Relationship Between University Students’ Disaster Awareness and Self-Efficacy in Applying Psychological First Aid

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 3, 1086 - 1098, 30.11.2025

Berfin Ceylan Erkan Durar

https://doi.org/10.35341/afet.1629755

Öz

This study was conducted to determine the relationship between disaster awareness and self-efficacy in psychological first aid practice among university students. The sample of the study consisted of a total of 643 university students (freshman to senior), including 428 women and 215 men aged between 18 and 35. The data for the study was collected in person. To collect data, the “General Information Form,” “Disaster Awareness Perception Scale (DAPS),” and “Psychological First Aid Self-Efficacy Scale(PFASES)” were used. For data analysis, descriptive statistical methods (mean, number, percentage), Mann Whitney U Test, Kruskal Wallis H Test, and Spearman Correlation analysis were utilized. It was determined that of the participating students, 33.4% were male and 66.6% were female, ranging in age from 18 to 35. Students' awareness of disaster preparedness and their self-efficacy levels in applying psychological first aid were found to be high. In addition, a significant positive correlation was found between the Disaster Awareness Perception Scale and the PFASES. Statistically significant differences were found between the Disaster Awareness Perception Scale and PFASES and the variables of gender, class, disaster experience, and academic average. It was observed that students’ disaster awareness perceptions and mean PFASES scores were high. It is recommended that future studies on this subject be conducted with different age groups and samples.

Anahtar Kelimeler

Disaster Awareness , Psychological First Aid , University Students

Proje Numarası

TUBİTAK 2209/A Tarafından desteklenmektedir

Üniversite Öğrencilerinin Afet Bilinci ve Psikolojik İlk Yardım Uygulama Öz Yeterlilikleri Arasındaki İlişki

Öz

Bu çalışma üniversite öğrencilerinde afet bilinci ile psikolojik ilk yardım uygulama öz yeterliliği arasındaki ilişkiyi belirlemek amacı ile yapılmıştır. Çalışmanın örneklemini 18-35 yaşlarında 428 kadın, 215 erkek olmak üzere toplam 643 üniversite öğrencisi (birinci sınıf-dördüncü sınıf) oluşturmuştur. Çalışmanın verileri yüz yüze elde edilmiştir. Çalışmada veri toplamak için “Genel Bilgi Formu”, “Afet Bilinci Algı Ölçeği” ve “Psikolojik İlk Yardım Uygulama Öz Yeterlilik Ölçeği (PİUÖÖ)” kullanılmıştır. Veri analizinde tanımlayıcı istatistiksel metodlar (ortalama, sayı, yüzdelik), Mann Whitney U Testi, Kruskal Wallis H Testi ve Spearman Korelasyon analizi kullanılmıştır. Çalışmaya katılan öğrencilerin %33,4’ü erkek ve %66,6’sının kadın olduğu ve öğrencilerin minimum: 18, maksimum: 35 yaşında oldukları belirlenmiştir. Öğrencilerin afet bilinci algıları ve psikolojik ilk yardım uygulama öz yeterlilik düzeylerinin yüksek olduğu görülmüştür. Ayrıca Afet Bilinci Algı Ölçeği ile PİUÖÖ arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Afet Bilinci Algı Ölçeği ve PİUÖÖ ile cinsiyet, sınıf, afet deneyimi olanlar ve akademik ortalama değişkenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu tespit edilmiştir. Öğrencilerin afet bilinci algıları ve psikolojik ilk yardım uygulama öz yeterlik puan ortalamalarının yüksek olduğu görülmüştür. Gelecekte bu konuda farklı yaş grupları ve örneklem üzerinde çalışmaların yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Afet Bilinci , Psikolojik İlk Yardım , Üniversite Öğrencileri

