Ermenistan Dış Politikasında Reelpolitikle Psikopolitiğin Çatışması: Cumhurbaşkanlığı Dönemleri Bağlamında Bir Analiz

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 3, 69 - 77, 27.12.2016

Mürsel Bayram

Öz

Bu makalede, Ermenistan dış
politikasında Ter-Petrosyan, Koçaryan ve Sarkisyan dönemlerinin reelpolitik ve
psikopolitik açıdan bir tahlili yapılmaktadır. Ermenistan, jeopolitik ve
jeoekonomik sınırlılıklarına rağmen, kimliğiyle ilgili hususları çıkarlarının
üzerinde görmekte; bununla bağlantılı irredantist düşünce ve eylemleri
nedeniyle İran haricindeki komşularıyla ilişkilerini normalleştirememektedir.
Bu yalnızlaşmada sorumluluğun tek tarafa yüklenemeyeceği aşikârdır. Fakat
Ermenistan’ın millî çıkarlarını maksimize etmesini engelleyen kompülsif bir dış
politika takip ettiği; bu psikopolitik kompülsiyonun da seçilmiş travmaları
canlı tutmaya çalışan iç ve dış baskı gruplarından kaynaklandığı söylenebilir.
Söz konusu baskı gruplarının başında diyaspora örgütleri gelmektedir.
Diyasporanın etkinliğine bağlı olarak Ermenistan dış politikası değişimden çok
süreklilik arz etmiştir. Ermeni milliyetçiliği açısından bir karşılaştırma
yapıldığında, Ter-Petrosyan iç politikada sert, dış politikada yumuşak;
Koçaryan hem iç hem dış politikada sert; Sarkisyan ise hem iç hem dış
politikada yumuşak bir görüntü sergilemiştir. Ancak bu tutum farklılıkları
ülkenin dış politika çizgisini değiştirmemiştir. Genel hatlarıyla Ermenistan’ın
İran, Rusya ve ABD ile ilişkilerinde reelpolitik; Türkiye ve Azerbaycan ile
ilişkilerinde ise psikopolitik saiklerin etkili olduğu söylenebilir. 

