"Sinemada Çok Katmanlı Anlatı: Inception (Başlangıç) Filmi Üzerinden Bir İnceleme"

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 3, 579 - 598, 30.11.2024

Ali Ozturk

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1505072

Öz

Sinemada anlatı, bir hikâyenin görsel ve işitsel öğelerle izleyiciye aktarılması sürecidir. Bu süreç, sinemanın yalnızca eğlence aracı olmanın ötesine geçerek, izleyiciyi derinlemesine düşündüren, duygusal bağlar kuran ve onları farklı dünyalara taşıyan bir araç olarak kullanılmasıdır. Sinema, bu amacına ulaşmak için çeşitli anlatı tekniklerinden faydalanır ve bu tekniklerden biri de katmanlı öykü anlatımıdır.
Katmanlı öykü anlatımı, sinemada izleyiciyi hikâyenin derinliklerine çekmenin ve onları zihinsel bir meydan okumaya davet etmenin etkili bir yoludur. Bu anlatım tekniği, zamanın doğrusal olmayan kullanımı, çok katmanlı hikayeler ve izleyiciye bilinçli kafa karışıklığı yaratma gibi unsurlarla karakterizedir. İzleyicinin filmle daha derin bir bağ kurmasını sağlamak amacıyla, olay örgüsü birden fazla düzlemde, çoğu zaman birbiri içine geçmiş yapılarla sunulur. Bu teknik, izleyicinin aktif bir katılımcı olmasını ve hikâyenin gizemlerini çözmeye çalışmasını teşvik etmektedir.
Bu makale, katmanlı öykü anlatımının unsurlarını Christopher Nolan'ın yönetmenliğini yaptığı "Inception" (Başlangıç) filmi üzerinden incelemektedir. Inception, katmanlı öykü anlatımının çarpıcı örneklerinden biridir ve izleyiciyi rüya içinde rüya konseptiyle çok katmanlı bir hikayenin içine çeker. Bu özellikler, izleyicinin hikayeye daha derinlemesine bağlanmasını ve olayların ardındaki karmaşık anlamları keşfetmesini sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sinema, Anlatı, Christopher Nolan, Çizgisel Olmayan Kurgu

