Nutritional Habits and Obesity Association with Sleeping Problem in Adults

Yıl 2021, Sayı: 2, 24 - 35, 14.12.2021

Zişan Taşdemir , Ahmet Güner

Öz

The research was carried out to determine the relationship between eating habits and obesity and sleep problems in adults. Sleep quality of 137 female and 46 male participants aged 18-64, who applied to a special nutrition and diet clinic in Konya city center, was evaluated with Pittsburgh Sleep Quality Index (PUKI), nutritional habits and demographic characteristics with a 28-question questionnaire. Anthropometric measurements including weight, height, body mass index (BMI), waist/hip ratio and body fat percentage were determined with a body analyzer.
According to the PUKI evaluation, it was determined that 64.24% of women and 69.56% of men had poor sleep quality, but gender did not have a significant effect on having sleep problems (p>0.05). It was determined that those with chronic disease had a significant (p<0.05) worsening sleep problem compared to those who did not have the disease.
It was determined that the number of main meals and snacks did not have a significant effect on the sleep problem (p>0.05). It was determined that the consumption of caffeinated beverages and the habit of waking up and eating at night had a significant effect on the sleep problem (p<0.05).
It was determined that BMI did not have a significant effect on sleep problems (p>0.05). It was determined that 81.43% of the participants had waist/hip ratio in the risky group in terms of health, but it did not have a significant effect on sleep problems (p>0.05). Although 78.69% of the participants were in the risk group in terms of body fat ratio, it was determined that the percentage of body fat did not have a significant effect on sleep problems (p>0.05).
As a result, in order to avoid sleep problems, individuals should have their main and snack meals 4-5 hours before going to bed, pay attention not to the consumption of stimulating foods (eg, tea, coffee, hot spices, etc.), and eat foods rich in tryptophan amino acids such as bananas, almonds, and milk. They should consume it and make an effort to take control of their eating habits by waking up at night.

Anahtar Kelimeler

Nutrition habits, Obesity, Sleep

Yetişkinlerde Beslenme Alışkanlıkları ve Obezitenin Uyku Problemiyle İlişkilendirilmesi

Öz

Araştırma, yetişkinlerdeki beslenme alışkanlıkları ve obeziteyle uyku problemi arasındaki ilişkiyi saptamak amacıyla yapılmıştır. Konya il merkezinde özel bir beslenme ve diyet kliniğine başvuran 18-64 yaş üstündeki 137 kadın 46 erkek katılımcının uyku kaliteleri Pittsburgh Uyku Kalite İndeksiyle (PUKİ), beslenme alışkanlıkları ve demografik özellikleri 28 soruluk anketle değerlendirilmiştir. Ağırlık, boy, beden kütle indeksi (BKİ), bel/kalça oranı ve vücut yağ oranı yüzdesini içeren antropometrik ölçümler vücut analiz cihazıyla tespit edilmiştir.
PUKİ değerlendirmesine göre kadınların %64,24’ünün, erkeklerin %69,56’sının kötü uyku kalitesine sahip oldukları ancak cinsiyetin uyku problemi yaşanmasında önemli bir etkisinin bulunmadığı (p>0,05) tespit edilmiştir. Kronik hastalığı bulunanların hastalığı bulunmayanlara göre önemli düzeyde (p<0,05) kötü uyku problemi yaşadıkları saptanmıştır.
Ana ve ara öğün sayısının uyku problemi üzerinde önemli bir etkisinin olmadığı (p>0,05) tespit edilmiştir. Kafeinli içecek tüketimi ve gece uykudan uyanıp yemek yeme alışkanlığının uyku problemi üzerine önemli etkisinin bulunduğu (p<0,05) tespit edilmiştir.
BKİ’nin uyku problemi üzerine önemli bir etkisinin olmadığı (p>0,05) tespit edilmiştir. Katılımcıların %81,43’ünün bel/kalça oranının sağlık açısından riskli grupta olduğu ancak uyku problemi üzerinde önemli bir etkisinin bulunmadığı (p>0,05) saptanmıştır. Katılımcıların %78,69’sı vücut yağ oranı bakımından sağlık açısından riskli grupta olmasına karşın, vücut yağ oranı yüzdesinin uyku problemi üzerine önemli etkisinin olmadığı (p>0,05) tespit edilmiştir.
Sonuç olarak, bireyler uyku problemi yaşamamak için yatmadan 4-5 saat önce ana ve ara öğünlerini yapmalı, uyarıcı besinlerin (örn., çay, kahve, acı baharatlar vb.) tüketimine dikkat etmeli, triptofan amino asidinden zengin muz, badem, süt gibi besinleri tüketmeli, gece uykudan uyanıp yemek yeme alışkanlığının kontrol altına almak için çaba sarf etmelidirler.

