Risks and Social Impacts of Earthquakes: Mass Trauma of the February 6 Earthquakes

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 3, 1375 - 1399, 30.11.2025

Ayşe Betül Tanrıverdi

https://doi.org/10.35341/afet.1611776

Öz

This study was designed to investigate the causes and consequences of the earthquakes according to the earthquake victims affected by the 6 February earthquakes. The sample group consists of low socio-economic status earthquake victims who were placed in Sivas KYK (state dormitory) during the 6 February earthquakes. The data was obtained using qualitative research methods and analysed thematically using the MAXQDA 2025 programme. The findings are discussed in terms of the social impact of the earthquake and the risks associated with it. In terms of earthquake risks, the following themes were identified: natural disaster approach, fault lines, earthquake preparedness, weak control mechanisms, dysfunction, building design and soil surveys, wreck, divine approach, punishment for sin approach, fear theme, and mass trauma effect. In terms of the social impact of the earthquake, the themes of political authorities, professional and collective consciousness, deviant function as a common theme, social ties, social disintegration, and social integration were identified. The idea that the destructive effects of the earthquake were exacerbated by negligence and inadequate measures came to the fore. It is necessary to be fully prepared for future earthquakes and to take precautions. It is expected that the study will contribute to the literature on the psycho-social aspects of mass trauma analysis in the context of earthquake risks and social impacts.

Anahtar Kelimeler

City , Building Stock , Disaster Management , PTSD , Risk , 6 February Earthquake

Proje Numarası

Çalışma herhangi bir proje tarafından desteklenememiştir

Depremlerin Rizikoları ve Sosyal Etkileri: 6 Şubat Depremlerinin Kitlesel Travması

Öz

6 Şubat depremlerinden etkilenen depremzedelere göre depremlerin sebeplerinin ve sonuçlarının neler olduğunun araştırılması amacıyla bu çalışma tasarlanmıştır. Örneklem grubunu Sivas KYK’ya (devlet yurdu) yerleştirilen sosyo-ekonomik düzeyi düşük depremzedeler oluşturmaktadır. Veriler nitel araştırma yöntemine göre elde edilmiş; MAXQDA 2025 programıyla tematik analiz edilmiştir. Bulgular depremin sosyal etkisi ve depremin rizikosu kapsamında açımlanmaktadır. Depremin rizikosunda, doğal afet yaklaşımı, fay, depreme hazırlık, zayıf denetim mekanizması, sapmış işlev, bina tasarımı ve zemin etütü, enkaz, ilahi yaklaşım, günaha karşı ceza yaklaşımı, korku teması ve kitlesel travma etkisi temalarına ulaşılmıştır. Depremin sosyal etkisinde siyasi yetkililer, mesleki ve kolektif bilinç, ortak tema olan sapmış işlev, sosyal bağlar, sosyal çözülme, sosyal bütünleşme temaları elde edilmiştir. Depremlerde ihmaller ve yetersiz tedbirler nedenleriyle yıkıcı etkilerinin arttığı düşüncesi öne çıkmıştır. Gelecekte yaşanacak depremlere bütüncül hazırlıklı olunması, önlemler alınması gerekmektedir. Araştırmanın depremin rizikoları ve toplumsal etkileri bağlamında kitlesel travma analizinin alan yazına psiko-sosyal yönlerden katkı sunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Afet Yönetimi , Kent , TSSB , Risk , Yapı Stoğu , 6 Şubat Depremleri

Etik Beyan

Etik ilkelere uyum sağlanmıştır

Destekleyen Kurum

Sivas Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü (KYK İl Müdürlüğü)

Proje Numarası

Çalışma herhangi bir proje tarafından desteklenememiştir

Teşekkür

Nitel Araştırma Uzmanı Dr. Zeynep Kurnaz'a görüş ve önerileri için teşekkürlerimi sunarım.

