Consumer Education In The Context of Consumption Culture: A Conceptual Analysis

Yıl 2021, Sayı: 2, 36 - 48, 14.12.2021

Cemal Çalık

Öz

The main purpose of this study is to examine how consumption culture affects the individual and society and the role of consumer education in the context of consumption culture by presenting a general conceptual framework for the concept of consumption and is to make some inferences about the subject.The phenomenon of consumption, which is effective on social structure and culture is one of the most researched topics in recent years. Especially at the end of the 20th century, in societies under the influence of globalization and capitalism, consumption has entered into an intense relationship with culture. It is observed that there has been a change in consumption behaviors in the historical process. In this process, the consumption culture, which is the expression of the habits and lifestyles of the consumption societies formed by the consumers, is both the consumption tradition and form that exist in all societies; as well as to express the cultural structure in societies where the market economy is widespread. The results of the literature review reveal that the phenomenon of consumption culture seen in consumption societies is a phenomenon that should be handled carefully in terms of preserving the unique characteristics of societies. In this context, it can be stated that consumer education will make important contributions to the creation of a social structure consisting of conscious individuals for consumption culture.

Anahtar Kelimeler

Consumption, Consumption culture, Consumer education

Tüketim Kültürü Bağlamında Tüketici Eğitimi: Kavramsal Bir Çözümleme

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, tüketim kavramına ilişkin genel bir kavramsal çerçeve sunarak tüketim kültürünün birey ve toplumu nasıl etkilediğini ve tüketim kültürü bağlamında tüketici eğitiminin rolünü incelemek ve konuya ilişkin bazı çıkarımlar da bulunmaktır. Toplumsal yapı ve kültür üzerinde etkili olan tüketim olgusu, son yıllarda üzerinde daha çok araştırma yapılan konulardandır. Özellikle 20. yüzyıl sonlarında küreselleşme ve kapitalizmin etkisinde kalan toplumlarda tüketim, kültürle yoğun bir ilişki içine girmiştir. Tarihsel süreç içinde tüketim davranışlarında değişimin yaşandığı görülmektedir. Bu süreçte tüketicilerin oluşturduğu tüketim toplumlarının alışkanlıklarının ve yaşam biçimlerinin ifadesi olan tüketim kültürünün hem tüm toplumlarda var olan tüketim geleneğini ve biçimini; hem de pazar ekonomisinin yaygın olduğu toplumlardaki kültürel yapıyı ifade edecek şekilde kullanıldığı görülmektedir. Yapılan alan yazın incelemesi sonuçları, tüketim toplumlarında görülen tüketim kültürü olgusunun toplumların kendine has özelliklerini koruması açısından dikkatle ele alınması gereken bir olgu olduğunu ortaya koymaktadır. Bu bağlamda tüketici eğitiminin, tüketim kültürüne yönelik olarak bilinçli bireylerden oluşan bir toplumsal yapı oluşturulması açısından önemli katkılarının olacağı ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Tüketim, Tüketim kültürü, Tüketici eğitimi