Destekleyen Kurum

TUBİTAK

Proje Numarası

TUBİTAK 2209/A Tarafından desteklenmektedir

Kaynakça

• Aker T (2012). Temel sağlık hizmetlerinde ruhsal travmaya yaklaşım. Ankara, Türkiye Psikiyatri Derneği.
• Aktaş, M.N. (2022). Sağlık Eğitimi Veren Bir Üniversitede Okuyan Öğrencilerin Afet Bilinci Ve Temel İlk Yardım Düzeylerinin Değerlendirilmesi: Bir Vakıf Üniversitesi Örneği. Bezmialem Vakıf Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Altındiş, S., Şeyda, T. O. K., Aslan, F. G., Adıgül, M. P., Ekerbiçer, H. Ç., & Altındiş, M. (2017). Üniversite öğrencilerinin ilk yardım bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi. Sakarya Tıp Dergisi, 7(3), 125-130.
• Aras, M., Mumcu, A., & Karabey, T. (2021). Sağlık Bilimleri Fakültesi öğrencilerinin afet bilinç düzeylerinin belirlenmesi. TOGÜ Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(2), 40-49.
• Arslan, B. Ş., Çolak, Y., & Buldukoğlu, K. (2024). Hemşirelik Son Sınıf Öğrencilerinin Psikolojik İlk Yardım Uygulama Öz Yeterliği ile Travmayla Başa Çıkma Algıları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi: Tanımlayıcı Araştırma. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 16(4).
• Ay, F. A., Bahadır, Z., Kılıç, B., Ay, F., & Başıbüyük, G. Ö. (2023). 60+ Tazelenme Üniversitesi Öğrencilerinin Afet Bilinci Algı Düzeyleri. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 16(2), 69-77.
• Barde, S., Upendra, S., & Kaur, J. (2023). Effectiveness of Structured Teaching Programme on the Level of Knowledge about Psychological First aid among Teachers Working in Selected Schools in Pune City. Journal of Survey in Fisheries Sciences, 10(2S), 98-101.
• Bayageldi, N. K., & Şimşek, N. (2022). Development study of psychological first aid application self-efficacy scale. Perspectives in psychiatric care, 58(4), 1665-1679.
• Brymer M, Layne C, Jacobs A, Pynoos R, Ruzek J, Steinberg A, et. al. (2006).Psychological First Aid Field Operations Guide, 2nd Edition. Los Angeles, National Child Traumatic Stress Network and National Center for PTSD.
• Coveleski, J. (2014). A study of students' perceptions of natural disaster plans and emergency preparedness at a higher education institution (Doctoral dissertation, The Florida State University).
• Çömez Ikican, T., Şahin Bayindir, G., Engin, Y., & Albal, E. (2024). Disaster preparedness perceptions and psychological first-aid competencies of psychiatric nurses. International nursing review, 10.1111/inr.13036. Advance online publication. https://doi.org/10.1111/inr.13036
• Demircioğlu, M., Şeker, Z., & Aker, A. T. (2019). Psikolojik İlk Yardım: Amaçları, Uygulanışı, Hassas Gruplar ve Uyulması Gereken Etik Kurallar. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 11(3), 351-362.
• Dikmenli, Y., Yakar, H. and Konca, A. S. (2018). Development of Disaster Awareness Scale: A Validity and Reliability Study. Review of International Geographical Education Online, 8(2), 206-220.
• Dikmenli, Y., & Yakar, H. (2019). Öğretmen adaylarının afet bilinci algı düzeylerinin incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 386-416.
• Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ). War Trauma Foundation, World Vision International (2011). Psychological First Aid: Guide for Field Workers. World Health Organization: Geneva. (https://www.who.int/mental_health/publications/guide_field_workers/en/) Erişim Tarihi: 24.05.2023.
• Ediz, Ç., & Yanık, D. (2024). Hemşirelik Öğrencilerinin Psikolojik İlk Yardım Uygulama Öz yeterlik Düzeyleri ve Mental İyi Oluşlarının Belirlenmesi: Çok Merkezli Tanımlayıcı Bir Çalışma. Gümüshane Üniversitesi Saglik Bilimleri Dergisi, 13(1).
• Everly Jr, G. S., Everly, G. S., & Lating, J. M. (2022). The Johns Hopkins guide to psychological first aid. JHU Press.
• Fahjan Y, Pakdamar F, Eryılmaz Y, Kara Fİ (2015.) Afet planlamasında deprem riski belirsizliklerinin değerlendirilmesi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi 1: 21-39.
• Fox, JH, Burkle, FM, Bass, J, Pia, FA, Epstein, JL, Markenson, D (2012). The effectiveness of psychological first aid as a disaster intervention tool: research analysis of peer-reviewed literature from 1990–2010. Disaster Medicine and Public Health Preparedness 6, 247–252.
• Gispen, F., & Wu, A. W. (2018). Psychological first aid: CPR for mental health crises in healthcare. Journal of Patient Safety and Risk Management, 23(2), 51-53.
• Goldmann, E., & Galea, S. (2014). Mental health consequences of disasters. Annual review of public health, 35(1), 169-183.
