PDF

Demokrasi günümüzde yalnızca devlet yönetiminde değil yaşamın her alanında önemli bir değer olarak görülmektedir. Bu araştırmanın amacı sosyal bilgiler öğretmenlerinin demokrasi kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar ile bu metaforların ortak özellikler bakımından hangi kavramsal kategoriler altında toplandığını tespit etmektir. Çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji benimsenmiştir. Metaforların ve temaların belirlenmesinde ise ve içerik analizinden yararlanılmıştır. Verilerin elde edilmesinde araştırmacılar tarafından hazırlanmış olan form kullanılmıştır. Araştırmada çalışma grubunun belirlenmesinde maksimum çeşitlilik örnekleme yönteminden yararlanılmıştır. 2015-2016 öğretim yılının bahar döneminde, yapılan araştırmaya, Denizli il merkezinde, alt, orta ve üst sosyo-ekonomik düzeydeki okullarda görev yapan ve tesadüfi yöntemle seçilen 36 ortaokuldan toplam 143 sosyal bilgiler öğretmeni katılmıştır. Öğretmenler en çok “farklılıkları kabul etme” (25 kişi, %17,48) ve “demokrasinin eşitlikçi yanı” (25 kişi, %17,48) temalarında metaforlar ortaya koymuşlardır. Bu metaforlarda demokrasinin insan ilişkileri üzerindeki olumlu ve kolaylaştırıcı etkileri ile insanlar arasındaki eşitliği sağlamada ne kadar etkili olduğu dile getirilmiştir. En az metafor üretilen tema ise “engelleri aşmadır” (5 kişi, %3,49). Bu tema kapsamındaki metaforlarda gerçekleştirilmesi zor olan durumlara vurgu yapılmış ve demokrasinin toplumda yerleşmesinin zorluğu dile getirilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen metaforlar, demokrasi kavramının sosyal bilgiler öğretmenleri tarafından nasıl algılandığını belirlemek amacıyla güçlü birer ipucu özelliği taşımaktadır.

