THE EFFECTS OF DEVELOPMENTS IN INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGIES ON HUMAN HEALTH

Yıl 2023, Sayı: 44, 539 - 562, 31.08.2023

Nurcan Temiz

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1311164

Cited By: 2

Öz

Information and communication technologies (ICT) are the most important tools of the information society. Thanks to these technologies, it has become possible to access the right information at the right time. The opportunities offered by the developing technology in the transition to the information society make people's lives easier on one hand and they cause serious damage to human health and the environment on the other hand. The aim of this study is to examine the effects of developments in ICT on human health. With the literature review, the concepts of information society and ICT were examined and the negative effects of the developments in ICT on human health were tried to be explained. The positive effects of developments in ICT on human life are also mentioned in the study. These concepts were examined in a theoretical framework in the study.

Anahtar Kelimeler

Information society, information and communication technologies, health.

BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİNDE YAŞANAN GELİŞMELERİN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Öz

Bilgi ve iletişim teknolojileri (BIT) bilgi toplumunun en önemli araçlarıdır. Bu teknolojiler sayesinde doğru bilgiye doğru zamanda erişmek mümkün hale gelmiştir. Bilgi toplumuna geçiş sürecinde gelişen teknolojinin sunmuş olduğu imkanlar bir yandan insanların hayatını kolaylaştırırken diğer yandan insan sağlığına ve çevreye ciddi zararlar vermektedir. Bu çalışmanın amacı BIT’de yaşanan gelişmelerin insan sağlığı üzerindeki etkisini incelemeye çalışmaktır. Bu amaçla yapılan literatür taramasıyla çalışmada bilgi toplumu ve BIT kavramları incelenmiş ve BIT’de meydana gelen gelişmelerin insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmada ayrıca BİT’deki gelişmelerin insan yaşamı üzerindeki olumlu etkilerine de değinilmiştir. Çalışmada söz konusu kavramlar teorik çerçevede incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bilgi toplumu, bilgi ve iletişim teknolojileri, sağlık