Kaynakça

• AFAD, 06 Şubat 2023 Pazarcık-Elbistan Kahramanmaraş (Mw: 7.7- Mw: 7.6) Depremleri Raporu, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) Deprem ve Risk Azaltma Genel Müdürlüğü, Deprem Dairesi Başkanlığı, 20 Aralık 2024. Erişim adresi: https://deprem.afad.gov.tr/assets/pdf/Kahramanmara%C5%9F%20Depremi%20%20Raporu_02.06.2023.pdf.
• Akar, F., Işık, E., Avcil, F., Buyuksarac, A., Arkan, E., İzol, R. (2024). Geotechnical and Structural Damages Caused by the 2023 Kahramanmaraş Earthquakes in Gölbaşı (Adıyaman). Applied Sciences. 14. 2165. https://doi.org/10.3390/app14052165.
• Allen, J.D., Leyva, B., Hilaire, D.M., Reich, A.J. and Martinez, L.S. (2016), Priorities, concerns and unmet needs among Haitians in Boston after the 2010 earthquake. Health Soc Care Community, 24: 687-698. https://doi.org/10.1111/hsc.12217
• Alpay, E., Redican, E., Hyland, P., Karatzias, T. (2024). Correlates of Posttraumatic Stress Disorder in the Aftermath of the February 2023 Earthquake in Turkey. Journal of Loss and Trauma. https://doi.org/10.1080/15325024.2024.2314306.
• Aydan, Ö., Ulusay, R. & Kumsar, H. Faulting by the 2023 great earthquakes of Türkiye and associated stress field and its effects on built environment (2024). Geoenviron Disasters 11, 38. https://doi.org/10.1186/s40677-024-00299-0
• Ayverdi, İ. (2005) Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Kubbealtı Lügatı
• Bahadır, Z., & Ay, F. (2025). Deprem Kaygısı ve Dini Başa Çıkma. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(38), 83-101. https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1494849
• Bayhan, V., & Yasuntimur, A. (2024). "Deprem, kıyameti yaşamak gibidir": 6 Şubat 2023 deprem mağdurlarının deneyimleri üzerine bir çalışma (Malatya örneği). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 14(3), 1416-1437. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1507536
• Bayhan, V. (2020) Afetlerin Psiko-Sosyal Etkileri ve Psiko-Sosyal Destek Uygulamaları, Afet sosyolojisi İç. (Ed. İslam Can) Çizgi Yayınevi
• Becker, J., Paton, D., Johnston, D., Ronan, K., Mcclure, J. (2017). The role of prior experience in informing and motivating earthquake preparedness. International Journal of Disaster Risk Reduction. 22. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2017.03.006.
• Deprem Verileri (2024) Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/deprem-verileri/depremsellik-haritalar Erişim Tarihi: 1.12.2024
• Bonati, S., Nardini, O., Boersma, K., Clark, N. (2023). Unravelling dynamics of vulnerability and social media use on displaced minors in the aftermath of Italian earthquakes. International Journal of Disaster Risk Reduction. 89(1):103632 https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2023.103632.
• Bödvarsdóttir, I., Elklit, A. (2004). Psychological reactions in Icelandic earthquake survivors. Scandinavian journal of psychology. 45. 3-13. https://doi.org/10.1111/j.1467-9450.2004.0037.x Braun, V., Clarke, V. (2022). Thematic Analysis: A Practical Guide. Sage. Paperback, 376 pages. (ISBN: 978-1-4739-5323-9)
• Budak, S. (2009) Psikoloji Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları
• Cenat, J. M., McIntee, S. E., Blais-Rochette, C. (2020). Symptoms of posttraumatic stress disorder, depression, anxiety and other mental health problems following the 2010 earthquake in Haiti: A systematic review and meta -analysis. Journal of Affective Disorders, 273, 55–85. https://doi.org/10.1016/j.jad.2020.04.046
