ROL ÇATIŞMASININ DUYGUSAL İŞ GÜVENCESİZLİĞİNE ETKİSİNDE ÖZ KONTROLÜN DÜZENLEYİCİ ROLÜ

Yıl 2020, Sayı: 36, 705 - 746, 31.12.2020

Saadet Ela Pelenk , Ali Acaray

https://doi.org/10.14520/adyusbd.727227

Cited By: 1

Öz

Yoğun iş temposu içerisinde çalışanın hissettiği rol çatışması, iş ile ilgili birçok görev ve sorumluluğu yerine getiremeyip suçluluk duymasına neden olabilir. Çalışanın bu negatif duygu ve düşünceleri kontrol etmesi, motivasyon durumunu yükselterek iş performansını arttırabilir. Bu araştırma, iş güvencesizliği kavramını “psikolojik bir tepki” olarak incelemiştir. Bu bağlamda, çalışanın algıladığı rol çatışması, iş güvencesizliği hissetmesine neden olabilir. Çalışanın rol çatışması algısı ile hissettiği iş güvencesizliği (duygusal), duygu ve düşüncelerini kontrol edebilmesinden (öz kontrol) etkilenebilir. Çünkü bilişsel (zihinsel) bir yetenek ile ilgili olan rol çatışması, iyi yönetilmediğinde duygusal tepkilere neden olabilmektedir (duygusal iş güvencesizliği). Araştırmanın temel problemi, rol çatışmasının duygusal iş güvencesizliğine etkisinde öz kontrolün düzenleyici rolü olup olmadığıdır. Bu doğrultuda araştırmanın amacı, rol çatışmasının duygusal iş güvencesizliğine etkisinde öz kontrolün düzenleyici rolünü incelemektir. Bu amaçla, İstanbul’da yer alan büyük ölçekli iki sigorta şirketinin genel merkez ve şubelerinde görevli 199 sigorta çalışanı ile anket yapılmıştır. Araştırma verileri, çoklu regresyon tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda; rol çatışmasının duygusal iş güvencesizliğini pozitif etkilediği, ayrıca rol çatışmasının duygusal iş güvencesizliğine etkisinde öz kontrolün düzenleyici rolüne sahip olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

: Rol Çatışması, Duygusal İş Güvencesizliği, Özkontrol, Öz Kontrol Yetenekleri, İş Güvencesizliği

THE MODERATING ROLE OF SELF-CONTROL ON THE EFFECT OF ROLE CONFLICT ON AFFECTIVE JOB INSECURITY

Öz

The role conflict that the employees feel in a busy schedule might cause them to feel guilty by not performing many duties and responsibilities related to the job. Employees’ ability to control these negative emotions and thoughts can increase their performance by increasing their motivation. For this reason, this research examined the concept of job insecurity as a "psychological reaction". In this context, the role conflict perceived by the employees may cause them to feel job insecurity. The ability to control employees’ emotions and thoughts (self-control) may be affected the job insecurity (affective) that they feel with the perception of role conflict because role conflict related to a cognitive (mental) ability can cause emotional responses (affective job insecurity) when not managed well. The main problem of the research is whether self-control has a moderating role on the effect of role conflict on affective job insecurity. Accordingly, this research aims to examine moderating role of self-control on the effect of role conflict on affective job insecurity.

Anahtar Kelimeler

Role Conflict, Affective Job Insecurity, Self-Control, Self-Control Capabilities, Job Insecurity

