Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik Algılarının Kıdem Değişkeni Açısından İncelenmesi: Bir Meta-Analiz Çalışması

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 2, 408 - 425, 24.12.2019

Orhan Yılmaz , Tufan Aytaç

https://doi.org/10.31592/aeusbed.602542

Cited By: 4

Öz

Bu çalışmanın temel amacı,
öğretmenlerin örgütsel sessizlik algılarında kıdemlerinin etki büyüklüğünü
belirlemektir. Türkiye’de okulda öğretmenlerin örgütsel sessizlik algılarını
konu alan yüksek lisans ve doktora tezi ile araştırma makalelerinden dâhil
edilme kriterlerine uygun 33 çalışma ele alınmıştır. Çalışmalar kapsamındaki toplam örneklem sayısı 11.128 olup bunun 5.082’si kadın
ve 6.046’sı erkek öğretmendir. Bu çalışmada, araştırma sonuçlarını sentezleme
yöntemlerinden biri olan meta-analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırma
sonucunda 10 yıl ve üstü kıdeme sahip öğretmenler lehine rastgele etkiler modeline
göre (d=-0,08) göre istatistiksel olarak anlamlı önemsiz düzeyde bir etki
büyüklüğü belirlenmiştir. Yapılan moderatör analizi sonucunda yayın türüne (p=0,74), okul türüne (p=0,41), öğretim kademesine (p=0,53), araştırmanın yapıldığı bölgeye
(p=0,33), öğretmenin unvanına (p=0,33) ve araştırmacının cinsiyetine (p=0,59) göre çalışmaların etki
büyüklüklerinin farklılaşmadığı belirlenmiştir. Öğretim kademesi açısından
okulöncesi eğitim (d=-0,32) ve özel eğitim (d=0,10) kademesinde çalışan 10 yıl
ve üstü kıdeme sahip öğretmenlerin örgütsel sessizlik algıları diğer kademede
çalışan öğretmenlere göre daha yüksek çıkmıştır. Araştırmaların yapıldığı
illerin yapıldığı bölgeler bağlamında Güneydoğu Anadolu bölgesi (d=0,10)
dışında yapılan araştırmaların sonuçları, 10 yıl ve üstü kıdeme sahip
öğretmenlerin örgütsel sessizlik algılarının yüksek olduğunu göstermektedir. Ayrıca araştırmalara ait etki büyüklükleri açısından yıllar
itibariyle kıdem farklılığında 10 yıl ve üstü kıdeme sahip öğretmenler lehine
eğilimin devam ettiği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

