HAKLARIMIZ VAR: ÇOCUKLARIN GÖZÜNDEN ÇOCUK HAKLARI

Yıl 2016, Sayı: 24, 971 - 1005, 29.12.2016

Ömür Gürdoğan Bayır Mehmet Gültekin Nur Leman Balbağ

Öz

Çocuk hakları, çocukların doğuştan sahip olduğu onları koruma altına alan haklardır. Bu hakların uygulamaya konulabilmesi öncelikle çocukların haklarını bilmesi ile yakından ilişkilidir. Ayrıca çocuk hakları çocukların yaş, cinsiyet, sosyoekonomik durum gibi değişkenlerden etkilenmektedir. Bu bağlamda, bu araştırmanın amacı farklı sosyoekonomik düzeylerden gelen çocukların çocuk haklarına ilişkin algılarını onların kendi yazılı ifadeleriyle ortaya koymaktır. Araştırma nitel araştırma yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmada maksimum çeşitlilik örneklemesinden yararlanılmıştır. Araştırma, katılan öğrencilerin çeşitliliğini yansıtmak amacıyla alt, orta ve üst sosyoekonomik düzeydeki okullarda 91 öğrencinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Veriler doküman incelemesi yoluyla toplanmış, analizinde içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Araştırmada bulgular sosyoekonomik durumlar dikkate alınarak sunulmuştur. Çocuğa ilişkin algılar, çocuk haklarının içeriğine ilişkin algılar, çocuk haklarına ilişkin yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri araştırmada ortaya çıkan temalardır. Araştırmada öğrencilerin çocuğu gelecekle ilişkilendirdikleri görülmüştür. Tüm sosyoekonomik düzeydeki öğrencilerin çocuk hakları bağlamında eğitim hakkına vurgu yaptıkları ve yaşanan sorunlarda farklı yaşam koşullarını ön plana çıkardıkları görülmüştür. Ayrıca yine tüm sosyoekonomik düzeydeki öğrenciler eğitim görme konusunda öneride bulunmuşlardır.

