Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerin Okul Derslerine Yönelik Benlik Saygılarının İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 3, 728 - 746, 30.11.2024

Rukiye Demir , Mustafa Ceylan

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1443731

Öz

Öğrenme güçlüğü olan öğrenciler akademik becerilerde ve okula uyum becerilerinde güçlükler yaşamaktadırlar. Bu öğrencilerin bahsedilen becerilerinde yaşadıkları başarısızlıklardan dolayı psikolojik özellikleri tipik gelişim gösteren akranlarına göre farklılaşmaktadır. Bu farklılaşmalardan biri de düşük benlik saygısıdır ve öğrencilerin benlik saygılarının düşük olması onları öğrenilmiş çaresizlik yaşamaya doğru yönlendirmektedir. Tipik gelişim gösteren öğrencilerde olduğu gibi öğrenme güçlüğü olan öğrencilerinde en çok zorlandıkları derslerden birisi Matematik dersleridir. Bu çalışmada da öğrenme güçlüğü olan ortaokul öğrencilerinin Matematik derslerindeki benlik saygılarının incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda nitel araştırma yöntemlerinden biri olan fenomoloji deseni tercih edilmiştir. Çalışmanın araştırma grubunu ortaokula devam eden öğrenme güçlüğü tanılı 18 öğrenci oluşturmaktadır. Çalışmada uzman görüşü alınarak oluşturulmuş olan yarı yapılandırılmış görüşme sorularından oluşan bir form kullanılmıştır. Gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış görüşmeler tümevarım yaklaşımı ile analiz edilmiştir. Analizler sonucunda iletişim, destek, duygu ve beklenti olmak üzere dört tema ve bu temalara bağlı olarak 10 alt tema ortaya çıkmıştır. Elde edilen bulgular ulusal ve uluslararası alan yazın çerçevesinde tartışılarak bir takım önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öğrenme güçlüğü, Matematik dersi, benlik saygısı, ortaokul öğrencileri, fenomoloji.

Etik Beyan

Bu araştırma için Artvin Çoruh Üniversitesi Etik Kurulu tarafından 05.04.2023 tarihli, E-18457941-050.99-87342 sayı numarası ile Etik kurul izni alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Bu çalışmanın yürütülmesini finanse eden TÜBİTAK' a teşekkür ederiz.

Proje Numarası

1919B012221454

Investigation of Students with Learning Disabilities' Self-Esteem Towards Mathematics Education

Öz

Students with learning disabilities have difficulties in academic skills and school adaptation skills. Due to these students' failures in the aforementioned skills, their psychological characteristics differ from their typically developing peers. One of these differences is low self-esteem and low self-esteem of students leads them to experience learned helplessness. In this study, it is aimed to examine the self-esteem of middle school students with learning disabilities in Mathematics lessons. For this purpose, phenomenology design, one of the qualitative research methods, was preferred. The research group of the study consisted of 18 students diagnosed with learning disabilities attending secondary school. In the study, a form consisting of semi-structured interview questions created by taking expert opinion was used. The semi-structured interviews were analyzed using the inductive approach. As a result of the analysis, four themes, namely communication, support, emotion and expectation, and 10 sub-themes related to these themes emerged. The findings were discussed within the framework of national and international literature and some suggestions were made.

Anahtar Kelimeler

Learning disabilities, Mathematics education, self-esteem, middle school students, phenomenology.