• Chou, F., Wu, H., Chou, P., Su, C.-Y., Yi-Kuan, T., Chao, S.S., Chen, M.C., Su, T. & Sun, W.J. & Ou-Yang, W.C. (2007). Epidemiologic psychiatric studies on post-disaster impact among Chi-Chi earthquake survivors in Yu-Chi, Taiwan. Psychiatry and clinical neurosciences. 61. 370-8. https://doi.org/10.1111/j.1440-1819.2007.01688.x.
• Coşkun, R., Altunışık, R., Yıldırım, E. (2017) Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, SPSS Uygulamalı, Sakarya Yayıncılık: Sakarya
• Çağatay, A. (2024). Deprem Sonrası Travma, Tükenmişlik Ve Yaşam Doyumu Üzerine Bir Araştırma. Akademik Yaklaşımlar Dergisi. 15. https://doi.org/10.54688/ayd.1412823.
• Çoban, M., Sözbilir, M., Göktaş, Y. (2017). Deprem Deneyimini Yaşamış Kişilerin Deprem Öncesi Hazırlık Algılarının Belirlenmesi: Bir Durum Çalışması. Doğu Coğrafya Dergisi, 22(37), 113-134. https://doi.org/10.17295/ataunidcd.281721
• De, P., Thamarapani, D. (2022). Impacts of negative shocks on wellbeing and aspirations – Evidence from an earthquake. World Development. 154. 105876. https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2022.105876
• Değirmenci, Y., Altunay, F. (2024). Öğretmen Adaylarının Deprem Farkındalık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Türk Deprem Araştırma Dergisi, 6(1), 161-180. https://doi.org/10.46464/tdad.1437117
• Dilekli Karatay, Z., Çilmi, M. (2024). Deprem Sonrası Yaşanan Zorunlu Göç Ve İstihdam Problemi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 15(1 -Deprem Özel Sayısı-), 314-333. https://doi.org/10.54688/ayd.1404876
• Doğan, M. (2014) Doğan Büyük Türkçe Sözlük, Yazar Yayınlar
• Doğan, T. P., Kalkan, H., Aldemir, Ö., Ayhan, M., Böcek, M., Anil, Ö. (2024). Investigation of RC structure damages after February 6, 2023, Kahramanmaraş earthquake in the Hatay region. Bulletin of Earthquake Engineering. 22. 1-29. 10.1007/s10518-024-01965-2.
• Dönmez, A. (2025) Sosyal Etki, https://ansiklopedi.tubitak.gov.tr/ansiklopedi/sosyal_etki#:~:text=Bir%20bireyin%20d%C3%BC%C5%9F%C3%BCnce%2C%20duygu%2C%20tutum,yol%20a%C3%A7t%C4%B1%C4%9F%C4%B1%20de%C4%9Fi%C5%9Fim%20olarak%20tan%C4%B1mlanmaktad%C4%B1r. Erişim Tarihi: 02.08.2025
• Durkheim, E. (2013). Toplumsal İşbölümü Üzerine (Çev. Ö. Ozankaya). İstanbul: Cem Yayınları.
• Dutta, A., Peña, F., Holcomb, J., Leiva, L., Squicciarini, A., Canenguez, K., Bergmann, P., Riobueno-Naylor, A., Farley, A., Simonsohn, A., Garfin, D., Silver, R., Benheim, T., Guzmán Piña, J., Jellinek, M. & Murphy, M. (2022). Earthquake exposure, adverse childhood experiences, and psychosocial functioning in Chilean children: A longitudinal study. Journal of Traumatic Stress. 35. https://doi.org/10.1002/jts.22826.
• Ekinci, E., & Özmen, A. (2025). 2023 Kahramanmaraş Depremleri Sonucu Hasar Gören 11 Katlı Betonarme Bir Yapının Deprem Performansının Değerlendirilmesi. Black Sea Journal of Engineering and Science, 8(2), 285-297. https://doi.org/10.34248/bsengineering.1588734
• Emiroğlu, K., Danışoğlu, B., Beberoğlu, B. (2006) Ekonomi Sözlüğü, Bilim ve Sanat
• Erokhin, D., Komendantova, N. (2023). The role of bots in spreading conspiracies: Case study of discourse about earthquakes on Twitter. International Journal of Disaster Risk Reduction. 92. 103740. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2023.103740.
