Halkla İlişkiler Sürecinde Yönetişim Aracı Olarak Ombudsmanlık: Kamu Denetçiliği Kurumu Özelinde Bir Araştırma

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 2, 614 - 633, 31.07.2025

Ahmet Aydın

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1675278

Öz

Çalışma, Türkiye Kamu Denetçiliği Kurumu’na odaklanarak ombudsmanlık kurumlarının halkla ilişkiler sürecindeki yönetişim rolünü incelemektedir. Araştırma, ombudsmanın şeffaflık, hesap verebilir ve kamu güvenini teşvik etmedeki etkinliğini, özellikle halkla ilişkiler işlevleri merceğinden analiz etmeyi amaçlamaktadır.
Çalışma, 2024 yılının ilk yarısında Kamu Denetçiliği Kurumu’nun web sitesinde yayınlanan internet haberlerinin, MAXQDA 2024 programına aktarılarak, betimsel içerik analizi yöntemiyle analiz edilmesini kapsamaktadır. Analiz, halkla ilişkilerin yedi temel işlevi olan yönetişim, kamusal arabuluculuk, yönetsel işlevler, kamu yararı, kurumsal vatandaşlık, kamuoyu oluşturma ve geliştirme ile paydaş iş birliği işlevleri üzerinden yapılmıştır. Bu açıdan çalışma, dijital veri kaynakları olan internet haberlerini, tematik analiz yoluyla ele almakta ve Kamu Denetçiliği Kurumu’nun faaliyetlerinin halkla ilişkiler işlevleriyle olan uyumunu vurgulamaktadır.
Temel bulgular, Kamu Denetçiliği Kurumu’nun geri bildirimler yoluyla kamu ve devlet arasındaki iletişimi kolaylaştırarak ve temel hakların korunmasını sağlayarak kamusal yönetişimi güçlendirdiğini ortaya koymaktadır. Medyada yer alan haberler büyük ölçüde hukukun üstünlüğü, anlaşmazlıkların çözümünde kamu arabuluculuğu ve kamu çıkarının desteklenmesi gibi yönetişim özelliklerini yansıtmaktadır. Ayrıca kurumun kamu yönetimindeki duyarlılığını, hesap verebilirliğini ve paydaş iş birliğini geliştirmedeki rolünü göstermektedir.
Sonuç olarak, ombudsmanın halkla ilişkiler çabaları ile koordineli şekilde kamu kurumlarında şeffaflık ve güven kültürünün geliştirilmesinde etkili olduğu görülmüştür. Araştırma, ombudsmanlık kurumlarının etkili iletişim yoluyla vatandaşlar ve devlet arasındaki uçurumun kapatılmasında kritik bir rol oynadığını ve böylece demokratik yönetişimi güçlendirdiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Ombudsmanlık , Halkla İlişkiler , Yönetişim , Kamu Denetçiliği

Ombudsman As A governance Tool In Public Relations Process: A Research On The Ombudsman Instituon

Öz

The study examines the governance role of ombudsman institutions in the public relations process, focusing on the Ombudsman Institution of Turkey. The research aims to analyse the effectiveness of the ombudsman in promoting transparency, accountability and public trust, particularly through the lens of public relations functions.
The study covers the analysis of the online news published on the website of the Ombudsman's Office in the first half of 2024 by transferring them to MAXQDA 2024 and analysing them by descriptive content analysis method. The analysis is based on the seven basic functions of public relations: governance, public mediation, managerial functions, public interest, corporate citizenship, public opinion formation and development, and stakeholder cooperation. In this respect, the study deals with internet news, which are digital data sources, through thematic analysis and emphasises the compatibility of the activities of the Ombudsman's Office with public relations functions.
Key findings reveal that the Ombudsman Institution strengthens public governance by facilitating communication between the public and the state through feedback and ensuring the protection of fundamental rights. Media coverage largely reflects governance features such as the rule of law, public mediation in dispute resolution and promotion of the public interest. It also demonstrates the organisation's responsiveness and accountability in public governance and its role in fostering stakeholder cooperation.
As a result, the ombudsman was found to be effective in fostering a culture of transparency and trust in public organisations in coordination with public relations efforts. The research shows that ombudsman institutions play a critical role in bridging the gap between citizens and the state through effective communication, thus strengthening democratic governance.