Anahtar Kelimeler

Ermenistan, Dış Politika, Ter-Petrosyan, Koçaryan, Sarkisyan

Kaynakça

• Afsaneh, S. (2014). Հայաստան–Թուրքիա միջպետական հարաբերությունների զարգացումը, Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների, (Türkiye-Ermenistan İkili İlişkilerinin Gelişimi, 1991-2013. Sosyal Bilimler Dergisi), No. 1.
• Aras, B. (2008). Ermenistan ile Futbol Diplomasisi, Anlayış, 65.
• Armenian Declaration of Independence, 20 Ekim 2016 tarihinde http://www.gov.am/en/independence/ adresinden erişilmiştir.
• Astourian, S. H. (2000). From Ter-Petrosian to Kocharian: Leadership Change in Armenia, Berkeley: University of California.
• Atamian, C. (2014). Armenia and Its Russian-Imperialism Problem. Huffington Post.
• Bozkuş, Y. D. (2008). Ermenistan’da Demokratikleşme Sürecinin Önündeki Bazı Engeller. Ermeni Araştırmaları, 31.
• Büyükakıncı, E. (2005). Ermenistan dış politikasından uluslararası sistem değişkenlerine bakış, değişen dünya düzeninde Kafkasya. Okan Yeşilot (derl.), İstanbul: Kitabevi.
• Cabbarlı, H. (2011). Ermenistan Dış Politikasında Sözde Ermeni Soykırımı Faktörü. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi Bildiriler I. Cilt, Ankara: Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu.
• Cornell, S. E. (2001). Iran and the Caucasus: The Triumph of Pragmatism over Ideology. Global Dialogue, 3 (2–3).
• Cornell, S. E. (1997). Undeclared War. Journal of South Asian and Middle Eastern Studies, 20 (4).
• Croissant, M. P. (1998). The Armenia-Azerbaijan Conflict: Causes and Implications. Londra: Preager.
• Kanbolat, H. ve Gül, N. (2001). The Geopolitics and Quest for Autonomy of the Armenians of Javakheti (Georgia) and Krasnodar (Russia) in the Caucasus. Ermeni Araştırmaları, 1 (2).
• Kasım, K. (2012), Armenia's Foreign Policy: Small State Irredentism. Review of Armenian Studies, No. 25.
• Kasım, K. (2002a). Armenia's Foreign Policy: Basic Parameters of Ter-Petrosyan and Kocharyan Era. Review of Armenian Studies, 1 (1).
• Kasım, K. (2002b). Diasporanın Ermenistan Dış Politikasına Etkisi. 2023 Dergisi, Nisan.
• Kasım, K. (2001-2002). Turkish-Armenian Reconciliation Commission: A Missed Opportunity Opportunity. Armenian Studies, Issue 4, December-January.
• Kasım, K. (2001). The Nagorno Karabakh Conflict from Its Inception to the Peace Process. Armenian Studies, June-July-August.
• Kelkitli, F. A. (2013). Soğuk Savaş Sonrası Ermenistan-İran İlişkileri: Gelişen ve Derinleşen Bağlar. Ermeni Araştırmaları, 45.
• Kırımlı, H. (1998). Ter-Petrosyan neden istifa etti. Zaman, 8 Şubat.
• Kohen, S. (2011). Sarkisyan Ne Demek İstedi, Milliyet, 28 Temmuz.
• Laçiner, S. (2005). Türkler ve Ermeniler: Bir Uluslararası İlişkiler Çalışması. Ankara: USAK.
• Levin, A. (1996). Envoy to Moscow: Memories of an Israeli Ambassador, 1988-92, Routledge, Londra ve New York.
• “Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի լրացված կենսագրությունը”, 13 Mart 2015 tarihinde http://www.ilur.am adresinden erişilmiştir.
• Libaridian, G. J. (1999). The Challenge of Statehood. Armenian Political Thinking Since Independence. Watertown: Blue Crane Books.
• Masih, J. R. ve Krikorian, R. O. (1999). Armenia at the Crossroads. Amsterdam: Harwood Academic.
• Minasyan, S. (2013). Armenia and Georgia: A New Pivotal Relationship in the South Caucasus?. PONARS Eurasia Policy Memo, No. 292.
• Mirzəyev, İ. (2009). Dağlıq Qarabağ Münaqişəsinin İnkişaf Dinamikasının Psixoloji Təhlili. Turan-Sam, 1 (2).
• Mirzoyan, A. (2010). Armenia, the Regional Powers, and the West: Between History and Geopolitics. New York: Palgrave Macmillan.
• Papazian, T. (2006). From Ter-Petrossian to Kocharian: Explaining Continuity in Armenian Foreign Policy, 1991–2003. Demokratizatsiya, 14 (2).
• Poghosyan, E. (2012). Հայ-իրանական միջպետական հարաբերությունների կայացումն ու զարգացումը, Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների, (Ermenistan-İran İlişkilerinin Kuruluşu ve Gelişimi, 1990-2001. Sosyal Bilimler Dergisi), No 2-3.
• Poghosyan, E. (2014). ԱՄՆ-ի դերակատարությունը Հայաստանում անկախ պետականության հաստատման և ամրապնդման գործընթացում, Լրաբեր Հասարակական Գիտությունների, (Ermenistan Cumhuriyeti’nin Bağımsız Bir Devlet Olarak Teessüsünde ABD’nin Rolü. Sosyal Bilimler Dergisi), No 2.
• Sanamyan, E. (2014). Serge Sarkisian’s Catalogue of Failures: A Brief Foreign Policy Survey. Armenian Weekly.
• Winrow, G. M. (1995). Azerbaijan and Iran. Regional Power Rivalries in The Eurasia. Alvin L. Rubinstein ve UIes M. Smolansky (derl.), Londra ve New York: M.E. Sharpe.