Öğretmenlerin Eğitim Programı Okuryazarlıkları ile Yansıtıcı Düşünme Eğilimlerinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 1, 97 - 116, 30.03.2023

Hasan Güner Berkant , Cihan Mansuroğlu

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1104843

Cited By: 3

Öz

Bu araştırma ile öğretmenlerin eğitim programı okuryazarlıkları ile yansıtıcı düşünme eğilimlerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma ilişkisel tarama modelindedir. Araştırmanın evrenini, Hatay ilindeki devlet okullarında görev yapmakta olan çeşitli branşlardaki öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise, bu evrenden rastgele seçilen toplam 511 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma verileri, “Eğitim Programı Okuryazarlığı Ölçeği” ve “Yansıtıcı Düşünme Eğilimleri Ölçeği” kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistikler, bağımsız gruplar t-Testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), LSD testi, Kruskal Wallis H testi, Mann Whitney U-testi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; öğretmenlerin öğretim programını inceleme sıklıkları arttıkça, eğitim programı okuryazarlık becerilerinin tamamı ile yazma boyutu becerisinin arttığı, kadın öğretmenlerin yansıtıcı düşünme eğilimine ait sorgulayıcı ve etkili öğretim, öğretim sorumluluğu ve bilimsellik boyutlarına ve yansıtıcı düşünme eğilimlerinin toplamına ilişkin becerilerinin erkek öğretmenlere kıyasla daha yüksek olduğu, branşı sosyal bilimler olan öğretmenlerin yansıtıcı düşünme eğilimine ait açık fikirlilik, öngörülü ve içten olma, mesleğe bakış boyutlarıyla ilgili becerilerinin branşı matematik ve fen bilimleri olan öğretmenlerden daha yüksek olduğu, kıdemi 1-10 yıl arasında olan öğretmenlerin yansıtıcı düşünme eğilimine ait açık fikirlilik boyutuna ilişkin becerileri kıdemi 11-15 yıl arasında olanlara kıyasla, kıdemi 1-5 yıl arasında olan öğretmenlerin yansıtıcı düşünme eğilimine ait mesleğe bakış boyutuna ilişkin becerileri kıdemi 6-26 yıl arasında olanlara kıyasla daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Öğretim programı inceleme sıklığı arttıkça, yansıtıcı düşünme eğilimine ait sürekli ve amaçlı düşünme, açık fikirlilik, sorgulayıcı ve etkili öğretim, öngörülü ve içten olma, mesleğe bakış boyutlarına ilişkin becerilerin ve toplam becerilerin azaldığı, öğretmenlerin eğitim programı okuryazarlıkları ile yansıtıcı düşünme eğilimleri arasında düşük düzeyde ve aynı yönde anlamlı bir ilişki bulunduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eğitim programı okuryazarlığı, yansıtıcı düşünme eğilimi, öğretmenler