Kaynakça

• Altman, R. (1992). Sound theory, sound sractice publisher: ‎Routledge
• Aristoteles, (2023). Poetika. Can Yayınları.
• Bal, M. (2009). Narratology: a guide to the theory of narrative. University of Toronto Press, Academic Publishing Department; 3rd edition.
• Bazin, A. (2005). What is cinema? University of California.
• Barsam, R. ve Monahan, D. (2013). Looking at movies: An introduction to film. W. W. Norton & Company.
• Barthes, R. (2018). The third meaning: Research notes on some Eisenstein Stills. Seagull Books.
• Barthes, R. (1977). Roland Barthes by Roland Barthes. Hill and Wang.
• Barthes, R. (2013). Mythologies. publisher: ‎ Hill and Wang.
• Bordwell, D. S. J. Thompson, K. (1988). Classical hollywood cinema: Narrational principles and procedures. Routledge; 1st Edition.
• Bennett, T. (2010). Dreams within dreams: A close analysis of christopher nolan's inception. Film Criticism, 34(2).
• Bordell, D. (1985). Narration in the fiction film. Routledge, University of Wisconsin. Bordwell, D. (2006). The Way Hollywood Tells It: Story and Style in Modern Movies. University of California. Bordwell, D. ve Thompson, K. (2011). Film sanatına giriş. De Ki Basım Yayım.
• Buckland, W. (2009). Puzzle films: complex storytelling in contemporary cinema. Wiley-Blackwell.
• Brinkema, E. (2016). The forms of the affects. Duke University Press.
• Cameron, A. (2008). Modular narratives in contemporary cinema. Basingstoke/NewYork: Palgrave Macmillan. Cameron, A. (2019). The cinematic experience: christopher nolan’s dunkirk and the rewriting of history. Film Studies, 20(1), 44-60.
• Chatman, S. (1978). Story and discourse: Narrative structure in fiction and film. Cornell University.
• Chion, M. (1994). Audio-vision: sound on screen. Publisher: ‎ Columbia University.
• David, B. (1985). Narration in the fiction film, USA, The University 0f Wisconsin.
• David, S. (1999). The films of Jean-Luc Godard: Seeing the invisible. (Cambridge Film Classics) August 13, 1999
• Dmytryk, E. (2018). On film editing: An introduction to the art of film construction.‎ Routledge.
• Elsaesser, T. (2002). Studying contemporary American film: A guide to movie analysis. Publishers: Bloomsbury Academic; 1st edition (March 1, 2002)
• Elsaesser, T. (2013). The persistence of hollywood. Routledge.
• Foss, B. (2012). Sinema ve televizyonda anlatım teknikleri ve dramaturji. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Genette, G. (2020). Anlatının Söylemi. Çev. Ferid Burak Aydar, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Giannetti, L. (2002). Understanding Movies. Prentice Hall.
• Gunning, T. (2006). The cinema of attraction: early film. Its Spectator and the Avant- Garde. W. Strauven (Ed.), The Cinema of Attractions Reloaded içinde (s. 381-388). Amsterdam University Press.
• Hume, D. (2017). İnsanın anlama yetisi üzerine bir soruşturma. Say Yayınları, Çevirmen: Oruç Aruoba.
• Hunt, R.E., Steven J.M. (2010) Film yapiminin temelleri 04: Film dili. Literatür Yayınları.
• Hven, S. (2017). Cinema and narrative complexity: Embodying the fabula. Amsterdam University.
• Kovacs, A. B. (2015). Modernizmi seyretmek: Avrupa sanat sineması. DeKi Basım Yayım.
• Jenkins, H. (2006). Convergence culture: Where old and new media collide. New York University.
• Mercado, G. (2018). Sinemacının gözü: Sinemada kompozisyon kurallarını kullanmayı ve yıkmayı öğrenmek. Hil Yayınları.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage Publications.
• McGowan, T. (2012). Gerçek bakış. (Çev. Z. Özen Barkot). İstanbul: Say Yayınları.
• McKee R., (2010). Story: Style, structure, substance, and the principles of screenwriting. Publisher‏: ‎ HarperCollins.
• Monaco, J. (2009). How to read a film: Movies, media, and beyond. Oxford University.
• Murch, W. (20001). In the blink of an eye: A perspective on film editing. Publisher: Silman-James Press; 2nd edition (August 1, 2001)
• Miller, W. (2016). Senaryo yazımı: Sinema ve televizyon için. (Çev: Yılmaz Büyükerşen, Nesrin Esen, Yalçın Demir. Yayınevi: Hayalperest Yayınevi.
• Patterson, M. (2013). Temporal dynamics in multi-layered narratives: A case study of inception. Cinema Journal, 52(4), 89-105.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Prince, S. (2002). True lies: Perceptual realism, digital images, and film theory. Graeme T (Ed), Film Cultures Reader, Florence, Ky, Usa: Routledge, pp 116-119.
• Ryan, M. and Kellner, D. (2010). Politik kamera. (Çev: Elif Özsayar). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ryan, M., & Kellner, D. (2014). Narrative theory and film. Cambridge University.
• Reisz, K. and Millar, G. (2009). The technique of film editing. publisher: ‎Routledge; 2nd Edition ‏ 2009
• Stam, R, (2014). Sinema teorisine giriş. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Smith, G. N. (2008). Dünya sinema tarihi. Kabalcı. Yayınları.
• Truby, J. (2008). The anatomy of story: 22 steps to becoming a master storyteller. Publisher: ‎Farrar, Straus and Giroux.
• Orr, J. (1997). Sinema ve modernlik. (Çev: Ayşegül Bahçıvan). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. Vertov, D. (2007). Sine-göz. Çev. Ahmet Ergenç, Agora Kitaplığı, İstanbul.
• Wartenberg, T. E. (2007). Thinking on screen: film as philosophy. Publisher: ‎Routledge.
• Wollen, P., (2004). Sinemada göstergeler ve anlam. İstanbul: Metis Yayınları.
• Zizek, S. (2010). The reality of the virtual: Inception and the ontology of cinema. The Philosophical Review, 119(2), 177-201.