Proje Numarası

1919B012221454

Kaynakça

• Akçabelenli, Ö. (2023). Öğretmen görüşlerine göre akran öğretimi. Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi, 8(2), 29-42. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ijolt/issue/79366/1333184
• American Psychiatric Association (APA). (2013). DSM-V Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 5th Edition, American Psychiatric Association, Washington, DC.
• Aydın, B. (2015). Çocuk ve Ergen Psikolojisi (5. Baskı). Nobel Akademi, Ankara.
• Bayrakçı, M. ve Susam, B. (2021). Sınıf öğretmenlerinin özel öğrenme güçlüğü yaşayan öğrencilerin özelliklerine ve eğitimlerine yönelik görüşleri. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 45-56. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1856609
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (17. Baskı). Pegem Yayınları, Ankara.
• Büyükkarcı, A. ve Akgün-Giray, D. (2023). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik öğrenme güçlüğüne (Diskalkuli) yaklaşımları: Odak Grup Görüşmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 59(1), 363-375. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3337311
• Ceylan, M., Çetin, E., ve Karadaş, C. (2022). What do theses and dissertations tell us about learning disabilities? International Online Journal of Education and Teaching, 9(1), 308-332. https://eric.ed.gov/?id=EJ1327923
• Chao, C. N. G., Sze, W., Chow, E., Forlin, C., and Ho, F. C. (2017). Improving teachers’ self-efficacy in applying teaching and learning strategies and classroom management to students with special education needs in Hong Kong. Teaching and Teacher Education, 66, 360-369. https://doi.org/10.1016/j.tate.2017.05.004
• Chinn, S. (2009). Mathematics anxiety in secondary students in England. Dyslexia, 15(1), 61-68. https://doi.org/10.1002/dys.381
• Creswell, J. W., and Tashakkori, A. (2007). Differing perspectives on mixed methods research. Journal of mixed methods research, 1(4), 303-308. https://doi.org/10.1177/1558689807306132
• Çakar, F. S. ve Karataş, Z. (2012). Ergenlerin benlik saygısı, algıladıkları sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri: Bir yapısal eşitlik modeli çalışması. Educational Sciences: Theory & Practice, 12(4), 2397-2412. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tpdrd/issue/48897/623287.xml
• Çakıroğlu, O. (2018). Özel öğrenme güçlüğüne giriş. İçinde M. A. Melekoğlu ve U. Sak (Ed.), Öğrenme güçlüğü ve özel yetenek (s. 2-21). Ankara: Pegem Akademi.
• Çam, Ş. S. ve Acat, M. B. (2023). Öğretmenlerin farklılaştırılmış öğretim yaklaşımını uygulama ve buna ilişkin yetkinlik düzeyleri. Muş Alparslan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 96-120. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2967210
• Çelenk, B. ve Peker, A. (2020). Ergenlerde benlik saygısının, stresle başa çıkma tarzları ile psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkideki aracılık rolü. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(4), 147-162. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1077640
• Dadandi, İ. ve Dadandi, P. U. (2015). Özgül öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin bulunduğu sınıflarda derse giren Türkçe öğretmenlerinin yaşadıkları sorunlara ilişkin görüşleri. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 5(5), 509-532. https://doi.org/10.14527/pegegog.2015.028
• Değirmenci, G. Y. (2022). Sosyal beceri eğitimi programının öğrenme güçlüğü olan çocukların sosyal becerileri üzerindeki etkililiğinin incelenmesi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Doğan, T., Totan, T. ve Sapmaz, F. (2009). Üniversite öğrencilerinde benlik saygısı ve sosyal zeka. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (17), 235-247. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/115605
• Doğan Temur, Ö., Kılıç Şahin, H. ve Özdemir, K. (2019). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin matematik öğrenmede sıkıntı yaşama düzeyleri ile yazma kalitesi düzeylerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 65-80. https://doi.org/10.31592/aeusbed.537469
