Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterliklerinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 53 - 61, 30.06.2020

Şule Betül Tosuntaş

https://doi.org/10.31805/acjes.746234

Cited By: 8

Öz

Öğretmen yeterlikleri, öğretmenlerin mesleğini etkili ve verimli bir şekilde yerine getirebilmesi için sahip olması gereken bilgi, beceri ve tutumlar olarak ifade edilmektedir. Eğitimde istenilen hedeflere ulaşılması öğretmenlerin yeterlik ve nitelikleriyle ilişkili görülmekte, yapılan yeniliklerin ancak öğretmenler aracılığıyla hayata geçirilebileceği vurgulanmaktadır. Öğretmen yeterliklerinin incelenmesi, derinlemesine bilgi sunması açısından yeterliklerin birçok alanda kullanımı adına bir katkı sağlayacaktır. Bu doğrultuda çalışmanın amacı uzun bir aradan sonra güncellenmiş olan Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterliklerinin incelenmesidir. Çalışma nitel araştırma modeli benimsenerek gerçekleştirilmiştir. Verilerin toplanması doküman incelemesi yoluyla gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamında elde edilen dokümanlar betimsel analiz tekniği kullanılarak çözümlenmiştir. Çalışmada yeterlik alanları, alt yeterlikler ve yeterlik göstergelerinin sadeleştirildiği sonucuna ulaşılmıştır. Yeterlik göstergeleri somut gözlenebilir ve ölçülebilir olacak şekilde yapılandırılmamıştır. Rasyonel ve optimum düzeyde belirlenen yeterlikler ise öğretmenlerin mesleki gelişim ihtiyacını ortaya çıkaracak bir rol üstlenebilir. Benzer şekilde performans/yeterlik göstergelerinin öğretmenlerin gelişimini sağlayacak şekilde hazırlanması ve bu göstergelerin değerlendirmede gerçekçi şekilde kullanılması öğretmen niteliğinin arttırılmasına yarar sağlayacaktır. Öğretmenler ve öğretmen adaylarına hem kılavuz hem değerlendirme kriteri işlevi görecek şekilde yapılandırılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen yeterlikleri, Yeterlik, Mesleki yeterlik, Performans

Examination of General Competencies for Teaching Profession

Öz

Teacher competencies are expressed as the knowledge, skills, and attitudes that teachers should have in order to fulfill their profession effectively and efficiently. Achieving the desired goals in education is considered to be related to the competencies and qualifications of teachers, and it is emphasized that innovations can only be carried out through teachers. Examining teacher competencies will contribute to ensure that competencies are used in many areas. Accordingly, the aim of the study is to examine the General Competencies for Teaching Profession, which has been updated after a long time. The study was carried out by adopting a qualitative research model. The data collection was carried out through document analysis. Documents obtained within the scope of the study were analyzed using descriptive analysis technique. It was concluded that competency areas, sub-competencies, and competency indicators were simplified. Competency indicators are not structured to be tangible, observable, and measurable. Rational and optimum competencies can play a role to reveal the professional development needs of teachers. Similarly, preparing the performance/competency indicators in a way to ensure the development of teachers and using these indicators realistically in the evaluation will benefit the increase of teacher quality. It can be proposed to be structured to use as both a guide and an evaluation criterion for teachers and prospective teachers.