Anahtar Kelimeler

Ombudsman , Public Relations , Governance , Ombudsman

Kaynakça

• Altuğ, Y. (2002). Kamu Denetçisi (Ombudsman). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Rektörlük Yayını.
• Ansell, C., and Gash, A. (2008). Collaborative governance in theory and practice. Journal of Public Administration Research and Theory, 18(4), 543-571.
• Askun, İ. C. (1989). Kamu Kuruluşlarında Halkla İlişkiler. A.Ü.İ.İ.B.Fak. Dergisi 8 (2).
• Batal, S. (2023). Türkiye’de Yerel Anlaşmazlıkların Çözümü İçin Bir Model Önerisi: İngiltere Yerel Yönetim ve Sosyal Bakım Ombudsmanlığı. Kent Akademisi, 16(4), 2290-2308. Batalli, M. (2015). Role of Ombudsman Institution Over the Administration. Academic Journal of Business, Administration, Law and Social Sciences, 1(3), 1-10. Black, S. (2013). The Practice of Public Relations. London: Routledge.
• Chen, J. (2024). Corporate Governance: Definition, Principles, Models, And Examples, Https://Www.İnvestopedia.Com/Terms/C/Corporategovernance.Asp#Toc-What-İs-Corporate-Governance. Erişim Tarihi: 15.09.2024
• Çelebi, E. (2019). Halkla İlişkiler Uygulamaları Nasıl Olmalı? Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Çiçek, M. (2021). Halkla İlişkiler Alanının Kamuoyu Oluşturma Çalışmalarında İdeolojik Mesaj Aktarımı Aracı Olarak Şiir Sanatına Dair Bir Değerlendirme. Journal of University Research, 4(1), 75-81.
• Dereli, A. B. (2023). Maxqda: Yaratıcı Veri Analizi Üzerine Notlar. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 13(1), 149-152.
• Göküş, M. Ve Çubukcu, Z. (2019). Türkiye’de Ombudsmanlık Konusunda Yapılan Lisansüstü Tezler Üzerine Bir İçerik Analizi. Ombudsman Akademik, 5(10), 215-248.
• Grunig, E. J. and Hunt, T. (1984). Managing Public Relations. New York: Holt, Rinehart And Winston.
• Ifejika, S. I. (2023). Protecting Citizens against Bureaucratic Abuse and Maladministration: Why is Nigeria’s Ombudsman Institution not Working Well? https://www.researchgate.net/publication/373404928
• International Ombudsman Institute (2024), The Concept Of The Ombudsman And How The Ombudsman Can Be Used As A Tool To Strengthen Government Institutions To Be An Efficient Service That Is Responsible And Responsive To The Needs Of The Citizens. Https://Www.Theioi.Org/Downloads/Crj9s/Aorc%20webinar%20-%20concept%20of%20the%20ombudsman%20-%20presentation%20chille%20ıgbawua%20(Nigeria).Pdf Erişim Tarihi: 18.09.2024.
• İstanbul Bilgi Üniversitesi (2024). Kamu Denetçiliği Kurumu, Https://İnsanhaklarimerkezi.Bilgi.Edu.Tr/Tr/Content/37-Kamu-Denetciligi-Kurumu/, Erişim Tarihi: Erişim Tarihi: 16.09.2024.
• Kamu Denetçiliği Kurumu (2024), Ombudsmanlığın Tarihsel Kökeni Nedir?, Https://Www.Ombudsman.Gov.Tr/Anasayfa/Sikcasorulansorular Erişim Tarihi 16.09.2024
• KDK İnternet Haberleri (2024). İnternet Haberleri Https://Www.Ombudsman.Gov.Tr/Basindakdk/Internethaberleri Erişim: 10.09.2024.
• Kazancı, M. (2007). Kamuda ve Özel Kesimde Halkla İlişkiler. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Men, R. L., Ji, G. Y. & Chen F. Z. (2019). The Functions Of Public Relations İn Startups, Strategic Communication For Startups And Entrepreneurs İn China. Routledge. Doı:10.4324/9780429274268-4