Anahtar Kelimeler

Beslenme alışkanlıkları, Obezite, Uyku

Kaynakça

• Aksoy, M. (2016). Beslenme Biyokimyası (5. Baskı). Ankara: Hatipoğlu Yayınları.
• Algın, D. İ., Akdağ, G. ve Erdinç, O. (2016). Kaliteli uyku ve uyku bozuklukları. Osmangazi Tıp Dergisi, 38(Özel sayı 1), 29-34.
• Anonim. (2018). Obezite. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği. Erişim adresi (28 Mayıs 2021): https://www.temd.org.tr/admin/uploads/tbl_bilgi/20180618102500-2018tbl_bilgie7ace602ff.pdf
• Anonim. (2021a). Obesity. Erişim adresi (9 Haziran 2021): https://www.who.int/news-room/facts-in-pictures/detail/6-facts-on-obesity
• Anonim. (2021b). Body mass index – BMI. Erişim adresi (7 Mayıs 2021): https://www.euro.who.int/en/health-topics/disease-prevention/nutrition/a-healthy-lifestyle/body-mass-index-bmi
• Aşılar, R. H., Yıldırım, A., Çebi, K. ve Şahin, H. (2020). Üniversite öğrencilerinde yeme tutumu ile uyku kalitesi arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 14(1), 3-14. https://doi.org/10.21763/tjfmpc.692865
• Aysan, E., Karaköse, S., Zaybak, A. ve İsmailoğlu, E. G. (2014). Üniversite öğrencilerinde uyku kalitesi ve etkileyen faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 7(3), 193-198.
• Balcı, K. (2017). Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesi’nde çalışan yetişkin bireylerin beslenme durumları ile uyku kalitesi arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Başkent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Baysal, A. (2012). Beslenme (14. Baskı). Ankara: Hatipoğlu Yayınları.
• Bel, S., Michels, N., De Vriendt, T., Patterson, E., Cuenca-García, M., Diethelm, K., Gutin, B., Grammatitaki, E., Manios, Y., Leclerq, C., Ortega, F., B., Moreno, L., A., Gottrand, F., Gonzalez-Gross, M., Widhalm, K., Kafatos, A., Garaulet, M., Molnar, D., Kaufman, J., Gilbert C.C., Hallström S., Sjöström M., Marcos A.,, De Henauw S. ve Huybrechts, I. (2013). Association between self-reported sleep duration and dietary quality in European adolescents. British Journal of Nutrition, 110(5), 949-959. https://doi.org/10.1017/s0007114512006046
• Deniz, B. (2016). Yetişkin kadınlarda vücut kitle indeksi ile gece beslenmesi ve uyku düzeni arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Deniz, M. Ş. (2014). Uyku süresi ile enerji harcaması ve besin alımı arasındaki ilişkinin belirlenmesi (Yüksek lisans tezi). Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dumith, S. C., Meneghini, K. F. D. ve Demenech, L. M. (2021). Who are the individuals with the worst perceived quality of sleep? A population-based survey in southern Brazil. Preventive Medicine Reports, 21, 101288. https://doi.org/10.1016/j.pmedr.2020.101288
• Grandner, M. A. ve Drummond, S. P. A. (2007). Who are the long sleepers? Towards an understanding of the mortality relationship. Sleep Medicine Reviews, 11(5), 341–360. https://doi.org/10.1016/j.smrv.2007.03.010
• Gezmen Karadağ, M. ve Aksoy, M. (2009). Uyku regülasyonu ve beslenme. Göztepe Tıp Dergisi, 24(1), 9-15.
• Hense, S., Barba, G., Pohlabeln, H., De Henauw, S., Marild, S., Molnar, D., Moreno, L. A., Hadjigeorgiou, C., Veidebaum, T. ve Ahrens, W. (2011). Factors that influence weekday sleep duration in European children. Sleep, 34(5), 633-639. https://doi.org/10.1093/sleep/34.5.633
• Jaupaj, K., Subashi, B., Jaho, J., Kamberi, F., Bilushi, Y., Sinanaj, G. ve Subashi, L. (2021). The Relationship of Sleep Disorders and Sleep Quality with Obesity in Adults in Fieri, Albania. Metabolism-Clinical and Experimental, 116, 154566. https://doi.org/10.1016/j.metabol.2020.154566