Kaynakça

• Akturan, U. (2015). Modern tüketimin tarihçesi: Püritenlikten dijital çağa tüketimin ideolojisi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 52(610), 35-45.
• Altun, F. (2005). Modernleşme kuramı: Eleştirel bir giriş. İstanbul: Küre Yayınları.
• Atwal, G. ve Williams, A. (2009). Luxury brand marketing – The experience is everything! Journal of Brand Management, 16(5-6), 338–346. https://doi.org/10.1057/bm.2008.48
• Aydın, A. E., Marangoz, M. ve Fırat, A. (2015). Tüketim kültürü çalışmaları üzerine bir literatür taraması. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 7(1), 23-40.
• Aydoğan, F. (2004). Medya ve popüler kültür. İstanbul: MediaCat Akademi Yayınları.
• Aytaç, Ö. (2006). Tüketimcilik ve metalaşma kıskacında boş zaman. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (11), 27-53.
• Azizağaoğlu, A. ve Altunışık R. (2012). Postmodernizm, sembolik tüketim ve marka. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 33-50.
• Babaoğul, M. ve Altınok, N. (2008). Tüketici eğitimi, önemi; Türkiye ve çeşitli ülkelerdeki uygulamalar. Standart Ekonomik ve Teknik Dergisi, 47(550), 56-61.
• Babaoğul, M. ve Şener, A. (Ed.). (2007). Tüketici yazıları (II). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Bakır, U. ve Çelik, M. (2013). Tüketim toplumuna eleştirel bir yaklaşım: Kültür bozumu ve yıkıcı reklamlar. Selçuk İletişim, 7(4), 46-63.
• Baudrillard, J. (2011). Nesneler sistemi (2. Baskı). (O. Adanır ve A. Karamollaoğlu, Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Baudrillard, J. (2013). Tüketim toplumu: Söylenceleri / Yapıları (H. Deliçaylı ve F. Keskin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bayazıt Hayta, A. (2006). Tüketici haklarının tüketici eğitimindeki rolü. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(3), 239-250.
• Bayhan, V. (2011). Tüketim toplumunda bireyin ontolojik mottosu: Tüketiyorum öyleyse varım. Sosyoloji Konferansları, (43), 221-248.
• Bilginer, A. (2008). Tüketim kültürü, medya ve meta estetik (Yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Birkök, M. C. (1998). Modernizmden postmodernizme: Yeni problemler. Yeni Türkiye, 4(19), 525-536.
• Bocock, R. (2005). Tüketim (2. Baskı). (İ. Kutluk, Çev.). Ankara: Dost Kitapevi Yayınları.
• Çelik, S. (2009). Hazsal ve faydacı tüketim. İstanbul: Derin Yayınları.
• Çınar, R. ve Çubukçu, İ. (2009). Tüketim toplumunun şekillenmesi ve tüketici davranışları: Karşılaştırmalı bir uygulama. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 277-300.
• Dağdelen, İ. (2005). Post-Fordizm. Mevzuat Dergisi, 8(90), 1-10.
• Dal, N. E. (2017). Tüketim toplumu ve tüketim toplumuna yöneltilen eleştiriler üzerine bir tartışma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 1-21. https://doi.org/10.20875/makusobed.311006
• Davies, B. J. ve Ward, P. (2002). Managing retail consumption. UK: John Wiley and Sons Inc.
• Doğan, İ. (2001). Modern toplumda vatandaşlık, demokrasi ve insan hakları (2. Baskı). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Doğru, C. (2008). Osmanlı toplumunda kapitalist-girişimci sınıfın ve insan tipinin oluşumunu engelleyen faktörler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 75-91.
• Douglas, M. ve Isherwood, B. (1999). Tüketimin antropolojisi. (E. A. Aytekin, Çev.). Ankara: Dost Kitapevi Yayınları.
• Durmaz, O. S. (2015). Post-modern paradigmanın kıskacında tüketim toplumu ve eleştirisi. Mülkiye Dergisi, 39(3), 123-150.
• Elliott, R. ve Wattanasuwan, K. (1998). Brands as symbolic resources for the construction of identity. International Journal of Advertising, 17(2), 131–144. https://doi.org/10.1080/02650487.1998.11104712
• Ersoy, A. F. (2001). Tüketici eğitiminde tüketici haklarının yeri ve önemi. Standart Ekonomik ve Teknik Dergisi, 33(471), 20-23.
• Ersoy, A. F. ve Sarıabdullahoğlu, A. (2010). Erken dönemde tüketici bilincinin geliştirilmesi. Üçüncü Sektör Kooperatifçilik, 45(1), 65-76.
• Featherstone, M. (2013). Postmodernizm ve tüketim kültürü. (M. Küçük, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gözaydın, İ. B. ve Dicleli, A. B. (1999). Yurttaş 2000. İstanbul: MESS Metal Sanayicileri Yayınları.
• Jansiz, A. (2014). The ideology of consumption: The challenges facing a consumerist society. Journal of Politics and Law, 7(1), 77-84. https://doi.org/10.5539/jpl.v7n1p77