• Evans, G., Newnham, J. (2007) Uluslararası İlişkiler Sözlüğü (çev. Ahsen Utku), Gökkubbe
• Guest, G., Bunce, A., Johnson, L. (2006). How Many Interviews Are Enough?: An Experiment with Data Saturation and Variability. Field Methods, 18(1), 59-82. https://doi.org/10.1177/1525822X05279903
• Güler, E. (2024). Non-linear site response and liquefaction analysis of soil site in Kahramanmaras during the Mw 7.7 and Mw 7.6 Turkey earthquakes. Engineering Science and Technology an International Journal. 57. https://doi.org/10.1016/j.jestch.2024.101751
• Gültepe, E., Çömlekoğlu, H., Ozturk, B., Dönmez, C. (2024). Discussion on the Causes of the Observed Damages in the 2023 Kahramanmaraş Earthquakes. 10.1007/978-3-031-57659-1_6. Hoffman, J. (2020) Etki, (Sosyoloji Sözlüğü iç. Çev. Mukadder Ezel Yılmaz, Ed. Bryan S.Turner) Pinhan Yayıncılık: İstanbul
• Horlick Jones, T. (2020) Risk toplumunda Kentsel Felaketler ve Mega-şehirler (çev. Günseli Altaylar), Sosyoloji Başlangıç Okumaları İç. (Ed. Anthony Giddens) Say Yayınları Ince, G. (2012). Probabilistic seismic hazard assessment of the historical peninsula of Istanbul. Natural Hazards and Earth System Sciences. 12. 3483-3493. https://doi.org/10.5194/nhess-12-3483-2012
• Işık, E., Avcil, F., Büyüksaraç, A., Arkan, E., & Harirchian, E. (2025). Impact of Local Soil Conditions on the Seismic Performance of Reinforced Concrete Structures: In the Context of the 2023 Kahramanmaraş Earthquakes. Applied Sciences, 15(5), 2389. https://doi.org/10.3390/app15052389
• İzol, R., Işık, E., Avcil, F., Arslan, M., Arkan, E., Buyuksarac, A. (2024). Seismic performance of masonry structures after 06 February 2023 earthquakes; site survey and FE modelling approach. Soil Dynamics and Earthquake Engineering. 186. https://doi.org/10.1016/j.soildyn.2024.108904.
• Kara F.I., Fahjan Y. (2024). Effects of Ground Motion Prediction Models on the Performance of Earthquake Damage and Loss Estimation Systems: February 6, 2023, Kahramanmaraş Earthquake, Turk Deprem Arastirma Dergisi 6(1), 123-144, https://doi.org/10.46464/tdad.1411559
• Karabacak Çelik, A. (2023). Deprem Sonrası Travma Belirtileri, Umut ve İyi Oluş Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. TRT Akademi. 8. https://doi.org/10.37679/trta.1275268
• Karanci, A., Ikizer, G., Doğulu, C., Özceylan‐Aubrecht, D. (2018). Perceptions of Individual and Community Resilience to Earthquakes. https://doi.org/10.1002/9781119166047.ch15.
• Kaya, A. Y. (2025). Impact of February 6, 2024 Earthquakes on Community Resilience. Kent Akademisi, 18(1), 180-196. https://doi.org/10.35674/kent.1485596
• Kerkez, M., Şanli, M. (2024). Mediating role of spirituality in the relationship of anxiety, stress and depression with resilience in individuals exposed to earthquakes in Turkey. International Journal of Disaster Risk Reduction. 104. 104347. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2024.104347.
• Keskin, F. (2014) Politik İletişim Sözlüğü, İmge Kitapevi
• Kırtel, O., Aydın, F., Orak Boru, E., Toplu, E., Aydın, E., Sarıbıyık, A., Dok, G., Akkaya, A., Vural, İ., Öntürk, K., Kayatürk, D., Akgül, T., Akça, K., Ipek, M., Sümer, Y., Serdar, A., Arslan, Ş., Ozden, A., Çaglayan, S., Ceyhunlu, A. (2024). Seismic Damage Assessment of under-Construction Industrial Buildings: Insights from The February 2023 Türkiye-Syria Earthquakes. Case Studies in Construction Materials. 21. 1-38. https://doi.org/10.1016/j.cscm.2024.e03507.