Kaynakça

• Aiken, L.S. ve West, S.G. (1991). “Multiple Regression: Testing and Interpreting Interactions”. Newbury Park: Sage Publications. Aytaç, S. ve Keser, A. (2004). “İşsizliğin Çalışan Birey Üzerindeki Etkisi: İşsizlik Kaygısı. “İş-Güç, Endüstri İlişkileri ve Kaynakları Dergisi”, 6(2). Ashford, S.J., Lee, C. ve Bobko, P. (1989). “Content, Causes, and Consequences of Job Insecurity: Atheory-Based Measure and Substantive Test”. Academy of Management Journal, 32(4): 803-829. Aspinwall L.G. ve Taylor S.E. (1997). “A Stitch in Time: Self-Regulation and Proactive Coping”. Psychological Bulletin, 121(3): 417-436. Bakan, İ. ve Büyükbeşe, T. (2004). “Çalışanların İş Güvencesi ve Genel İş Davranışları İlişkisi: Bir alan çalışması”. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (23): 35-59. Bandura, A. ve Adams, N. E. (1977). “Analysis of Self-Efficacy Theory of Behavioral Change”. Cognitive Therapy and Research, 1(4): 287-310. Bandura, A. (1982). “Self-Efficacy Mechanism in Human Agency”. American Psychologist, 37(2): 122-147. Başaran, İ. E. (2000). “Örgütsel Davranış”. Ankara: Feryal Matbaası. Baumgardner, A. H., Heppner P. P. ve Arkin, R M. (1986). “Role of Causal Attiribution in Personal Problem Solving”. Journal of Behavioral Change. Psychological Review, 84: 191-215. Baumeister, R. F., Vohs, K. D. ve Tice, D. M. (2007). “The Strength Model of Self-Control”. Current Directions in Psychological Science, 16(6): 351-355. Beauchamp, M. R., Bray, S. R., Fielding, A. ve Eys, M.A. (2005 ). “A Multilevel Investigation of the Relationship between Role Ambiguity and role efficacy in Sport”. Psychology of Sport and Exercise, 6(3), 289-302. Benson, P. (2001). “Teaching and Researching Autonomy in Language Learning”. Harlow: Pearson Education Limited. Borg, I. ve Elizur, D. (1992). “Job insecurity: Correlates, Moderators and Measurement”. International Journal of Manpower, 13(2): 13–26. Boya, F. Ö., Demiral, Y., Ergör, A., Akdavar, Y. ve Witte, H.D. (2008). “Effects of Perceived Job Insecurity on Perceived Anxiety and Depression in Nurses”. Industrial Health, 46: 613–619. Boshoff, C. ve Mels, G. (1995). “Role Stress and Job Satisfaction: Their Supervisory Antecedents and Their İnfluence on Organizational Commitment”. Journal of Industrial Psychology, 21(1): 25-32. Buckner, J.C., Mezzacappa, E. ve Beardslee, W. (2009). “Self-Regulation and its Relations to Adaptive Functioning in Low Income Youths”. American Journal of Orthopsychiatry, 79(1): 19-30. Bumin, B. ve Şengül, A. (2000). İnsan kaynaklarının değerliliği ve organizasyonlarda role dayalı stres kaynakları üzerine bir araştırma, 8. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildirileri, Nevşehir. Chirumbolo, A. ve Hellgren, J. (2003). “Individual and Organizational Consequences of Job Insecurity: A European Study”. Economic and Industrial Democracy, 24: 215-238. Ceylan, A. ve Ulutürk, Y.H. (2006). “Rol Belirsizliği, Rol Çatışması, İş Tatmini Ve Performans Arasındaki İlişkiler”. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7(1): 48- 58. Cohen, J. ve Cohen, P. (1983). “Applied Multiple Regression/Correlation Analysis for The Behavioral Sciences”. Hillsdale, NJ: Erlbaum. Cooper, C., Philip, D. ve Micheal, P. D. (2001). “Organizational Stress: A Review And Critigue of Theory, Research and Applications”, Thousand Oaks, CA: Sage Publications. Çakır, Ö. (2007). “İşini Kaybetme Kaygısı: İş Güvencesizliği”. Çalışma ve Toplum Dergisi, (7): 117-140. De Wall, C.N., Gilman, R., Sharif, V., Carboni, I. ve Rice, K.G. (2012). “Left