Kaynakça

• Arklan, Ü., Taşdemir, E. (2008) ‘’Bilgi Toplumu ve İletişim: Bilginin Yayılması Sürecinde Kitle İletişim Araçları ve İnternet’’, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 5(3), 67-80.
• Ateş, Ş. (2021). Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Ekonomik Büyüme Üzerine Etkilerinin İncelenmesi: Türkiye Örneği (2013-2020). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Aydın Kanlıtepe, M. ve Özgül, E. (2021). “Tüketicilerin Planlı Eskitme Konusunda Bilgi ve Bilinç Düzeyleri: Nitel Bir Araştırma.” İzmir İktisat Dergisi, 36(4): 961-979.
• Babayiğit, M.,Vaizoğlu, S. A., Evci, D., Tekbaş, Ö. F. ve Güler, Ç. (2011). “Halk Sağlığı Uzmanlık Eğitiminde Çevre Sağlığı Eğitimi: Kavramsal Çerçeve.” TAF Preventive Medicine Bulletin, 10(6), 621-630.
• Başaran, F.(2010). İletişim Teknolojileri: Toplumsal Gelişme, Yayılmanın Ekonomi Politiği. Ankara: Ütopya Yayınları.
• Bell, D. (1999). The Coming of Post Industrial Society. New York: Basic Books.
• Beşli, Z. (2007). Teknoloji ve Toplum: Ortaöğretim Öğrencilerinde Teknoloji Kullanımı ve Etkileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Castells, M. (2001). The Information Age: Economy, Society and Culture, End of Millenium. New York: Blackwell Publishers.
• Castells, M. (2007). Enformasyon çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür-Bin yılın sonu. Üçüncü Cilt. Çev. Ebru Kılıç, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Castells, M. (2008). Enformasyon Toplumu: Ekonomi, Toplum ve Kültür: Ağ Toplumunun Yükselişi. Çev. Ebru Kılıç, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Çalış Duman, M. (2022). “Toplum 5.0: İnsan Odaklı Dijital Dönüşüm.” Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 82, 309-336.
• Çamur, D. ve Vaizoğlu, S. A. (2007). “Çevreye İlişkin Önemli Toplantı ve Belgeler.” TAF Preventive Medicine Bulletin, 6(4), 297-306.
• Çobanoğlu, N.ve Aydoğdu, İ. B. (2011) “Tıbbi Atıkların Oluşturduğu Sorunların Çevre, Sağlık ve Etik Açıdan İncelenmesi.” 38. ICANAS, Bildiriler, Çevre, Kentleşme Sorunları ve Çözümleri, I. Cilt, Ankara, 271-288. Demir, H. ve Demirhan, Y. (2019). “Sağlık Çalışanları Arasında Panoptik Korku.” İş ve İnsan Dergisi, 6(2): 209-227.
• Diaconescu, M. (2009). “Building a Knowledge Society in the European Union.” BULLETINUL, 61(1): 50-59. Doğan, O. Bulut, Z.A. ve Atasağun, H.G. (2016). “Türkiye’de Yeşil Bilişim: Y Kuşağının Yeşil Bilişim Algısına Yönelik Bir Araştırma.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(47): 798-805.
• Drucker, P. F. (1993). Kapitalist Ötesi Toplum. Çev., Belkıs Çorakçı, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Drucker, P.F. (1994). “The Age of Social Transformation.” The Athlantic Monthly, 274(5): 53-80.
• Er, H., Turan, S. ve Kaymakcı, S. (2021). “Toplum 5.0 Sürecinin Gelişimi ve Eğitime Etkisinin Değerlendirilmesi.” Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 39: 27-66.
• Es, M. (1998). ‘’Teknoloji, Kalkınma ve Çevre.’’ Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 41-42: 289-302.
• Gökel, Ö. (2020). “Teknoloji Bağımlılığının Çeşitli Yaş Gruplarındaki Çocuklara Etkileri Hakkındaki Ebeveyn Görüşleri.” Cyprus Turkish Journal of Psychiatry&Psychology, 2(1): 41-47
• Gökşen, Y., Damar, M. ve Doğan, O. (2016). “Yeşil Bilişim: Bir Kamu Kurumu Örneği ve Politika Önerileri.” Ege Akademik Bakış, 16(4): 673-686.
• Güler, Ç. (1997). Ergonomiye Giriş. Ankara: Aydoğdu Ofset.
• Güngör, M., Saygı, N., Bolat, A., Çaycı, A.D. ve Tekin, M.A. (2010). Yeşil Bilişim, 31 Mayıs 2023 tarihinde https://www.btk.gov.tr/uploads/pages/slug/yesil-bilisim.pdf adresinden alınmıştır.
• Kalfa, A. ve H. Topateş (2010), “Çalışma İlişkilerinde Denetimin Gizilleşmesi Bağlamında Elektronik Gözetim Pratiklerinin Otoritesi”, Sosyal Haklar Ulusal Sempozyumu, 4-6 Kasım, Denizli
• Kissinger, H. (2016). Dünya Düzeni. Çev., Sinem Sultan Gül. İstanbul: Boyner Yayınları.
• Koşti, G. Burmaoğlu, S. Ve Kıdak, L.B. (2021). “Sağlık 4.0: Sanayide Öngörülen Gelişimin Sağlık Sektörüne Yansımaları.” Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 24(3): 483-506.
• Kurt, M. (2018) ‘’Bilişim Teknolojilerinin Gündelik Yaşama Etkileri: Etik Sorunlar Açısından Bir Sorgulama.’’ ISophos: Uluslararası Bilişim, Teknoloji ve Felsefe Dergisi, 1, 59-81.
• Meder, M. (2001). ‘’Bilgi Toplumu ve Toplumsal Değişim’’, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(9): 72-81.
• Mustafaoğlu, R., Zirek, E., Yasacı, Z ve Özdinçler, A. R. (2018) ‘’Dijital Teknoloji Kullanımının Çocukların Gelişimi ve Sağlığı Üzerine Olumsuz Etkileri.’’ Addicta: The Turkısh Journal On Addictions, 5(2): 227-247.
• Özel, N. (2016). “Bilgi ve İletişim Teknolojilerinin Etkisiyle Değişen Bilgi Kaynakları, Hizmetleri ve Öğrenme Ortamları.”, Milli Eğitim, 209: 270-294.
• Sarpay, A. (2016). İnternet Kullanımının Çevresel Etkileri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Saçlı, A. (2009). Uluslararası Çevre Politikaları Çerçevesinde Çevre- Teknoloji İlişkisi (Basılmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Schumpeter, A.(1968). Kapitalizm, Sosyalizm ve Demokrasi. Çev. Tunay Akoğlu. Ankara: Varlık Yayınevi. Selvi, Ö. (2012). “Bilgi Toplumu, Bilgi Yönetimi ve Halkla İlişkiler.” Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 3: 191-214.
• Sözbilir, F. ve Yeşil, S. (2015). “Bilişim Teknolojileri Yeterliğinin Bilgi Yönetimi Üzerindeki Etkisi: Türkiye’de Bir Alan Araştırması.” Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(39): 18-39.
• Şanlısoy, S. (1999). “Bilgi Toplumunda Ortaya Çıkabilecek Sorunlar.” Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2): 169-184.
• Şentürk Erenel, A., Gönenç, İ.M., Köksal, F.Ü. ve Vural, G. (2011). “Teknoloji ve Kadın Sağlığı.” Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(2): 66-74.
• Toffler, A.&Toffler, H. (1996). Yeni Bir Uygarlık Yaratmak. Çev., Zülfü Dicleli. İstanbul: İnkilap Kitapevi. Türkiye Büyük Millet Meclisi. ‘’Bilişim Teknolojileri ve İnternet Kullanımının Sağlık Üzerindeki Etkileri’’, Bilişim ve İnternet Araştırma Komisyonu Raporu, Erişim Tarihi: 26.05.2023
• Van Dijk, J. A. (2006). The Network Society, Social Aspects of New Media. Second Edition, London: SAGE Publications.
• Yakıncı, Z.D. (2016). “Elektromanyetik Alanın İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri.” T.C. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, 4(2): 44-54.
• Yeşilorman, M. ve Koç, F. (2016). ‘’Bilgi Toplumunun Teknolojik Temelleri Üzerine Bir Bakış’’, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24 (1): 117-133.
• Yıldırım, S. ve Kişioğlu, A.N. (2018). “Teknolojinin Getirdiği Yeni Hastalıklar: Nomofobi, Netlessfobi, FoMO.” SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 25(4): 473-480.
• Yüce, M. (2016) Teknolojik aletlerin çocuk ruh sağlığı üzerindeki etkileri, 30 Mayıs 2023 tarihinde https://www.hedefhalk.com/haber/teknolojik-aletlerin-cocuk-ruh-sagligi-uzerinde-etkileri-658852 adresinden alınmıştır.
• Yücel, Y. B., Aytekin, A., Tüminçin, F. ve Ayaz A. (2018) ‘’Bilgi Teknolojileri ile Hizmet Yönetim Süreçlerinin Etkinliği.’’ Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(10): 30-37.