• Kizilhan, J., Neumann, J., Aslan, S., Aladag, E., Dogan, A., Mese, A., Bekisoglu, A., Wenzel, T. (2024). Psychological impact of the earthquake 2023 in Turkey. Discover Public Health. 21. https://doi.org/10.1186/s12982-024-00198-7.
• Korkmaz, K., Ay, Z., Sari, A., Çelik, İ. (2013). Probabilistic seismic risk assessment of hall buildings in Turkey. The Structural Design of Tall and Special Buildings. 22. https://doi.org/10.1002/tal.694.
• Kukihara, H., Yamawaki, N., Uchiyama, K., Arai, S., Horikawa, E. (2014). The Trauma, Depression, and Resilience of Earthquake/Tsunami/Nuclear Disaster Survivors of Hirono, Fukushima, Japan.. Psychiatry and clinical neurosciences. 68. https://doi.org/10.1111/pcn.12159.
• Lindell, M., Perry, R. (2011). The Protective Action Decision Model: Theoretical Modifications and Additional Evidence. Risk analysis : an official publication of the Society for Risk Analysis. 32. 616-32. https://doi.org/10.1111/j.1539-6924.2011.01647.x.
• Mashall, G. (2009) Sosyoloji Sözlüğü (çev. Osman Akınhay ve Derya Kömürcü) Bilim ve Sanat: Ankara.
• Mcclure, J., Sutton, R., Wilson, M. (2007). How information about building design influences causal attributions for earthquake damage. Asian Journal of Social Psychology. 10. 233 - 242. DOI: 10.1111/j.1467-839X.2007.00232.x
• Merriam, S. B. (2018) Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber (Çev.Ed. Selahattin Turan) Nobel Yayıncılık: Ankara
• Naeem, M., Ozuem, W., Howell, K., Ranfagni, S. (2023). A Step-by-Step Process of Thematic Analysis to Develop a Conceptual Model in Qualitative Research. International Journal of Qualitative Methods, 22. https://doi.org/10.1177/16094069231205789
• Nishio, A., Akazawa, K., Shibuya, F., Abe, R., Nushida, H., Ueno, Y., Nishimura, A., Shioiri, T. (2009). Influence on the suicide rate two years after a devastating disaster: A report from the 1995 Great Hanshin-Awaji Earthquake. Psychiatry and clinical neurosciences. 63. 247-50. DOI: 10.1111/j.1440-1819.2009.01942.x
• Orhan, A., Seyrek, E., Tosun, H. (2007). A probabilistic approach for earthquake hazard assessment of the Province of Eski?ehir, Turkey. Natural Hazards and Earth System Science. 7. DOI: 10.5194/nhess-7-607-2007
• Öztürk, M., Arslan, M., Korkmaz, H. (2023). Effect on RC Buildings of 6 February 2023 Turkey Earthquake Doublets and New Doctrines for Seismic Design. Engineering Failure Analysis. 153. 107521. https://doi.org/10.1016/j.engfailanal.2023.107521.
• Parsons, T. (1951). The Social System. Routledge
• Prati, G., Catufi, V., Pietrantoni, L. (2012). Emotional and behavioural reac¬tions to tremors of the Umbria – Marche earthquake. Disasters, 439-451. DOI: 10.1111/j.1467-7717.2011.01264.x
• Quilley, S. (2020) Risk, (Sosyoloji Sözlüğü iç. Çev. Mukadder Ezel Yılmaz, Ed. Bryan S.Turner) Pinhan Yayıncılık: İstanbul
• Saldana, J. (2019) Nitel Araştırmacılar İçin Kodlama El Kitabı (Çev.Ed. Tüfekci, Aysel & Şad, Süleyman Nihat) Pegem Akademi: Ankara
• Sarman A, Tuncay S. (2024) Büyük Depremden 6 Ay Sonra: 2023 Türkiye Depremiyle İlgili Haberlerin ve Diğer Durumların Ergenlerde Kaygı Düzeyi ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtileriyle İlişkisi. TJFMPC.18(1):81-92. DOI: 10.1177/00302228241295417