Anahtar Kelimeler

Teacher competencies, Competency, Professional competency, Performance

Kaynakça

• Ağaoğlu, E,. Gültekin, M. ve Çubukçu, Z. (2002). Okul Yöneticisi Yeterliklerine Dayalı Eğitim Programı Önerisi. ss. 145–161. 21. Yüzyıl Eğitim Yöneticilerinin Yetiştirilmesi Sempozyumu Bildirileri. (Ed. C. Elma ve Ş. Çınkır). Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Ağaoğlu, E., Altınkurt, Y., Yılmaz, K., ve Karaköse, T. (2012). Okul yöneticilerinin yeterliklerine ilişkin okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin görüşleri (Kütahya ili). Eğitim ve Bilim, 37(164).
• Aisyah, I., Yuliasri, I., & Warsono, W. (2018). The professional and pedagogic competences of English teachers with different UKG (Teaching Competence Test) Achievement Levels. English Education Journal, 9(1), 74-83.
• Akbaşlı, S. ve Diş, O. (2019). Öğretmen görüşleri doğrultusunda lider okul yöneticilerinin yeterlikleri. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 2(2), 86-102.
• Atik Kara, D. (2012). Öğretmenlik meslek bilgisi derslerinin öğretmen adaylarına öğrenme ve öğretme sürecine ilişkin yeterlikleri kazandırması yönünden değerlendirilmesi (Doktora tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Gürler, S. A., ve Tekmen, B. (2020). Okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmen yeterlilik algıları üzerine bir inceleme. Başkent University Journal of Education, 7(1), 158-168.
• Buldu, M. (2014). Öğretmen yeterlik düzeyi değerlendirmesi ve mesleki gelişim eğitimleri planlaması üzerine bir öneri. Millî Eğitim, 204, 114-134.
• Bursalıoğlu, Z. (1981). Eğitim yöneticisinin yeterlikleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Can, E. (2019). Öğretmenlerin meslekî gelişimleri: Engeller ve öneriler. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(4), 1618-1650.
• Council of Chief State School Officers. (2013, April). Interstate Teacher Assessment and Support Consortium InTASC Model Core Teaching Standards and Learning Progressions for Teachers 1.0: A Resource for Ongoing Teacher Development. Washington, DC: Author.
• Çapri, B. ve Çelikkaleli, Ö. (2008). Öğretmen adaylarının öğretmenliğe ilişkin tutum ve mesleki yeterlik inançlarının cinsiyet program ve fakültelerine göre incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 33-53.
• Çelik, Ö., Yorulmaz, A., ve Çokçalışkan, H. (2019). Öğretmen genel yeterlikleri açısından sınıf öğret-menleri ve öğretmen adaylarının kendilerini değerlendirmeleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 203-215.
• Çubukçu, F. (2010). Student teachers’ perceptions of teacher competence and their attributions for success and failure in learning. The Journal of International Social Research, 3(10), 213-217.
• Çubukçu, Z., Tosuntaş, Ş. B., & Kırcaburun, K. (2017). Comparison of Turkey and United States in terms of teacher performance indicators. Journal of Pedagogical Research, 1(1), 64-76.
• Danielson, C.,& McGreal, T. L. (2000). Teacher evaluation to enhance professional practice. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
• Demirtaş, H., Cömert, M., & Özer, N. (2011). Öğretmen adaylarının özyeterlik inançları ve öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Eğitim ve Bilim, 36(159), 96-111.
• Devlet Planlama Teşkilatı. (2000). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma planı, 2001-2005. Ankara: Devlet Matbaası. Devlet Planlama Teşkilatı. (2006). Dokuzuncu Kalkınma Planı, 2007-2013. Ankara: Devlet Matbaası.
• Dilci, T., ve Yıldız, H. (2012). Öğretmen adaylarının mesleki yeterliklerine ilişkin inançları. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(1), 245-265.
• EARGED (2006). Okulda performans yönetimi modeli. Ankara: Milli Eğitim Basımevi Müdürlüğü.
• Erişen, Y. ve Çeliköz, N. (2003). Öğretmen adaylarının genel öğretmenlik davranışları açısından kendilerine yönelik yeterlilik algıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(4), 427- 439.
• Forster, N. (1995). The analysis of company documentation. C. Cassell & G. Symon (Eds). Qualitative methods in organizational research: A practical guide. London: Sage Publications.
• Gündoğdu, K., Aytaçlı, B., Aydoğan, R., ve Yıldırım, C. (2015). Öğretmen yeterlikleri alanında yazılan makalelerin içerik analizi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 30-43.
• İyison, G., ve Onur-Sezer, G. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile ilkokul öğretmenlerinin yeterlilikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (50), 528-542.
• Kalkınma Bakanlığı (2013). Onuncu Kalkınma Planı, 2014-2018. Ankara: Devlet Matbaası