• Kaya, H. (2019). Yetişkin kadınlarda uyku kalitesi ve gece yeme davranışıyla beden kitle indeksi arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kaya, N. N. (2019). Adölesanların yeme davranışları, uyku kaliteleri ve beslenme durumunun belirlenmesi (Yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Kızıl Ekinci, G. (2019). Diyarbakır ili Yenişehir Toplum Sağlığı Merkezi'ne başvuran bireylerde uyku kalitesinin diyet kalitesine ve antropometrik ölçümlere etkisinin belirlenmesi (Yüksek lisans tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Kyle, U. G., Bosaeus, I., De Lorenzo, A. D., Deurenberg, P., Elia, M., Manuel Gómez, J., Lilienthal Heitmann, B., Kent-Smith, L., Melchior, J. -C., Pirlich, M., Scharfetter, H., Schols, A. M. W. J., ve Pichard, C. (2004). Bioelectrical impedance analysis—part II: utilization in clinical practice. Clinical Nutrition, 23(6), 1430-1453. https://doi.org/10.1016/j.clnu.2004.09.012
• Minet-Ringuet, J., Le Ruyet, P. M., Tome, D. ve Even, P. C. (2004). A tryptophan-rich protein diet efficiently restores sleep after food deprivation in the rat. Behavioural Brain Research, 152(2), 335-340. https://doi.org/10.1016/j.bbr.2003.10.018
• Monk, T. H., Reynolds III, C. F., Kupfer, D. J., Buysse, D. J., Coble, P. A., Hayes, A. J., Machen, M. A., Petrie, S. R. ve Ritenour, A. M. (1994). The Pittsburgh sleep diary. Journal of Sleep Research, 3(2), 111-120. https://doi.org/10.1111/j.1365-2869.1994.tb00114.x
• Öge, B. (2011). Adölesanlarda vücut ağırlığının uyku süresi, uyku kalitesi ve depresyon durumuna etkisi (Yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Özkan, A. R. (2018). Adölesanlarda uyku süresi ve uyku kalitesi ile vücut ağırlığı, beslenme alışkanlıkları ve antropometrik ölçümler arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Öztürk, L. (2007). Yanıtını Arayan Eski Bir Soru: Niçin Uyuruz? İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 70(4), 114-121.
• Öztürk, M. E. (2015). Yetişkin kadınlarda uyku kalitesi, beslenme durumu ve kan lipit profili ilişkisi (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Petek, N. (2019). Öğün sıklığı, uyku süresi ve uyku kalitesinin ağırlık kazanımına etkisi (Yüksek lisans tezi). Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Sezginer, A. (2018). Sirkadiyen ritme bağlı olarak uyku uyanıklık durumunun glukoz metabolizması üzerine etkisi (Yüksek lisans tezi). Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Soleimani, F., Motaarefi, H. ve Hasanpour-Dehkordi, A. (2016). Effect of sleep hygiene education on sleep quality in hemodialysis patients. Journal of Clinical and Diagnostic Research, 10(12), LC01-LC04. https://doi.org/10.7860/jcdr/2016/19668.8941
• St-Onge, M. -P., Mikic, A. ve Pietrolungo, C. E. (2016). Effects of diet on sleep quality. Advances in Nutrition, 7(5), 938-949. https://doi.org/10.3945/an.116.012336
• Şahin, L. ve Aşçıoğlu, M. (2013). Uyku ve uykunun düzenlenmesi. Sağlık Bilimleri Dergisi, 22(1), 93-98.
• Tanaka, E., Yatsuya, H., Uemura, M., Murata, C., Otsuka, R., Toyoshima, H., Tamakoshi, K., Sasaki, S., Kawaguchi, L. ve Aoyama, A. (2013). Associations of protein, fat and carbohydrate intakes with insomnia symptoms among middle-aged Japanese workers. Journal of Epidemiology, 23(2), 132-138. https://doi.org/10.2188/jea.je20120101
• Tayar, M., Haşıl Korkmaz, N. ve Özkeleş, H. E. (2013). Beslenme İlkeleri (4. Baskı). Bursa: Dora Yayıncılık.
• WHO. (2000). Obesity: preventing and managing the global epidemic. WHO Tech. Rep. Ser. No. 894, 1-268. WHO: Geneva.
• WHO. (2011). Waist circumference and waist-hip ratio: report of a WHO expert consultation, Geneva, 8-11 December 2008. Erişim adresi: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/44583/?sequence=1
• Yaprak, T. (2019). Kadınlarda besin tüketimi ve BKİ ile uyku düzeni arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi). Haliç Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.