• Doğmaz, S. ve Girli, A. (2017). Özel öğrenme güçlüğü ve zihin kuramı ilişkisi. Journal of International Social Research, 10(51), 683-693. https://doi.org/10.17719/jisr.2017.1804
• Elbaum, B., and Vaughn, S. (2003). For which students with learning disabilities are self-concept interventions effective?. Journal of Learning Disabilities, 36(2), 101-108. https://doi.org/10.1177/00222194030360020
• Elbir, N. S. ve Sarı, O. T. (2022). Özel öğrenme güçlüğü olan ortaokul öğrencilerinin okul yaşantılarına ilişkin görüşler. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 327-355. https://doi.org/10.47525/ulasbid.959729
• Erden, G., Kurdoğlu, F. ve Uslu, R. (2002). İlköğretim okullarına devam eden Türk çocuklarının sınıf düzeylerine göre okuma hızı ve yazım hataları normlarının geliştirilmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, 3(1), 5-13. https://doi.org/10.1177/002221940303600203
• Erözkan, A. (2005). Üniversite öğrencilerinin iletişim becerilerini etkileyen faktörler. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 22(22), 135-149. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2015
• Filiz, T. (2021). Matematik öğrenme güçlüğü yaşayan öğrencilere yönelik öğretimsel müdahalelerin öğrencilerin akademik başarılarına etkisinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22(4), 1025-1055. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.713496
• Fırat, T. ve Koçak, D. (2019). Başarılı okuyucular ile öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin metni anlamak için kullandıkları bilişsel ve üstbilişsel stratejiler. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(2), 669-681. https://doi.org/10.24106/kefdergi.2672
• Fırat, T. ve Koçak, D. (2018). Sınıf öğretmenlerinin öğrenme güçlüğünün tanımına ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 915-931. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/485228
• Gök, B. ve Abdüsselam, Z. (2020). Özel öğrenme güçlüğü yaşayan 6. Sınıf öğrencilerinin bilimsel süreç becerilerinin incelenmesi. Journal of History School (JOHS), 16, 4191-4214. https://doi.org/10.29228/joh.45021
• Gördü, E. (2017). Özgül öğrenme güçlüğü tanılı çocuklarla yapılan grupla psikolojik danışmanın çocukların depresyon ve kaygı düzeylerine etkisi. Turkish Studies, 12(33), 197-212. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12703
• Görgün, B. ve Melekoğlu, M. A. (2019). Türkiye’de özel öğrenme güçlüğü alanında yapılan çalışmaların incelenmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 83-106. https://doi.org/10.19126/suje.456198
• Güzel, H. Ş., Akkaya, G. ve Altuntaş, M. (2021). Özgül öğrenme bozukluğu tanısı olan çocukların depresif belirtileri ve benlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi: Duygu düzenleme güçlüğünün aracı rolü. Klinik Psikiyatri Dergisi, 24(2), 228-238. https://doi.org/10.5505/kpd.2020.24008
• Kalafatoğlu, M. R. ve Çelik, S. B. (2015). Öğrenme güçlüğü tanılı öğrenciler için geliştirilen benlik saygısı artırma psikoeğitim programının etkililiğinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 80-99. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2022..-820237
• Karataş, S. ve Ocak, G. (2021). 5. sınıf öğrencilerinin Matematik, Fen Bilimleri ve Türkçe Dersleri kazanımlarına ulaşma düzeylerinin incelenmesi: Veri madenciliği çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 118-137. https://doi.org/10.31592/aeusbed.710277
• Kartalcıklar, E. (2022). Kişilerarası iletişim açısından bilinçli farkındalık ve benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi: Z Kuşağına yönelik bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Kavale, K. A., and Forness, S. R. (1996). Learning disability grows up: Rehabilitation issues for individuals with learning disabilities. Journal of Rehabilitation, 62(1), 34-41. https://doi.org/10.1177/08857288050280010501
• Kring, A. M., Johnson, S. L., Davison, G., and Neale, J. (2015). Anormal Psikolojisi. (M. Şahin, Çev.). Ankara: Nobel Akademi.
