Ergenlerde Akran Baskısı ve Riskli Davranışlar Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 2, 390 - 403, 21.07.2020

Ertuğrul Talu Gökhan Gümüş

https://doi.org/10.31592/aeusbed.709641

Cited By: 3

Öz

Bu araştırmada ergenlerde akran baskısı ve riskli davranışlar arasındaki ilişkilerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma modeli olarak ilişkisel tarama deseni kullanılan bu araştırmanın çalışma grubunu, 2019 – 2020 eğitim öğretim yılında Malatya ilinde 4 devlet lisesinde eğitim gören 392 öğrenci (199 kız, 193 erkek) oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında Esen-Kıran (2003) tarafından geliştirilen “Akran Baskısı Ölçeği” ile Gençtanırım ve Ergene (2014) tarafından geliştirilen “Riskli Davranışlar Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmada akran baskısı ve riskli davranışlar arasındaki ilişkiyi ortaya koymak için Pearson momentler çarpımı korelasyon katsayısı, akranlarla geçirilen süre, akran baskısı ve riskli davranışlar arasındaki ilişki için Spearman Brown sıra farkları korelasyon katsayısı, akran baskısı ve riskli davranışların cinsiyet göre farklılaşmasını ortaya koymak için de t test ve Mann Whitney U Testi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre ergenlerde akran baskısı ile riskli davranışlar arasında düşük ve orta düzeyde pozitif anlamlı ilişkiler bulunduğu görülmüştür. Bu ilişkiler doğrudan akran baskısında antisosyal davranış, intihar eğilimi, beslenme alışkanlıkları ve alkol kullanımında düşük düzeyde iken sigara kullanımı ve okul terkinde orta düzeyde görülmektedir. Bunun yanında dolaylı akran baskısının intihar eğilimi, beslenme alışkanlıkları ve alkol kullanımında düşük düzeyde bir ilişki görülürken antisosyal davranışta, sigara kullanımında ve okul terkinde orta düzeyde bir ilişki görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ergenlik, Akran baskısı, Riskli davranışlar

Kaynakça

• Aktuğ, T. (2006). Ergenlerde akran baskısı ve benlik saygısının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Alikaşifoğlu, M., ve Ercan, O. (2009). Ergenlerde riskli davranışlar. Turkish Pediatrics Archive/Turk Pediatri Arsivi, 44(1). 1-6.
• Aras, S., Günay, T., Özan, S., ve Orcin, E. (2007). Izmir ilinde lise ögrencilerinin riskli davranislari/Risky behaviors among high school students in Izmir. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 8(3), 186.
• Austin, V. L., ve Sciarra, D. T. (2017). Çocuk ve ergenlerde duygusal ve davranışsal bozukluklar (Çev. Ed. M. Özekes). Ankara: Nobel Yayınları.
• Bayhan, P., ve Işıtan, A. G. S. (2010). Ergenlik döneminde ilişkiler: Akran ve romantik ilişkilere genel bakış. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 20(20), 33-44.
• Berndt, T. J., ve Ladd, G. W. (1989). Peer relationships in child development. John Wiley & Sons: Hoboken.
• Büyüköztürk, Ş. (2017). Veri Analizi El Kitabı (23. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö., ve Köklü, N., (2016). Sosyal Bilimler İçin İstatistik (18. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (22. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Ceyhun, A. G., ve Ceyhun, B. (2003). Lise ve üniversite öğrencilerinde intihar olasılığının değerlendirilmesi. Klinik Psikiyatri, 6(2), 217-224.
• Chimwamurombe, M. (2011). The influence of peer pressure on adolescent misbehaviour in schools. Doctoral dissertation. University of the Western Cape, Cape Town,
• Clasen, D. R., ve Brown, B. B. (1985). The multidimensionality of peer pressure in adolescence. Journal of youth and adolescence, 14(6), 451-468.
• Daniel, K. E. (2016, April 20). The Effect of Peer Presence on Adolescent Risk-Taking Behaviors. 24.03.2020 tarihinde https://digitalcommons.georgiasouthern.edu/honors-theses/181/ adresinden erişildi.
• De Goede, I. H., Branje, S. J., ve Meeus, W. H. (2009). Developmental changes and gender differences in adolescents' perceptions of friendships. Journal of Adolescence, 32(5), 1105-1123.
• Dornbusch, S. M. (1989). The sociology of adolescence. Annual review of sociology, 15(1), 233-259.
• Esen, B. K. (2003). Akran baskısı, akademik başarı ve yaş değişkenlerine göre lise öğrencilerinin risk alma davranışının yordanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(24). 79-85.
• Eskin, M. (2001). Ergenlikte yalnızlık, baş etme yöntemleri ve yalnızlığın intihar davranışı ile ilişkisi. Klinik Psikiyatri, 4(5), 5-11.
• Eyberg, S. M. ve McDiarmid, M. D. (2005). Parent-child interaction therapy. In A. M. Gross ve R. S. Drabman (Ed.) Encyclopaedia of behaviour modification and cognitive-behaviour therapy, 2, 940-944. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Gençtanırım, D., ve Ergene, T. (2014). Riskli davranışlar ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. International Journal of Social Science, 25(1), 125-138.
• Gül, S. K., ve Güneş, İ. D. (2009). Ergenlik dönemi sorunları ve şiddet. Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 80.
• Kapıkıran, N. A., ve Fiyakalı, C. (2005). Lise öğrencilerinde akran baskısı ve problem çözme. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(18), 11-17.
• Karasar, N. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri (33. baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kıran-Esen, B. (2003). Akran Baskısı Ölçeği’nin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 2(3), 65-79.
• Manzoni, M. L., Lotar, M., ve Ricijaš, N. (2011). Peer Pressure in Adolescence. Saarbrücken: Lap Lambert Academic Publ.
• Nivea, D. (2006). Peer Pressure and Teens. Date Posted: 2006-12-16
• Satan, A. (2011). Ergenlerde akran baskısı, benlik saygısı ve alkol kullanımı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 34, 183-194.
• Savin-Williams, R. C., ve Berndt, T. J. (1990). Friendship and peer relations. Massachusetts: Harvard University Press
• Scott, D. L. (2007). Early rheumatoid arthritis. British medical bulletin, 81(1), 97-114.
• Siyez, D. M. (2006). Ergenlik döneminde intihar girişimleri: bir gözden geçirme. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(2), 413-420.
• Şahin, Ş., ve Özçelik, Ç. (2016). Ergenlik dönemi ve sosyalleşme. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi, 5(1), 42-49.
• Tabachnick, G.B., ve Fidell, L. (2013). LS fidell using multivariate statistics (sixth ed.), Boston: Pearson.
• Uludağlı, N. P., ve Sayıl, M. (2009). Orta ve ileri ergenlik döneminde risk alma davranışı: Ebeveyn ve akranların rolü. Türk Psikoloji Yazıları, 12(23), 14-24.
• Ünlü, G., Aksoy, Z., ve Ersan, E. E. (2014). İntihar girişiminde bulunan çocuk ve ergenlerin değerlendirilmesi. Pamukkale Tıp Dergisi, (3), 176-183.
• Vander Zanden, J. W., Crandell, T. L., ve Crandell, C. H. (2000). Adolescence: Emotional and social development. Developmental psychology, 358-389.
• Webber, M. (1997). The development of moral values and behaviour in teenagers. J.A. Clausen's (Eds). Socialization and Society. Boston. Little Brown Books.
• Wickert, K. C. (2002). Friends, cliques, and peer pressure: Be true to yourself. Berkeley Heights: Enslow Publishers.