Kaynakça

• Akengin, H. (2008). “A Comparative Study on Children’s Perceptions of The Child Rights in The Turkish Community of Turkey and Northern Cyprus.” Education, 129: 224-238.
• Akıncı Demirbaş, E. (2015). “Çocuk Gelişimi Bölümü Üniversite Öğrencilerinin “Çocuk” Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler.” Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1): 295-303.
• Aktürk, S. (2006). Avrupa Birliği Sürecinde Türkiye’de Çocuk Hakları ve Güvenliği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay.
• Akyüz, E. (2012). Çocuk hukuku çocukların hakları ve korunması. (Genişletilmiş İkinci Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Ataman, A. (2015). “Çocukların Psikolojik Araştırmaya Katılımı: Çocuk Hakları Çerçevesinden Bir Değerlendirme.” Eğitim Bilim Toplum, 13(51): 33-45.
• Bilir Seyhan, G. ve Arslan Cansever, B. (2015). “Okulöncesi Dönem Çocukları İçin Hazırlanmış “Çocuk Hakları” Temalı Pano Uygulamaları (Pilot Çalışma).” Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(3): 345-354.
• Cherney, I., ve Perry, N. W. (1996). “Children's Attitudes Toward Their Rights.” Monitoring Children’s Rights: 241-250.
• Covell, K. ve Howe, R. B. (1999). “The Impact of Children’s Rights Education: A Canadian Study.” The International Journal of Children’s Rights, 7: 171-183.
• Dağ, H., Doğan, M., Sazak, S., Kaçar, A., Yılmaz, B., Doğan, A., ve Arıca, V. (2015). “Current Approach to Child Rights.” Cukurova Medical Journal, 40(1): 1-5.
• Efe, H. ve Uluoğlu, S. A. (2015). “Dünyada Çocuk İşçiliğiyle Mücadelede Gelinen Nokta ve Geleceğe Dair Bazı Öngörüler.” Eğitim Bilim Toplum, 13(51): 46-72.
• Ersoy, A. F. (2011). “İlköğretim Öğrencilerinin Çocuk Haklarına İlişkin Algıları.” İlköğretim Online, 10(1): 20-39.
• Fazlıoğlu, Z. (2007). Çocuk Hakları Sözleşmesinde Yer Alan “Çocuk Hakları” Konusunda Öğretmenlerin ve Yöneticilerin Bilinç Düzeyleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gömleksiz, M., Kilimci, S., Vural, R. A., Demir, Ö., Koçoğlu-Meek, Ç. ve Erdal, E. (2008). “Okul Bahçeleri Mercek Altında: Şiddet ve Çocuk Hakları Üzerine Nitel Bir Çalışma.” İlköğretim Online, 7(2): 273-287.
• Göynüklü, C. (2012). Kuzey kıbrıs’ta çocuk hakları. Kıbrıs: Kıbrıslı Türk İnsan Hakları Vakfı Yayınları.
• Göz, N. L. ve Demir, M. (2014). Çocuk ve Kadın. 2. Baskı (Editörler: İ. Acun, B. Tarman ve E. Dinç). İnternet Destekli Etkin İnsan Hakları Demokrasi Ve Vatandaşlık Eğitimi (35-53). Ankara: Pegem Akademi.
• Hossain, S. A., ve Alam, M. A. (2016). “Socio-Economic Status of the Street Children in Bangladesh.” International Journal of Social Work, 3(1): 42-49.
• Iman, M. T. ve Soroush, M. (2007). “The Value of Children to Iranian Parents.” Sociation Today, 5(1).
• Kaya, S. Ö. (2011). Öğretmen Adaylarının Çocuk Hakları İle İlgili Görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Khoury-Kassabri, M., Haj-Yahia, M. M. ve Ben-Arieh, A. (2006). “Adolescents' Approach Toward Children Rights: Comparison Between Jewish and Palestinian Children From Israel and The Palestinian Authority.” Children and Youth Services Review, 28(9): 1060-1073.
• Kızılırmak, K., ve Ersoy, Ö. A. (2015). “İlkokul Birinci Sınıfa Devam Eden Çocukların Annelerinin Çocuk Haklarına Yönelik Tutumlarının İncelenmesi (Ankara Örneklemi).” Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal,1.
• Kor, K. (2013). Okulöncesi Öğretmenlerinin Çocuk Hakları Konusundaki Görüşlerinin Belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Kutluca Canbulat, A. ve Argon, T. (2012). “Instructors’ and Teacher Candidates’ Views on Children’s Rights.” Procedia - Social and Behavioral Sciences, 46: 283 – 288.
• Kuyucu, Y., Şahin, M. ve Kapıcıoğlu, O. (2013). “Okul Öncesi Öğretmenlerinin “Çocuk” Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler.” Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(2): 43-53.
• Kuyurtar, E. (2006). “Çocuk Hakları ve Paternalizm.” Sivil Toplum, 4 (16): 45-58.
• Melton, G. B. (1980). “Children’s Concepts of Their Rights.” Journal of Clinical Child Psychology: 186-190.
• Merey, Z. (2012). “Children Rights in Social Studies Curricula in Elementary Education: A Comparative Study.” Educational Sciences: Theory and Practice, 12(4): 3273-3284.
• Merriam, S. B. (2002). Qualitative research in practice : examples for discussion and analysis. San Francisco : Jossey-Bass.
• Neslitürk, S. ve Ersoy, A. F. (2007). “Okulöncesi Öğretmen Adaylarının Çocuk Haklarının Öğretimine İlişkin Görüşleri.” Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(2): 245-257.
• Öz Akar, L. (2013). Çocuk Hakları Bağlamında Çocuklarda Eğitim Hakkı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Özdemir Uluç, F. (2008). İlköğretim Programlarında Çocuk Hakları. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özdemir, M. (2010). “Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma.” Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1): 323-343.
• Pesen, A. (2015). “Ebeveynlerin “Çocuk” Kavramına Yükledikleri Metaforlar.” Turkish Studies, 10(15): 731-748.
• Rizzini, I. ve Thapliyal, N. (2007). “Young People’s Perceptions and Experiences of Participation in Rio De Janeiro, Brazil.” Children, Youth and Environments, 17: 74-92.
• Ruck, M. D., Keating, D. P., Abramovitch, R. ve Koegl, C. J. (1998). “Adolescents' and Children's Knowledge about Rights: Some Evidence for How Young People View Rights in Their Own Lives.” Journal of Adolescence, 21: 275–289.
• Tereseviciene, M. ve Jonyniene, Z. (2001). “Students’ Perceptions of Their Rights in Lithuania.” School Psychology International, 22: 152-173.
• Turan, S. ve Özen, H. (2013). Dokümanlardan Veri Toplanması. (Çeviri editörü: Selahattin Turan). Nitel Araştırma Desen Ve Uygulama İçin Bir Rehber. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Uçuş, Ş. (2009). Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin İlköğretim Rogramlarındaki Yeri ve Sözleşme’ye Yönelik Öğretmenlerin ve Okul Yöneticilerinin Görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Unicef. (2012). Children’s rights in urban settings. 15.01.2016 tarihinde http://www.unicef.org/sowc2012/pdfs/SOWC-2012-Chapter-2-Childrens-rights-in-urban-settings.pdf adresinden alınmıştır.
• Yalçınoğlu, P. (2012). Ön Hazırlıklar: Sizin için iyi olanı yapmak. (Çeviri Editörleri Ali Ersoy ve Pelin Yalçınoğlu). Nitel Araştırmaya Giriş. 4. Baskı. Ankara: Anı yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. 9. Baskı. Ankara: Şeçkin Yayıncılık.
• Yurtsever Kılıçgün, M. ve Oktay, A. (2013). “Effect of Socio-Economic Situation on Attitudes of Parents for Children's Rights.” Middle Eastern & African Journal of Educational Research, 4: 20-31.