Out, Sluggary and Blue: Low Self-Control Mediates the Relationship Between Ostracism And Depression”. Personality and Individual Differences, 53: 832-837. De Witte, H. (1999). “Job İnsecurity And Psychological Well-Being: Review of The Literature and Exploration of Some Unresolved Issues”. Europen Journal of Organizational Psychology, 8(2). Duxbury, L. ve Higgins, C. (2003).” Where To Work In Canada? An Examination Of Regional Differences İn Work Life Practices”. Vancouver B.C: Council of the Families. Ertekin, Y. (1993). “Stres ve Yönetim”. Ankara: Todaie Yayınları. Field, A. (2000). “Discovering Statistics Using Spss For Windows”. London: Sage Publications. Fisher, C. D. ve Gitelson, R. (1983). “A-Meta Analysis Of The Correlates Of Role Conflict And Ambiguity”. Journal of Applied Psychology, 68(2): 320-333. Fisher, R.T. (2001). “Role Stress, The Type A Behavior Pattern, And External Auditor Job Satisfaction And Performance”. Behavioral Research in Accounting, 13: 143-170. Fleishman J.A. (1984). “Personality Characteristics and Coping Patterns”. Journal of Health and Social Behavior, 25: 229-244. Flouri, E. ve Kallis, C. (2011). “Adverse Life Events And Mental Health in Middle Adolescence”. Journal of Adolescence, 34: 371-377. Fraley, R. C. ve Davis, K. E. (1997). “Attachment Formation and Transfer in Young Adults’ Close Friendships and Romantic Relationships”. Personal Relationships, 4(2): 131-144. Francis, S. E., Mezo, P. G. ve Fung, S. L. (2012). “Self-Control Training in Children: A Review of Interventions For Anxiety and Depression and the Role of Parental İnvolvement”. Psychotherapy Research, 22(2): 220-238. Garber J. (1984). “Classification Of Childhood Psychopathology: A Developmental Perspective”. Child Development, 55(1): 30-48. Greenhalgh, L. ve Rosenblatt, Z. (1984). “Job Insecurity: Toward Conceptual Clarity”. The Academy of Management Review, 9(3): 438-448. Hançerlioğlu, O. (1988). “Ruhbilim Sözlüğü”. İstanbul: Remzi Kitabevi. Hayes, A. F. (2013). “Introduction To Mediation, Moderation and Conditional Process Analysis: A Regression-Based Approach”. New York, NY: The Guilford Press. Hofmann, W., Luhmann, M., Fisher, R. R., Vohs, K. D. ve Baumeister, R. F. (2014). “Yes, but are They Happy? Effects of Trait Self-Control on Affective Well-Being and Life Satisfaction”. Journal of Personality, 82(4): 265-277. Holmes, T.H. ve Rahe, R. H. (1967). “The Social Readjustment Rating Scale”. Journal of Psychosomatic Research, 11(2): 213-221. Ilkım, N. ve Derin, N. (2018). “Algılanan İş Güvencesizliği, İş Tatmini Ve Birey-Örgüt Uyumu Kavramları Arasındaki İlişkiler”. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 18(36): 238-254. Jacobson, D. ve Hartley, J., Jacobson, D., Klandermans, B., Van Vuuren, T., Greenhalgh, L. ve Sutton, R. (1991). “Job insecurity: Coping with Jobs at Risk”. London: Sage Publications. Jacobson, D. (1995). “Trends in İnternational Business Thought And Literature: Job Insecurity Emerging Social Roles of the 90s”. Thunderbird International Business Review, 37(3): 303-314. Jimura, K., Braver, T.S. ve Chushak, M.S. (2013). “Impulsivity And Self-Control During Intertemporal Decision Making Linked to The Neural Dynamics of Reward Value Representation”. The Journal of Neuroscience: The Official Journal of the Society for Neuroscience, 33(1): 344-357. Kabat-Zinn, J. ve Hanh, T. N. (2009). “Full Catastrophe Living: Using The Wisdom of Your Body and Mind To Face Stress, Pain and Illness”. New York: Delta