• Melekoğlu, M. A. (2018). Özel öğrenme güçlüğüne giriş. M. A. Melekoğlu ve O. Çakıroğlu (Eds.), Özel Öğrenme Güçlüğü olan Çocuklar içinde (s. 15-47). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Miles, M. B., and Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2nd ed.). Sage
• Morrison, J. (2016). DSM-5’i kolaylaştıran ‘Klinisyenler içmorrisonin tanı rehberi’. (M. Şahin, çeviri). Ankara: Nobel.
• Mundia, L. (2012). The assessment of math learning difficulties in a primary grade-4 child with high support needs: mixed methods approach. International Electronic Journal of Elementary Education, 4(2), 347-366. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1070446.pdf
• Mutlu, Y., Olkun, S., Akgün, L. ve Sarı, M. H. (2020). Diskalkuli matematik öğrenme güçlüğü: Tanımı, özellikleri, yaygınlığı ve tanılanması. Ankara, Pegem Akademi.
• Özkubat, U., Sanır, H. ve Özmen, E. R. (2021). Öğrenme güçlüğü olan öğrencilere yönelik yapılan öğretimsel uyarlamalara ilişkin öğretmen görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(3), 881-900. https://doi.org/10.31592/aeusbed.979746
• Öztürk, Ş. (2019). Sınıf öğretmenlerinin öğrenme güçlüğü yaşayan öğrencilere yönelik uygulama yeterliliklerinin incelenmesi (Afyonkarahisar örneği). Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Pierangelo, R., and Giuliani, G. A. (2006). Learning disabilities: A practical approach to foundations, assessment, diagnosis, and teaching. Pearson, Allyn & Bacon.
• Pişkin, M. (2002). Okul Zorbalığı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 533-551. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/2142/
• Sakız, H., Sart, Z. H. ve Ekinci, A. (2016). Öğrenme güçlüğünde yaşanan zorlukların eğitsel çerçevede incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(40), 240-256. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/264195
• Saygıdeğer, A. (2004). Benlik saygısı düzeyleri farklı genel lise öğrencilerinin bazı kişisel özelliklerine göre iletişim becerilerine ilişkin algılarının incelenmesi. Yüksek Lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Seçen, A. (2020). Özgül öğrenme güçlüğü tanısı almış bireylerin benlik saygılarının ve ailelerinin duygu sosyalleştirme tepkilerinin bireyin psikolojik iyi oluşu ile ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Soğancı, S. ve Gülboy, E. (2023). Ebeveynlerin Gözünden Özgül Öğrenme Güçlüğü: Bir Metafor Analizi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 255-274. https://doi.org/10.31592/aeusbed.1212387
• Temur, Ö. D. ve Korkmaz, N. (2021). Özel öğrenme güçlüğü olan çocukların matematik öğrenme sürecine ilişkin veli deneyimleri: Bir durum çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22(3), 591-609. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.729195
• Tülü, B. K. ve Ergül, C. (2015). Öğrenme güçlüğü olan çocukların sözel olmayan ipuçları ile aktarılan duyguları algılama becerileri. Türk Psikoloji Dergisi, 30(76), 32-44. https://psikolog.org.tr/tr/yayinlar/dergiler/1031828/tpd1300443320150000m000035.pdf
• Türkmenoğlu, M. ve Baştuğ, M. (2017). İlkokulda akran öğretimi aracılığıyla okuma güçlüğünün giderilmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(3), 36-66. https://doi.org/10.14689/issn.2148- 2624.1.5c3s2m
• Warash, B. G., and Markstrom, C. A. (2001). Parental perceptions of parenting styles in relation to academic self-esteem of preschoolers. Education, 121 (3), 485-494. https://eds.p.ebscohost.com/eds/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid=04035ab7-e48d-430f-b089-aebd66189bdd%40redis
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Seçkin yayıncılık, Ankara.
• Yıldız, S. (2012). Öğrenme güçlüğü olan çocukların psikososyal özellikleri, sorunları ve eğitimi. HAYEF Journal of Education, 1(2), 169-180. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/93000
• Yurttaş Durak, N. (2022). Özel öğrenme güçlüğü tanısı almış 4-8. sınıf öğrencilerinde, anne baba tutumları ile problem çözme becerileri, sosyal kaygı düzeyleri ve akademik başarı arasındaki ilişkinin araştırılması: Tekirdağ örneklemi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.