Demokrasi, Metafor, Sosyal Bilgiler Öğretmeni

• Akyüz, E. (2001). Çocuk hakları sözleşmesinin temel ilkeleri ışığında çocuğun eğitim hakkı. Milli Eğitim Dergisi, 151, 3-24.
• Beetham, D. & Boyle, K. (1998), Demokrasinin temelleri 80 soru ve cevap ( V. Bıçak, Çev.), Ankara: Liberte Yayınları.
• Beetham, D. (2006). Demokrasi ve insan hakları. Ankara: Liberte Yayınları.
• Bellamy, R. (1991). Schumpeter and the transformation of capitalism, liberalism and democracy. Government and Opposition. 26(4), 500-519.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi: teknikler ve örnek çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Cameron, L. (1996). Discourse contextand the development of metaphor in children. Current Issues in Language and Society, 3(1), 48-64.
• Çankaya, D. & Seçkin, O. (2004). Demokratik değerlerin benimsenmesi açısından öğretmen ve öğretmen adaylarının görüş ve tutumları. Uluslararası Demokrasi Eğitimi Sempozyumu Tam Metin Kitabı (p. 461-466), 20-21 Mayıs, Çanakkale.
• Dewey, J. (2010). Okul ve toplum. (Çev.:H. Avni Başman).Ankara: PegemA.
• Dündar, H. (2012). Elementary students’ metaphors for democracy. Educational Research and Reviews. 7(24), 509-516.
• Engle, S., & Ochoa, A. (1988). Education for democratic citizenship: Decision making in the social studies. New York: Teachers College Press.
• Farrel, J. P. (1998). Democracy and education: Who gets to speak and who is listened to? Curriculum Inquary, 28 (1), 1-7.
• Genç, S. Z. & Kalafat, T. ( 2006 ). Öğretmen Adaylarının Demokratik Tutumları ile Empatik Becerilerinin Değerlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma. Manas Dergisi, Yıl 2008, Sayı 19, s.211- 222.
• Güder Yağan S. & Yıldırım A. (2014). Okulöncesi öğretmeni adaylarının demokrasiye ilişkin metaforları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Yıl: 7 Sayı: 16.
• Harber, C., (2002). Education, democracy and poverty reduction in Afrika. Comparative Education, 38 (3), 267 - 276.
• İpek, İ. (2011). İlköğretim 6. ve 7. Sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarındaki vatandaşlık eğitiminin sosyal bilgiler öğretim programındaki hedeflere uygunluğu yönünden değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir.
• Karadağ, E., Baloğlu, N. & Yalçınkayalar, P. (2006). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretmenler tarafından algılanan demokratik tutumları ile öğretmenlerin demokratik değerleri üzerine ilişkisel bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 4 (12), 65-82.
• Kuş, Z., Sönmez, Ö. F. & Karatekin K. (2011). Okulda yaşam biçimi olarak demokrasi eğitimi. X. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu. 5-7 Mayıs, Sivas Sözlü Bildiri.
• Kuş, Z. (2012). İlköğretim öğrencilerinin demokrasi algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Kuş, Z. & Çetin, T. (2014). İlköğretim öğrencilerinin demokrasi algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 14(2),1-22.
• Kuş, Z. & Tarhan, Ö. (2016). Political education in social studies classrooms: A perspective from Turkey. Journal of Theory and Practice in Education, 12(3). 464-483.
• Lipset, S. M. (1986). Siyasal İnsan. (çev. Mete Tunçay). V Yayınları, Ankara.
• Lakoff, G. & Johnson, M. (2010). Metaforlar hayat, anlam ve dil. (Çev: Gökhan Yavuz Demir). İstanbul: Paradigma Yayıncılık. Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Maitles. H. & Gilrchrist I. (2006). Never too young to learn democracy! :A case study of a democratic approach to learning in a religious and moral education secondary class in the west of Scotland. Educational Review, 58 (1), 67-85.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research & evaluation methods. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Palmquist, R. A. (2001). Cognitive style and users’ metaphors forthe web: An exploratory study. The Journal of academic librarianship, 27 (1), 24-32.
• Richardson, V. (2003). Preservice teachers’ beliefs. In J. Raths & A. C. McAninch (Eds.), Teacher beliefs and classroom performance: The impact of teacher education (pp.1-22). Greenwich, CT: Information Age Publishing.
• Schmitt, R. (2005). Systematic metaphor analysis as a method of qualitative research. The Qualitative Report, 10(2), 358-394. Sinatra, G., I. Beck, & M. McKeown. (1992). A longitudinal characterization of young students knowledge of their country’s government. American Educational Research Journal,29, 633–61.
• Soydaş, S. & Güven, B. (2009). Öğrencilerin Hayat Bilgisi Dersinde Demokrasi Kavramı İle İlgili Oluşturdukları Metaforların İncelenmesi. Kıncal, R. (Editör), International Symposium On Democracy and Democracy Education In Europe Proceedings, (64–80) 11–12 June 2009, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tarhan, Ö. (2016). Eğitimin siyasi temelleri. Eğitim Bilimine Giriş. Fatma Susar Kırmızı ve Nil Duban (Edt.) içinde s.137-166. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Taşkesen, A. (2005). Demokrasi ve Demokrasi Kültürü. Vatandaşlık Bilgisi, Lisans Yayıncılık, Elmaziye T. Temiz (Edt.), İstanbul, s. 99 – 119.
• Touraine, A. (1997). What is democracy? Boulder, Colorado: Westview Press, ISBN 0-8133-2707-5.
• O’Hair, M.J., McLaughlin, H.J. & Reitzug, U.C., (2000). Foundations of democratic education. Orlando. Harcourt College Publishers.
• Öncül, R. ( 2000 ), Eğitim ve öğretim bilimleri sözlüğü. Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• Westheimer, J. & Kahne, J. (2003). Teaching democracy: What schools need to do. Phi Delta Kappan, 85(1). 34-40, 57-66.
• Yagan, S. (2010). Bağımsız anaokullarında görev yapan öğretmenlerin ve okul müdürlerinin demokrasi ve demokrasi eğitimine yönelik görüşleri: Eskişehir il örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yetek, Y. (2003). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Demokratik Değerlere Sahip Olma Düzeyi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Yüce, G. S. & Demir, Ö. (2011). Polis adaylarının “demokrasi” kavramına ilişkin algılarının metaforlar aracılığıyla incelenmesi. Polis Bilimleri Dergisi, Cilt:13 (2).