Publishing. Kalaycı, Ş. (2008). “Spss Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri”. Ankara: Asil Yayın Dağıtım. Kanfer, F. H. (1970). “Self-Regulation: Research, Issues and Speculations”. In C. Neuringer and J. L. Michael, (Eds.), Behavior modification in clinical psychology (pp. 178-220). New York: Appleton-Century-Crofts. Kanfer, F.H. ve Karoly, P. (1972). “Self-Control: A Behavioristic Excursion into the Lion's den”. Behavior Therapy, 3(3): 398-416. Kanfer, R. ve Ackerman, P. L. (1989). “Motivation and Cognitive Abilities: An İntegrative/Aptitude-Treatment Interaction Approach to Skill Acquisition”. Journal of Applied Psychology, 74(4): 657–690. Karakoç, B. (2011). Özel Eğitim Ve Rehabilitasyon Merkezlerinde Çalışan Yöneticilerin Tükenmişlik Düzeyleri İle Algıladıkları Rol Çatışması Arasındaki İlişkinin Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Uşak. Kara, E. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Depresyon Düzeylerinin Bağlanma Stilleri Ve Bilinçli Farkındalık İle İlişkisi: Öz Kontrolün Aracılık Rolü. Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir. Kanfer, R. ve Ackerman, P. L. (1989). “Motivation And Cognitive Abilities: An İntegrative/Aptitude-Treatment İnteraction Approach to Skill Acquisition”. Journal of Applied Psychology–Monograph, 74. Katz, D. ve Kahn, R. (1977). “Örgütlerin Toplumsal Psikolojisi”. Ankara: Todaie Yayını. Katz, D. ve Kahn, R. L. (1978). “The Social Psychology of Organizations”. New York: Wiley. Kılınç, T. (1991). “Rol Çatışmasını Belirleyen Örgütsel Faktörler Ve Satış Elemanlarına Yönelik Sektörel Bir Araştırma”. İ.Ü. İşletme Fakültesi Dergisi, 20. Klandermans, B. ve Van Vuuren, T. (1999). “Job Flexibility And Job İnsecurity: The Dutch Case”. European Journal of Work and Organizational Psychology, 8(2). Krueger, R.F., Caspi, A., Moffitt, T.E., White, J. ve Stouthamer- Louber, M. (1996). “Delay of Gratification, Psychopathology and Personality: Is Low Self-Control Specific To Externalizing Problems?”. Journal of Personality, 64(1). Liebert, R. M. ve Morris, L. W. (1967). “Cognitive and Emotional Components of Test Anxiety: A Distinction And Some Initial Data”. Psychological Reports, 20. Muraven, M. ve Baumeister, R. F. (2000). “Self-Regulation and Depletion of Limited Resources: Does Self-Control Resemble A Muscle?”, Psychological Bulletin, 126(2): 247-259. Mantler, J., Matejicek, A., Matheson, K. ve Anisman, H. (2005). “Coping With Employment Uncertainty: A Comparison of Employed and Unemployed Workers”. Journal of Occupational Health Psychology, 10(3): 200–209. Masten, A.S. ve Coatsworth, J.D. (1998). “The Development Of Competence in Favorable and Unfavorable Environments”. American Psychologist, 53(2): 205-220. Metin, G.T. (2013). Düşük Sosyo-Ekonomik Düzeye Sahip Ergenlerde Olumsuz Yaşam Olayları ve Duygusal-Davranışsal Uyum İlişkisinde Özdenetimin Aracı Rolü. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Mezo, P.G. (2009). “The Self-Control And Self-Management Scale (Scms): Development of An Adaptive Self-Regulatory Coping Skills Instrument”. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 31: 83-93. Naswall, K., Sverke, M. ve Hellgren, J. (2005). “The Moderating Role of Personality Characteristics on The Relationship Between Job insecurity and Strain”. Work and Stress, 19(1): 37-49. Nebioglu, M., Konuk, N., Akbaba, S. ve Eroğlu, Y. (2012). “Kısa Öz-Kontrol Ölçeğinin Türkçe Versiyonunun Geçerlik ve Güvenirliğinin İncelenmesi”. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 22(4): 340-351. Paul, R.J., Niehoff, B.P. ve Turnley, W.H. (2000). “Empowerment Expectations, and The Psychological Contract-Managing The Dilemmas and Gaining The Advantages”. Journal of Socio-Economics, 29: 471-485. Paykel E.S. (2001). “The Evolution of Life Events Research in Psychiatry”. Journal of Affective Disorders, 62: 141-149. Powers, J. P., Moshontz, H. ve Hoyle, R. H. (2020). “Self-Control and Affect Regulation Styles Predict Anxiety Longitudinally in University Students”. Collabra: Psychology, 6(1): 11. Rehm, L. P. (1977). “A Self-Control Model of Depression”. Behavior Theraphy, 8, 787-804. Rehm,L. P., Fuchs, C., Roth, D.M., Kornblith, S. J. ve Romano, J. (1979). “A Comparison of Self-Control and Assertion Skills Treatments of Depression”. Behavior Therapy, 10: 429-442. Reid, J. K, Dixon W A. (2000). “The Relationships Among Grief Experience, Problem-Solving Appraisal, And Depression: An Exploratory Study”. Journal of Loss and Trauma, 5(1): 77-92. Reisel, W. D., Chia, S.L., Maloles, C. M. ve Slocum, J. W., Jr. (2007). “The Effects of Job Insecurity on Satisfaction and Perceived Organizational Performance”. Journal of Leadership and Organizational Studies, 14(2): 106-116. Rizzo, J.R., House, R.J. ve Lirtzman, S.I. (1970). “Role Conflict And Ambiguity İn Complex Organizations”. Administrative Science Quarterly, 15(2): 150-163. Rosenbaum, M. (1980). “Individual Differences in Self-Control Behaviors and Tolerance of Painful Stimulation”. Journal of Abnormal Psychology, 89(4). Roth, D. ve Rehm, L.P. (1980). “Relationships Among Self-Monitoring Processes, Memory and Depression”. Cognitive Therapy and Research, 4: 149-157. Sandıkçı, E. (2009). İş Güvencesizliği Karşısında İşçilerin Kolektif Tepkileri. Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli. Schaubroeck, J., Ganster, D. C., Sime, W. E. ve Ditman, D. (1993). “A Field Experiment Testing Supervisory Role Clarification”. Personnel Psychology, 46(1). Stark, K. D., Brookman, C. S. ve Frazier, R. (1990). “A Comprehensive School-Based Treatment Program for Depressed Children”. School Psychology Quarterly, 5(2): 111–140. Sverke, M. ve Hellgren, J. (2002). “Nature of Job Insecurity: Understanding Employment Uncertainty on The Brink of A New Millennium”. Applied Psychology an International Review, 51(1): 23-42. Tangney, J.P., Baumeister, R.F. ve Boone, A.L. (2004). “High Self-Control Predicts Good Adjustment, Less Pathology, Better Grades and Interpersonal Success”. Journal of Personality, 72(2): 271- 324. Vroom, V.H. (1964). “Work And Motivation”. USA: Wiley. Wei, Y. ve Chen, Y. (2003). Supporting Chinese Learners of English To Implement Selfassessment In L2 Writing. Inaugural Independent Learning Association Conference, University of Melbourne, Australia. Wulf G. (2007). “Self-Controlled Practice Enhances Motor Learning: Implications for Physiotherapy”. Physiotherapy, 93: 96-101. Wyk, M. Van ve Pienaar, J. (2008). “Towards a Research Agenda for Job Insecurity in South Africa”. Southern African Business Review, 12(2): 49-86. Yıldırım, A. (1996). “Disiplinler Arası Öğretim Kavramı Ve Programlar Açısından Doğurduğu Sonuçlar”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(12): 89-94. Yörükoğlu, S. (2008). Özel Bir Hastanede Çalışan Sağlık Personelinin Rol Çatışması, Rol Belirsizliği Ve Tükenmişlik Düzeylerinin Belirlenmesi. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. Zhao, H., Wayne, S. J., Glibkowski, B. C. ve Bravo, J. (2007). “The Impact of Psychological Contract Breach on Work-Related Outcomes: A Meta-Analysis”. Personnel Psychology, 60(3): 647–680.