• Metin, H. ve Altunok, M. (2002). Karşılaştırmalı Bir Yaklaşımla Kamu Yönetimi ve Özel Sektörde Halkla İlişkiler. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (3), 79-99.
• OECD (2024). Corporate Governance. Https://Www.Oecd.Org/En/Topics/Policy-İssues/Corporate-Governance.Html Erişim Tarihi: 15.09.2024.
• Önlü, M. (2024). Küresel İletişimde Başarıyı Yakalamak: Uluslararası Halkla İlişkiler Ve Yunus Emre Enstitüsü Örneği, Disiplinler Arası Halkla İlişkiler Çalışmaları Güncel Örnek ve Uygulamalar, Editör Ahmet Aydın ve Tahsin Işık, Gazi Yayınevi, Ankara
• Özdemir, M. (2010). Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343.
• Özer, M. A. (2005). Yeni Kamu Yönetimi Teoriden Uygulamaya, Platin Yayınları, Ankara.
• Pira, A. G. ve Baytekin, E. P. (2007). Halkla İlişkiler: Neyi, Nasıl Yapmalı. Dönence Yayınları, İstanbul.
• Rakitskaya, I. (2023). Institute of the Parliamentary Ombudsman for Administration in Norway: novelties in Norwegian legislation in the light of the adoption of the new law. Available at SSRN: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4315258
• Reif, L. C. (2004). The Ombudsman, Good Governance and the International Human Rights System. Leiden: Martinus Nijhoff Publishers.
• Rowat, D. C. (1965). The Ombudsman. University of Toronto Press. Silverman, D. (2018). Nitel Verileri Yorumlama. (E. Dinç, Çev.). Ankara: Pegem Akademi.
• Strauss, A.L. (1987) Qualitative Analysis For Social Scientists. Cambridge University Press, New York.
• Şahin, Ü. (2018). İyi Yönetişimin Türk Kamu Yönetiminde Uygulanması ve Kamu Denetçiliği Kurumu. Ombudsman Akademik (1), 99-139.
• Şen, F. (2012). Kamu Yönetiminde Halkla İlişkileri Yeniden Düşünmek. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi(16), 63-79.
• Thomson, S. (2021). Ombudsmen as Courts. Oxford Journal of Legal Studies, 42(1), 76-103. https://doi.org/10.1093/ojls/gqaa056
• Usta, H. (2016). Türkiye’de Ombudsman (Kamu Denetçiliği) Kurumu. Denetişim (14), 59-64.
• Ustakara, F. (2016). Bir Halkla İlişkiler Anlayışı Olarak Kurumsal Vatandaşlık. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 1(1), 7-15.
• Uygun, S. V. (2019). Türk Kamu Yönetiminde Halkla İlişkiler Kavramının Konumu: Anlayış, Uygulama ve Karşılaştırma. Maarif Mektepleri Uluslararası Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 1(3), 20-36.
• Ültay, E., Akyurt, H. ve Ültay, N. (2021). Sosyal bilimlerde betimsel içerik analizi. Ibad Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 188- 201.
• Yağmurlu, A. (2009). Halkla İlişkiler Mekanizması Olarak Kamu Denetçiliği. Amme İdaresi Dergisi, 42(1), 87-104.
• Yağmurlu A. (2018). Şikâyet Hakkı Ekseninde Halkla İlişkiler Mekanizması Olarak Kamu Denetçiliği. Amme İdaresi Dergisi, 51(1), 167-193.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2003). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yıldırım, A. (2020). Halkla ilişkilerin kavramsal tanımlamaları üzerine bir inceleme. İletişim Çalışmaları Dergisi, 6(2), 133-150.