Kaynakça

• Acar-Erdol, T. ve Yıldızlı, H. (2018). Classroom assessment practices of teachers in Turkey. International Journal of Instruction, 11(3), 587-602.
• Alkan, V. ve Gözel, E. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme becerilerine ilişkin görüşleri. Education Sciences, 8(1), 1-12.
• Aslan, S. (2018). Ortaokul öğretmenlerinin program okuryazarlık düzeyleri. Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Atalay, T. D. ve Karahan, B. Ü. (2016). Türkçe öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimlerine yönelik bir değerlendirme. IJTET, 1(2), 18-28.
• Aydemir, U. (2016). Beden eğitimi ve spor öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünce eğilimleri ile yansıtma yetenekleri arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Bartın Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Aydın, M. ve Çelik, T. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 169-181.
• Balcı, K. (2013). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlığı başarısı, bilgisayar öz yeterliği ve bilgi okuryazarlığı öz yeterlik düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Bawden, D. (2001). Information and digital literacies: a review of concepts. Journal of Documentation, 57(2), 218-259.
• Berkant, H. G. (2018). Düşünme eğitimi-kuramdan uygulamaya. Çanakkale: Paradigma.
• Biggs, A. L. (2007). Identifying visual competencies for developing a visually literate individual. Retreived from filebox.vt.edu/a/abiggs/PDPhome/visual%20literature.pdf in 23.11.2021.
• Bilecik, S. (2015). Din kültürü ve ahlak bilgisi derslerinin din okuryazarlığı becerisine etkisi. Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Birgin, O. (2010). 4-5. sınıf matematik öğretim programında öngörülen ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarının öğretmenler tarafından uygulanabilirliği. Doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Birgin, O. ve Baki, A. (2012). Sınıf öğretmenlerinin ölçme-değerlendirme uygulama amaçlarının yeni matematik öğretimi programı kapsamında incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(165), 152-167.
• Blackall, L. (2005). Digital literacy: How it affects teaching practices and networked learning futures, a proposal for action research. International Journal of Instructional Technology and Distance Learning, 2(10).
• Bolat, Y. (2017). Eğitim programı okuryazarlığı kavramı ve eğitim program okuryazarlığı ölçeği. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish, 12(18), 121-138.
• Chi, F. M. (2010). Reflection as teaching in quiry: Examples from Taiwanese in-service teachers. Reflective Practice: International and Multidisciplinary Perspectives, 11(2), 171–183.
• Çınar, G. (2016). Öğretmen adaylarının düşünme stilleri ile yansıtıcı düşünme eğilimleri arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Dewey, J. (1933). How we think: a restatement of the relation of reflective thinking to the educative process. Boston, MA: D.C. Heath & Co Publishers.
• Dewey, J. (1996). Demokrasi ve eğitim (çev. M. S. Otaran). İstanbul: Başarı Yayıncılık.
• Doyle, C. S. (1994). Information literacy in an information society: a concept for the information age. Syracuse, NY: ERIC Clearing House on Information and Technology, ED372763.
• Erdem, C. ve Eğmir, E. (2018). Öğretmen adaylarının eğitim programı okuryazarlığı düzeyleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 123-138.
• Erdoğan, F. ve Şengül, S. (2014). İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme düzeylerinin incelenmesi. Asya Öğretim Dergisi, 24(1), 18-30.
• Eshet-Alkalai, Y. (2004). Digital literacy: a conceptual framework for survival skills in the digital era. Journal of Educational Multimedia and Hypermedia, 13(1), 93-106.
• Eskiocak, S. (2005). Sınıf öğretmenlerinin öğretimi planlama aşamasında karar verme sürecine etki eden etmenlerin analizi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Garfield, J. and Ben-Zvi, D. (2007). Developing students’ statistical reasoning: connecting research and teaching practice. Emeryville, CA: Key College Publishing.
• Gilster, P. (1997). Digital literacy. New York: Wiley.
• Güven, N. D. (2013). Ortaokul matematik öğretmenlerinin kazanım okuryazarlığı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Güvenç, Z. (2012). Sınıf öğretmenlerinin duygusal zekâları ile yansıtıcı düşünme becerileri arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Hasırcı, K. Ö. ve Sadık, F. (2011). Sınıf öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 195-210.
• Hobbs, R. (1996). Expanding the concept of literacy. R. Kubey (Ed.), Media literacy in the information age. New York: Transaction Press.
• Horning, A. S. (1999). Developing critical literacy. R. A. Sudol and A. S. Horning (Ed), The literacy connections in (pp. 19-42). Cresskill, NJ: Hampton Press.
• Kabael, T. ve Barak, B. (2016). Ortaokul matematik öğretmeni adaylarının matematik okuryazarlık becerilerinin PISA soruları üzerinden incelenmesi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 7(2), 321-349.
• Kana, F., Aşçı, E., Zorlu Kana, H. ve Elkıran, M. (2018). Türkçe öğretmeni adaylarının eğitim programı okuryazarlık düzeyleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 80, 233-245.
• Kandemir, M. (2015). İlköğretim matematik ve sınıf öğretmenliği adaylarının yansıtıcı düşünme eğilim düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Education Sciences, 10(4), 253-275.
