/spcd.65019
• Berkman Köselerli, B. (2022). “Hazır Gıda İçerikli Reklamlar Üzerine Göstergebilimsel Bir Analiz: Knorr Ürünleri Örneği.” Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi (9): 46-67. https://doi.org/10.56676/kiad.1163065
• Braun, V., & Clarke, V. (2006). “Using Thematic Analysis in Psychology.” Qualitative Research in Psychology, 3(2): 1–41. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
• Bulut, Y. (2023). “Kurumsal Reklamcılıkta Kurum İmajına İlişkin Bir İnceleme: THY 85. Yıl Reklam Filmi Örneği.” Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 2(2): 96-106.
• Coşgun, M. (2021). “Post-Truth: Hegemonya’nın Yeni İdeolojik Aygıtı.” Akademik Hassasiyetler, 8(15), 67-82.
• Çarıkcı, K., Meral, H., Berkil, S., Çalışır, A., Önala, L., ve Arslan, Özgür. (2024). “Nitel Araştırmalarda Tematik Analiz.” Socrates Journal of Interdisciplinary Social Researches, 10(37): 127–140. https://doi.org/10.5281/zenodo.10509707
• Dayanan Uğur, İ. ve Saylık, A. (2025). “Nitel Verilerin Analizinde Kavram Bunalımı: Teorik Bir Çözümleme.” Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1): 299-316. https://doi.org/10.54558/jiss.1478526
• Evlioğlu Gezer, E. ve Gezer, S. (2023). “Aile Yapısı ve Kimlik İnşası Bağlamında Değişen Tüketim Dinamiklerinin Reklamlar Üzerinden Analizi.” Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi (41): 47-69. https://doi.org/10.31123/akil.1300940
• Gedik, B. ve Önürmen, O. (2020). “Televizyon Reklamlarında Mizahın Kullanımı: “İş Bankası 92 Yaşında” Reklam Filminin Analizi.” Kurgu, 28(1): 216-233.
• Güngör, S. (2001). “Althusser’de İdeoloji Kavramı.” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2): 221-231.
• Hildebrand, V. (1994). “International year of the family 1994: Family and gender equity in education.” Early Child Development and Care, 99(1): 31–35. https://doi.org/10.1080/0300443940990103
• https://www.aileyili.gov.tr
• https://www.anayasa.gov.tr/tr/mevzuat/anayasa
• https://www.rtuk.gov.tr/kamu-spotlari-yonergesi/3795
• https://www.youtube.com/@tcailesosyal/videos
• Karslı, E. (2019). “Modernleşme Sürecinde Çözülen Aile Yapısı ve Kadının Yeniden İnşası.” Uluslararası Hukuk ve Sosyal Bilim Araştırmaları Dergisi, 1(1): 1-14.
• Kaya, T. (2017). “Uluslararası Reklamcılıkta Kültürel Farklılıklar ve Toplumsal Cinsiyet Rolleri.” Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1): 32-50. https://doi.org/10.18221/bujss.303363
• Kazancı, M. (2006). Althusser, İdeoloji ve İdeoloji ile İlgili Son Söz.” İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 24(5): 1-20.
• Kula Demir, N. (2005). “TV Reklamlarında Aile İdeolojisinin Meşrulaştırılması.” Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Düşünceler Hakemli E-Dergisi (1): 153-171.
• Mardin, Ş. (2016). İdeoloji-İletişim, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Meriç C. (2014). İdeoloji. İstanbul University Journal of Sociology. 2(21-22): 119-142.
• Sağlam, H. (2021). “Dergi Reklamlarında Cinsiyetçi Söylemin İnşası: Otomobil Reklamlarına Göstergebilimsel Bir Bakış.” İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (İNİF E-Dergi), 6(2): 52-74. https://doi.org/10.47107/inifedergi.879878
• Sancak, İ. T. B. (2023). “Medyanın Dördüncü Kuvvet Rolü ile Devletin İdeolojik Aygıtları Arasındaki Geleneksel Tartışmaya Kuramsal Bir Bakış.” Akademik MATBUAT, 7(2): 264-274.
• Sayın, Ö. (1999). “İdeoloji.” Sosyoloji Dergisi, (7): 1-12.
• Sokalski, H., J. (1994). “Families: More than Just Basic Units.” Japan Home Economics Journal, 45 (10): 967-969. https://doi.org/10.11428/jhej1987.45.967
• Şimşek, I. (2021). “Louis Althusser’in İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları Adlı Çalışması Üzerine Bir Değerlendirme.” Medya ve Kültür, 1(1): 112-115.
• Thiele-Wittig, M. (1994). “Issues of the International Year of the Family: Changes in the Private Sphere and Its Interfaces and Their Public Importance,” Journal of Home Economics of Japan, 45(9): 865-875. https://doi.org/10.11428/jhej1987.45.865.
• Uluğ Yurttaş, Ö. (2021). “Covıd-19 Pandemisi ve Kamu Spotu Reklamları Üzerine Bir İnceleme.” Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 11(1): 213-231.
• Ünlü Dalaylı, F. (2025). “Dijital Çağda Hegemonya ve İdeoloji: Yeni Medya, Gramscı ve Althusser Perspektifinden Devletin İdeolojik Aygıtları.” Uluslararası Toplumsal Bilimler Dergisi, 9(1): 125-136.
• Van Dijk, T. A. (2019). İdeoloji: Multidisipliner bir yaklaşım, Çev., Ayşe Demir. Ankara: Hece Yayınları.
• Vodinalı, S. ve Akıncı Çötok, N. (2019). “Kadına Yönelik Şiddete Hayır” Teması Bağlamında Biz Varız Adlı Kamu Spotu Üzerine Bir Değerlendirme.” Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 4(7): 36-50.
• Yücel, Ö. F. (2025). “Dijital Dünyada Aile: TRT Haber İçeriklerinde Ailenin Konumu Üzerine Bir İnceleme.” TRT Akademi, 10(24): 386-421. https://doi.org/10.37679/trta.1664334