örgütsel sessizlik, öğretmen, kıdem

Kaynakça

• Kaynaklar
• Yıldız imi (*) ile işaretlenmiş kaynaklar, meta-analize dâhil edilen çalışmaları göstermektedir.
• *Apak, F. (2016). Okul Yöneticilerinin Gücü Kullanma Biçimleri ile Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik Düzeyleri Arasındak İlişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul *Aydın, F. (2016). Ortaokul Yöneticilerinin Kullandıkları Örgütsel Güç Türleri ve Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik Davranışları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli. *Aydın, Y. (2015). Örgütsel Sessizliğin Okul Yönetiminde Kayırmacılık ve Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algısı ile İlişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.Aydın, Y. (2016). Örgütsel Sessizliğin Okul Yönetiminde Kayırmacılık ve Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algısı İle İlişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 22(2), 165-192.Batmunkh, M.(2011). Liderlik Tarzları İle Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Sessizlik Arasındaki İlişki ve Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Borenstein, M., Hedges, L. V., Higgins, J. P. T., & Rothstein, H. R. (2009). Introduction To Meta-Analysis. West Sussex-UK: John Wiley & Sons Ltd.Brinsfield, C. T. (2009). Employee Silence: Investigation of Dimensionality, Development of Measures, and Examination of Related Factors. Doctoral dissertation, The Ohio State University, USA.Brown, A. D., & Coupland, C. (2005). Sounds Of Silence: Graduate Trainees, Hegemony and Resistance. Organizations Studies, 26(7), 1049-1069*Burulday, V. (2018). Ortaokullarda Görev Yapan Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık, Örgütsel Sessizlik ve Örgütsel Tükenmişlik Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.Card, N. A. (2012). Applied meta-analysis for social science research. New York: The Guilford Press.Cemaloğlu, N. (2012). Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi. İçinde S. Özdemir (Ed.), Okulun Psikolojik Yönü (Ss. 197-225). Ankara: Pegem AkademiCemaloğlu, N., Daşçı, E. ve Şahin, F. (2013). İlköğretim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik Yaşama Nedenleri: Nitel Bir Çalışma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1, 112-124.*Ceviz, T. (2017). Ortaokul Öğretmenlerinin İşle Bütünleşme İle Örgütsel Sessizlik Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.). New Jersey:Lawrence Cooper, H., Hedges, L. V., & Valentine, J. C. (2009). The handbook of research synthesis and meta-analysis (2nd ed.). New York: Russell Sage. Cumming, G. (2012). Understanding the new statistics. New York: Routledge, Taylor and Francis Group.*Çakal, G. (2016). Ortaöğretim Kurumlarında Çalışan Öğretmenlerin Okul Yönetimine Katılma ile Örgütsel Sessizlik Algıları Arasındaki İlişki (Tekirdağ İli Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu. Çakıcı, A.(2007). Örgütlerde Sessizlik: Sessizliğin Teorik Temelleri ve Dinamikleri. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16( 1), 145-162.Çakıcı, A.(2008). Örgütlerde Sessiz Kalınan Konular, Sessizliğin Nedenleri ve Algılanan Sonuçları Üzerine Bir Araştırma.Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 117-134.Çalışkan, A. ve Pekkan, N.Ü. (2016). Örgütsel Sessizliğin İş Performansına Etkisi: Etik İkliminin Aracılık Rolü. Türk Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 2(1), 1-19.Çiçek Sağlam, A. ve Yüksel, A. (2015). Liselerde Görev Yapan Öğretmen ve Yöneticilerin Örgütsel Sessizliğe İlişkin Görüşleri. International Periodical For The Languages,10(7), 317-332.*Çitli, İ. İ. (2015). Örgütsel Sessizlik ile Tükenmişlik Arasındaki İlişki ve Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.*Dal, H. (2017). Ortaöğretim Kurumlarında Örgütsel Sessizliğe İlişkin Öğretmen Görüşleri (Ankara İli Çankaya İlçesi Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.Dal, H., & Atanur-Baskan, G. (2018). Ortaöğretim Kurumlarında Örgütsel Sessizliğe İlişkin Öğretmen Görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 24(1), 45- 91. *Demir, E.& Cömert, M. (2018). Ortaokul Öğretmenlerinin Örgütsel Sessizlik Algıları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (49), 148-165 *Dönmez, E. (2016). Örgütsel Sosyalleşme ile Örgütsel Sessizlik Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.*Eryılmaz-Ballı, F. (2018). Öğretmen Algılarına Göre Okul Müdürlerinin Gösterdiği Karizmatik Liderlik Davranışlarının Okullarda Görülen Örgütsel Sessizliği Yordama Düzeyi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.*Gencer, M. (2018). Güç Merkezi Oluşturma Oyunlarının Örgütsel Sessizlik ve Örgütsel Sosyalleşmeye Etkisi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.Gökçe, N. (2013). Lise Öğretmenlerinin Örgütsel Sessizlik Düzeyleri (Maltepe İlçesi Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Göven, E. K.,& Şentürk, İ. (2019). İlkokullarda Örgütsel Sessizlik İle Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki (Eskişehir İl Merkezindeki İlkokullarda Bir Çalışma). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, Özel Sayı, s. 27-37.*Güler, T. (2017). Ortaokul Müdürlerinin Etik Liderlik Davranışları ile Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlikleri Arasındaki İlişki (Antalya İli Manavgat İlçe Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.*İşleyici, K. (2015). Örgütsel Adalet ve Örgütsel Sessizlik Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Zonguldakİli Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.