• Karaman, P. ve Bakaç, E. (2018). Öğretmenlerin eğitim programı yaklaşımı tercihlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 304-320.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kauffman, D., Johnson, S. M., Kardos, S. M., Liu, E. and Peske, H. G. (2002). "Lost at sea": new teachers' experiences with curriculum and assesment. Teachers College Records, 104(2), 273-300.
• Keskinkılıç Yumuşak, G. (2015). Öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimleri ve mesleğe yönelik tutumları. Bartın University Journal of Faculty of Education, 4(2), 466-481.
• Kılınç, H. H. (2010). İlköğretim birinci ve ikinci kademe öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimleri. Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Kırmızı, F. S. ve Akkaya, N. (2009). Türkçe öğretimi programında yaşanan sorunlara ilişkin öğretmen görüşleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(25), 42-54.
• Kirk, R. (2000). A study of the use of a private chat room to increase reflective thinking in pre-service teachers. College Student Journal, 34(1), 8-18.
• Köstekçi, E. (2016). Öğretmen adaylarının girişimcilik özellikleri ile yansıtıcı düşünme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Bartın Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Lale, E. (2016). Ortaöğretim matematik öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme düzeylerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Lambe, J. (2011). Developing pre-service teachers’ reflective capacity through engagement with classroom based research. Reflective Practice, 12(1), 87-100.
• Laugksch, R. C. (2000). Scientific literacy: a conceptual overview. Science Education, 84(1), 71–94.
• Lewison, M., Flint, A. S. and Sluys, K.V. (2002). Taking on critical literacy. The Journey of New Comers and Novices, 79(5), 382-392.
• Lim, S.E., Cheng, P.W.C., Lam, M. S. and Ngan, S. F. (2003). Development reflective and thinking skillsby means of semantic mapping strategies in kindergarten teacher education. Early Child Development and Care, 173(1), 55-72.
• Marcus, S. (2005). The new literacies: What is basic education now?. The 21st Century Literacy Summit. Retreived from http://archive.nmc.org/summit/New_Literacies.pdf in 10.01.2022.
• Mercan, B. (2009). İlköğretim okulu müdürlerinin eğitim programını yönetme davranışlarının değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Opoh, O. E. and Awhen, F. (2015). Teachers perceived problems of curriculumim plementation in tertiary institutions in crossriverstate of Nigeria. Journal of Education and Practice, 6(19), 145-151.
• Özbek, G. (2014). Öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme becerileri: Bir eylem araştırması. Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Remillard, J. T. (2005). Examining key concepts in research on teachers' use of mathematics curricula. Review of Educational Research, 75(2), 211-246.
• Rinchen, S. (2009). Developing reflective thinking: Encouraging pre-service teachersto be responsible for their own learning. Paper presented at Teacher Education Crossing Borders: Cultures, Contexts, Communities and Curriculum The Annual Conference of the Australian Teacher Education Association (ATEA), Albury, 28 June-1 July.
• Schwarz, C. V., Gunckel, K. L., Smith, E. L., Covitt, B. A., Bae, M., Enfield, M. and Tsurusaki, B. K. (2008). Helping elementary preservice teachers learn to use curriculum materials for effective science teaching. Science Education, 92(2), 345-377.
• Schweiker-Marra, K. Holmes, J. H. and Pula, J. J. (2003). Training promotes reflective thinking in pre-service teachers. The Delta Kapa Gamma Bulletin: At Frostburg State University.
• Semerci, Ç. (2007). Öğretmen ve öğretmen adayları için yansıtıcı düşünme eğilimi (YANDE) ölçeğinin geliştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri,7(3), 1351-1377.
• Stabback, P. (2016). What makes a quality curriculum? Current and Critical Issues in Curriculum and Learning, 2, 1-41.
• Superfine, A. C. (2008). Planning for mathematics instruction: a model of experienced teachers’ planning processes in the context of a reform mathematics curriculum. The Mathematics Educator, 18(2), 11-22.
• Şahin, A. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimlerinin çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(37), 108-119.
• Tekin, N. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlıkları ve eleştirel düşünme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Temel, Ş. (2017). Sınıf öğretmenleri ve sınıf öğretmeni adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Türk Dil Kurumu (2022). Türkçe sözlük. Ankara: TDK.
• Türk Eğitim Derneği (2009). Öğretmen yeterlikleri. Ankara: Okan Matbaacılık.
• Şanlı, Ş. (2016). Öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimlerinin bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Walker, S. E. (2006). Journal writing as a teaching technique to promote reflection. Journal of Athletic Training, 41(2), 216-221.
• Weber, S. (2013). Can preservice teachers be taught to become reflective thinkers during their first in tern ship experience? Doctoral Dissertation, Liberty University, Lynchburg, VA.
• Williams, C. (2007). Research methods. Journal of Business & Economics Research (JBER), 5(3), 65-71.
• Yetişir, M. İ. (2017). İlköğretim fen bilgisi öğretmenliği ve sınıf öğretmenliği birinci sınıfında okuyan öğretmen adaylarının fen ve teknoloji okuryazarlık düzeyleri. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yorulmaz, M. (2006). İlköğretim I. kademesinde görev yapan sınıf öğretmenlerinin yansıtıcı düşünmeye ilişkin görüş ve önerileri (Diyarbakır ili örneği). Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.