• Karakaş, M. (2006). Yeni yoksulluk bağlamında sosyal kimlik ve tüketimde eşitsizlik. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), 1-16.
• Karpat Aktuğlu, I. ve Temel Eğinli, A. (2010). Küresel reklam stratejilerinin belirlenmesinde kültürel farklılıkların önemi. Selçuk İletişim, 6(3), 167-183.
• Kayalı, F. (2008). Tüketicinin korunması ve tüketici hakları konusundaki bilgi düzeyinin tüketicinin korunmasındaki rolü (Yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Kaynak, S. ve Akan, Y. (2011). Tüketicinin korunmasında tüketici bilinç düzeyinin önemi: Hane halkları üzerine bir uygulama. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 41-61.
• Kıyan Sabah, Ş. (2013). Kimlik ve tüketim ilişkisini tersinden düşünmek: Lüks ürünlerin taklitleri ile kimlik oluşturma. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 53-78.
• Köroğlu, C. Z. (2012). Tüketim kültürü ve din. Ankara: Gümüşhane Üniversitesi.
• Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological Review, 50(4), 370-396. https://doi.org/10.1037/h0054346
• McCracken, G. (1987). The history of consumption: A literature review and consumer guide. Journal of Consumer Policy, 10(1), 139-166. https://doi.org/10.1007/BF00411633
• Nar, M. Ş. (2015). Küreselleşmenin tüketim kültürü üzerindeki etkisi: Teknoloji tüketimi. Journal of International Social Research, 8(37), 941-954.
• Odabaşı, Y. (1999). Tüketim kültürü: Yetinen toplumun tüketen topluma dönüşümü. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Özcan, H. (2002). Türkiye’de tüketicinin korunması, sorunlar ve perspektifler. Ankara: TE-SAR Yayınları.
• Öztürk, M. (2013). Kapitalizmin arzu üzerinden üretimi ya da arzunun nesnelleş(tiril)mesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(44), 151-180.
• Perez, M. E., Castaño, R. ve Quintanilla, C. (2010). Constructing identity through the consumption of counterfeit luxury goods. Qualitative Market Research: An International Journal, 13(3), 219-235. https://doi.org/10.1108/13522751011053608
• Rust, L. (1993). Parents and children shopping together: A new approach to the qualitative analysis of observational data. Journal of Advertising Research, 33(4), 65-70.
• Senemoğlu, O. (2017). Tüketim, tüketim toplumu ve tüketim kültürü: Karşılaştırmalı bir analiz. İnsan ve İnsan, 4(12), 66-86. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.313030
• Sever, M. (2019). Tüketim kültürü bağlamında düşünen insandan tüketen insana. 9. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi bildirisi, 285-290.
• Sungur, S. (2011). Tüketimin küreselleşmesi ve tüketim tapınakları: Postmodern panayır yerlerinde alışveriş. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, (14), 7-35.
• Tan, M. (2019). Tüketim kültürü bağlamında istek ve ihtiyaçların oluşumu: Kavramsal bir analiz. Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(2), 193-218.
• Terzi, H. ve Altunışık, R. (2016). Müslüman tüketicilerin israf kavramına bakışı: Türkiye, Katar ve Endonezya ölçeğinde kültürlerarası bir mukayese. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 5(2), 86-103. https://doi.org/10.7596/taksad.v5i2.524
• Topay, G. ve Erdem, R. (2019). Türkiye’de tüketim kültürünün gelişimine dair kavramsal bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (35), 162-183.
• Torlak, Ö. (2000). Tüketim: Bireysel eylemin toplumsal dönüşümü. İstanbul: İnkılâb Yayınları.
• Trentmann, F. (Ed.). (2012). The Oxford Handbook of The History of Consumption. New York: Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199561216.001.0001
• Turunen, L. L. M. ve Laaksonen, P. (2011). Diffusing the boundaries between luxury and counterfeits. Journal of Product & Brand Management, 20(6), 468-474. https://doi.org/10.1108/10610421111166612
• Yanıklar, C. (2006). Tüketimin sosyolojisi. İstanbul: Birey Yayıncılık.
• Yavuz, Ş. (2013). Türk toplumunun tüketim toplumuna dönüşümünde reklamcılığın rolü. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (36), 220-240.
• Yener, M. (1990). Tüketici eğitimi ve aile açısından önemi. Standart Ekonomik ve Teknik Dergisi, 29(346), 19-24.
• Yıldırım, M. (2010). Modernizm, postmodernizm ve kamu yönetimi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 703-719.