*Kahveci, G. (2010). İlköğretim Okullarında Örgütsel Sessizlik ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkiler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ. *Kahveci, G. ve Demirtaş, Z. (2013). Okul Yöneticisi ve Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik Algıları. Eğitim ve Bilim Dergisi, 38(167), 50-64. *Karaman, A. (2015). Mobbing ile İşgören Sessizliği Arasındaki İlişki: Afyonkarahisar Merkez İlköğretim Kurumları Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon. *Karaman, G. (2016). Okul Müdürlerinin Kullandıkları Güç Kaynakları ile Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik Davranışları Arasındaki İlişki, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya). Kaygın, E. ve Atay, M. (2014). Mobbingin Örgütsel Güven ve Örgütsel Sessizliğe Etkisi-Kamu Kurumunda Bir Uygulama. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 18(2), 95- 113.*Kolay, A. (2012). Endüstri Meslek Liselerinde Görev Yapan Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik ve Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. *Köylüoğlu, A. S., Bedük, A., Duman, L., ve Büyükbayraktar, H. H. (2015). Analizing the relation between teachers’ organizational slience perception and whistle blowing perception, Procedia- Social and Behavioral Sciences, 207, 536-545.*Kurtulmuş, F.Ö. (2018). Öğretmen Görüşlerine Göre Okullarda Örgütsel Sosyalleşme ve Örgütsel Sessizlik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş. *Kurudirek, M.A, Gezer, E, Kurudirek, M.I., Gezer, H., Katkat, D., & Mizrak, O. (2016). Investigation of the Correlation Between Organizational Justice and Organizational Silence of Turkish Physical Education Teachers. International Journal of Sport Studies, 6 (10): 612-619.Lipsey, M. W. (2009). Identifying İnteresting Variables and Analysis Opportunities. In H. Cooper, L. V. Hedges, & J. C. Valentine (Eds.), The Handbook of Research Synthesis and Meta-Analysis. New York: Russell Sage Foundation.Morrison, E. W., & Rothman, N. B. (2009). Silence and the Dynamics of Power. Jerald Greenberg & Marissa S. Edwards (Ed.). Voice and Silence in Organizations, (pp. 111-135). Morrison, E. W., ve Milliken, F. J. (2000). Organizational Silence: A Barrier to Change and Development in a Pluralistic World. Academy of Management Review, 25, 706-725.*Nartgün, Ş.S. ve Demirer, S. (2012). Öğretmenlerin Örgütsel Sinizm ve Örgütsel Sessizlik Hakkındaki Görüşleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (2), 47-67*Nartgün, Ş.S. ve Kartal, V. (2013). Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik ile İş Yaşamında Yalnızlık Düzeylerine İlişkin Görüşleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (2), 139-156.*Öncü, B. (2017). Okul Öncesi Yöneticilerinin Algılanan Liderlik Stilleri ile Okul Öncesi Öğretmenlerinin Yaşadıkları Örgütsel Sessizlik Arasındaki Algılarının İncelenmesi (Kırıkkale İli Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. *Özdemir, Ş. (2015). Sınıf Öğretmenlerinin Örgütsel Sessizlik ve Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki (İstanbul-Ümraniye İlçesi Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.*Öztürk Çiftci, D., Meriç, E. & Meriç, A. (2015). Örgütsel Sessizlik, Tükenmişlik ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisi: Ordu İli Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezlerinde Bir Uygulama. Journal of International Social Research, 8(41). 996-1007.Petitti, D. B. (2000). Meta-Analysis, Decision Analysis, and Cost-Effectiveness Analysis (2nd Ed.). New York: Oxford University Press.Petticrew, M., & Roberts, H. (2006). Systematic Reviews in The Social Sciences. MA-USA: Blackwell Publishers Ltd.Pinder, C.C. and Harlos, K.P. (2001). Employee Silence: Quiescence and Acquiescence As Responses To Perceived İnjustice. Research in Personnel and Human Resources Management, (20), 331–369.*Sevgin, A. (2015). Liselerde Çalışan Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık ile Örgütsel Sessizlik Arasındaki İlişkinin Saptanması (Eyüp İlçe Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın ve Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Şahin, H. (2016). Örgütsel Sessizlik ve Çalışanların Performansları Arasındaki İlişki: İzmir İli Çiğli İlçesi Devlet İlkokullarına İlişkin Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.Taşkıran, E. (2010). Liderlik Tarzının Örgütsel Sessizlik Üzerindeki Etkisinde Örgütsel Adaletin Rolü ve Bir Araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.Tulanay-Ateş, Ö., & Önder, E. (2018). Eğitimcilerin Örgütsel Sessizliklerinde Cinsiyetin ve Medenî Durumun Etkisi: Bir Meta Analiz Çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 209-232.Thalheimer, W., & Cook, S. (2002). How to Calculate Effect Sizes from Published Research Articles: A Simplified Methodology. Http://Work-Learning.com/Effect_Sizes.Htm, 20 Nisan 2019 Tarihinde Alındı.*Uçar, R. (2017). Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (Özel Sayı 2), 209-232.Uğur, E. D. (2017). Örgütsel Sessizlik İklimi ve Çalışan Sessizlik Davranışlarına İlişkin Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.*Ünlü, Y. (2015). İlköğretim ve Ortaöğretim Öğretmenlerinin Örgütsel Adalet Algıları ve Örgütsel Sessizlik Düzeyleri Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya. Van Dyne, L., Soon, A. and Botero, I. C. (2003) “Conceptualizing Employee Silence and Employee Voice as Multidimensional Constructs. Journal of Management Studies, 40-6, pp.1359-1392.*Yangın, D. (2015). Etkileşim Adaleti ve Yöneticiye Güven ile Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik Davranışları Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.*Yıldırım, A. ve Çarıkçı, O. (2017). Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinde Görev Yapan Eğitim Yöneticisi ve Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik Düzeylerinin İncelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 8(19), 33-43.*Zengin, T. (2018). Okul Yöneticilerinin Mizah Tarzlarının Örgütsel Sessizliğe Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi ve Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.