• Sehlikoğlu Ş, Bekircan E, Gündüz A.(2024) Impact of the February 6, 2023, Turkey earthquake on post-traumatic stress disorder, internet addiction and insomnia: A cross-sectional study. International Journal of Social Psychiatry. 71(2):414-425. doi:10.1177/00207640241294203
• Sezgin, U., Punamäki, R.-L. (2014). Perceived Changes in Social Relations after Earthquake Trauma among Eastern Anatolian Women: Associated Factors and Mental Health Consequences. Stress and Health. 32. DOI: 10.1002/smi.2629
• Sipahioğlu Ökten, B. (2024). Göç ve Afet İlişkisi: Deprem Göçü. Akademik Yaklaşımlar Dergisi. 15. DOI: 10.54688/ayd.1375491
• Sönmez, D., Hocaoglu, Ç. (2023). Post-Traumatic Stress Disorder After Natural Disasters: A ReviewDoğal Afetler sonrası Travma Sonrası Stres Bozukluğu: Bir Gözden Geçirme. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi. 25. DOI: 10.18678/dtfd.1277673
• Şenol, D. (2023) Deprem ve Toplmsal Hayat, Net Kitaplık: İstanbul
• Tang, J.-S., Chang, H.Y., Feng, J.Y. (2024). Development of a Disaster Preparedness Training Program for Community Leaders: Evidence from Taiwan. International Journal of Disaster Risk Reduction. 108. 104517. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2024.104517.
• TDK (2025) Risk, https://sozluk.gov.tr/ Erişim Tarihi: 31.07.2025
• Tekeli-Yeşil, S., Pfeiffer, C., Tanner, M. (2020). The determinants of information seeking behaviour and paying attention to earthquake-related information. International Journal of Disaster Risk Reduction. 49. DOI: 10.1016/j.ijdrr.2020.101734
• Wallace, R. A., Wolf, A. (2015) Çağdaş Sosyoloji Kuramları (çev. Leyla Elburuz, Rami Ayas) Doğu Batı Yayınları
• Weber, M. (1978). Economy and Society: An Outline of Interpretive Sociology. (Eds. G. Roth & C. Wittich). Berkeley: University of California Press.
• Xi, Y., Yu, H., Yao, Y., Peng, K. , Wang, Y. Y., Chen, R. (2020). Post-traumatic stress disorder and the role of resilience, social support, anxiety and depression after the Jiuzhaigou earthquake: A structural equation model. Asian Journal of Psychiatry. 49. 101958. DOI: 10.1016/j.ajp.2020.101958
• Yağlı Soykan, N. (2024). Doğal Afet Sonrası Travma, Yas ve Dini Başa Çıkma: Kahramanmaraş Depremi Üzerine Nitel Bir Araştırma. Gumushane Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi (GIFAD). DOI: 10.53683/gifad.1431842
• Yanardağ, R., Toper, F., Yağar, F. (2025). 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Merkezli Depremlerin Psiko-Sosyal ve Ekonomik Etkilerinin Keşfedilmesine İlişkin Nitel Bir Çalışma. Sosyoekonomi, 33(63), 551-573. https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2025.01.25
• Yildiz, A., Teeuw, R., Dickinson, J., Roberts, J. (2020). Children's earthquake preparedness and risk perception: A comparative study of two cities in Turkey, using a modified PRISM approach. International Journal of Disaster Risk Reduction. 49. DOI: 10.1016/j.ijdrr.2020.101666
• Zhang, Z., Shi, Z., Wang, L., Liu, M. (2012). Post-traumatic Stress Disorder, Anxiety and Depression among the Elderly: A Survey of the Hard-hit Areas a Year after the Wenchuan Earthquake. Stress and health : journal of the International Society for the Investigation of Stress. 28. 61-8. DOI: 10.1002/smi.1403