• Karacaoğlu, O. C. (2008). Öğretmenlerin yeterlik algıları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 72-78.
• Karadağ, E. (2011). Okul müdürlerinin niteliklerine ilişkin olarak öğretmenlerin oluşturdukları bilişsel kurgular: Fenomonolojik bir çözümleme. Eğitim ve Bilim, 36 (159), 25-40.
• Karakuş, İ. (2017). Öğretmen adaylarının öz yeterlik algıları ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının incelenmesi. Kesit Akademi Dergisi, (9), 361-377.
• Kararmaz, S. ve Arslan, A. (2014). İlköğretim İngilizce öğretmenlerinin öğretmenlik mesleği özel alan yeterliklerine ilişkin algılarının belirlenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(4), 203-232. Kazu, İ. Y., & Çam, H. (2019). Öğretmen yeterliği ve nitelikleri üzerine yapılmış lisansüstü çalışmaların incelenmesi: bir içerik analizi çalışması. Electronic Journal of Social Sciences, 18(71), 1349-1367. Kümbetoğlu, B. (2005). Sosyolojide ve antropolojide niteliksel yöntem ve araştırma. İstanbul: Bağlam.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2006). Öğretmen yeterlikleri. Ankara: Devlet Kitaplar Müdürlüğü.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Ankara: Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü.
• Mutlu, N. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin mesleki yeterlilik algılarının belirlenmesi (Yüksek lisans tezi). Yakındoğu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kıbrıs.
• Özer, B., ve Gelen, İ. (2008). Öğretmenlik mesleği genel yeterliklerine sahip olma düzeyleri hakkında öğretmen adayları ve öğretmenlerin görüşlerinin değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), 39-55.
• Özoğlu, M. (2010). Türkiye’de öğretmen yetiştirme sisteminin sorunları. Ankara: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı.
• Pantić, N., & Wubbels, T. (2010). Teacher competencies as a basis for teacher education – Views of Serbian teachers and teacher educators. Teaching and Teacher Education, 26(3), 694-703.
• Rahmani, B. D., & Alyani, F. (2020). Structural equation modelling (sem) on teacher competencies test of Indonesian efl senior high school teachers. Journal of Education Research and Evaluation, 4(2) ,103-108.
• Rowlinson, M. (2004). Historical analysis of company documents. C. Cassell & G. Symon (Eds). Essential guide to qualitative methods in organizational research (s.301-312). London: Sage Pub.
• Şahin, A. E. (2004). Öğretmen yeterliklerinin belirlenmesi. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 5(58), 58-62.
• Şeker, H., Deniz, S., ve Görgen, i. (2005). Tezsiz yüksek lisans öğretmen adaylarının öğretmenlik yeterlikleri üzerine değerlendirmeleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 42, 237-253.
• Şişman, M. (2002). Öğretmenliğe giriş. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Taşar, H. H. (2012). İlköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin mesleki yeterlik algılarının incelenmesi (Adıyaman ili örneği). Verimlilik Dergisi, 2012(4), 67-77.
• Taşgın, A. (2010). Öğretmenlik mesleği genel yeterliklerinden; öğretme ve öğrenme süreci yeterlikleri ile öğrenmeyi, gelişimi izleme ve değerlendirme yeterliklerinin sınıf öğretmenleri ve sınıf öğretmeni adaylarının görüşlerine göre değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Türk Eğitim Derneği (TED). (2009). Öğretmen yeterlikleri. Ankara: Türk Eğitim Derneği.
• Uştu, H., Mentiş Taş, A., ve Sever, B. (2016). Öğretmenlerin mesleki gelişime yönelik algılarına ilişkin nitel bir araştırma. Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırma Dergisi, 1, 15-23.
• Yeşilyurt, E. (2011). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğinin genel yeterliklerine yönelik yeterlik algıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(1), 71-100.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yıldırım, N. ve Aslan, B. (2008). İlköğretim okulu müdürlerinin yeterlikleri ile öğrenme stillerine ilişkin bir araştırma (Tokat ili örneği). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (24), 238–255.
• Yükseköğretim Kurulu. (2007). Eğitim fakültesi öğretmen yetiştirme lisans programları. 1 Şubat 2020 tarihinde https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/egitim-fakultesi-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari.pdf adresinden erişildi.
• Yükseköğretim Kurulu. (2018). Öğretmen yetiştirme lisans programları. 1 Şubat 2020 tarihinde https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/AA_Sunus_%20Onsoz_Uygulama_Yonergesi.pdf adresinden erişildi.