• Güldü, Ö. (2023). Afet bilinci ve stresli durumlarla başa çıkma arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Afet ve Risk Dergisi, 6(3), 638-658.
• Karakuş, U. (2013). Depremi Yaşamış Ve Yaşamamış Öğrencilerin Deprem Algılarının, Metafor Analizi İle İncelenmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 18(29), 97-116.
• Kılıç, N., & Şimşek, N. (2018). Psikolojik ilk yardım ve hemşirelik. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 9(3), 212-218.
• Kılıç, N., & Şimşek, N. (2019). The effects of psychological first aid training on disaster preparedness perception and self-efficacy. Nurse education today, 83, 104203.
• Kim, H. W., & Choi, Y. J. (2022). A simulation-based nursing education of psychological first aid for adolescents exposed to hazardous chemical disasters. BMC medical education, 22(1), 93.
• Li, W., Ai, A. L., & Dickey, S. L. (2023). Disaster stressors and coping with the traumatization of deadliest hurricanes in US Mainland: A follow-up study. Natural Hazards Research, 3(1), 42-48.
• Makwana, N. (2019). Disaster and its impact on mental health: A narrative review. Journal of family medicine and primary care, 8(10), 3090-3095.
• Marangoz, M., & Çağrı, İ. (2023). Doğal afetlerin ekonomik, sosyal ve çevresel etkilerinin 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş merkezli depremler bağlamında girişimciler açısından değerlendirilmesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 24(52), 1-30.
• Minihan, E., Gavin, B., Kelly, B. D., & McNicholas, F. (2020). COVID-19, mental health and psychological first aid. Irish Journal of Psychological Medicine, 37(4), 259-263.
• Ozkazanc, S., & Yuksel, U. D. (2015). Evaluation of disaster awareness and sensitivity level of higher education students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 197, 745-753.
• Park, A. S., & Yang, J. H. (2017). The effect of disaster awareness, attitude, preparedness on the basic competencies of disaster nursing among nursing students. Journal of the Korean Data Analysis Society, 19(3), 1625-1636.
• Patel, R. K., Pamidimukkala, A., Kermanshachi, S., & Etminani-Ghasrodashti, R. (2023). Disaster preparedness and awareness among university students: a structural equation analysis. International journal of environmental research and public health, 20(5), 4447.
• Paton, D., Smith, L., Daly, M., & Johnston, D. (2008). Risk perception and volcanic hazard mitigation: Individual and social perspectives. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 172(3-4), 179-188.
• Saeed, S. A., & Gargano, S. P. (2022). Natural disasters and mental health. International review of psychiatry, 34(1), 16-25.
• Said, N. B., Molassiotis, A., & Chiang, V. C. (2020). Psychological preparedness for disasters among nurses with disaster field experience: An international online survey. International journal of disaster risk reduction, 46, 101533.
• Sonmez, E. D., & Gokmenoglu, T. (2023). Understanding the teachers' disaster preparedness beliefs. International Journal of Disaster Risk Reduction, 85, 103511.
• Şahin, Y., Lamba, M., & Öztop, S. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Afet Bilinci Ve Afete Hazırlık Düzeylerinin Belirlenmesi. Medeniyet Araştırmaları Dergisi, 3(6), 149-159.
• Şekerci, Y. G., Ayvazoğlu, G., & Çekiç, M. (2023). Üniversite öğrencilerinin temel afet bilinci ve farkındalık düzeylerinin saptanması. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(1), 74-81.
• Tada, M., Iwamoto, S., Kubo, H., & Senou, A. (2022). Relationship between disaster prevention awareness and preparedness among residents living in mountainous areas of Japan. Health Emergency and Disaster Nursing, 9(1), 95-102.
• Tatlı, M.A. (2022). Afet Bilinci Ve Maske Kullanımı İlişkisi İle İlgili Bir Araştırma – Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Örneği. Gümüşhane Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Torlak, V. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının doğal afetlere yönelik farkındalıklarının incelenmesi. Gazi Üniversitesi / Eğitim Bilimleri Enstitüsü,Yüksek Lisans Tezi.
• Türkan, A. H., & Kılıç, İ. (2017). Üniversite öğrencilerinin bilişsel, duyuşsal ve davranışsal boyutta afetlere yönelik tutumlarına ilişkin bir betimleme. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(1), 114-127.
• URL1,(2018). https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/35429/xfiles/turkiye_de_afetler.pdf. Erişim Tarihi: 28.04.2024
• URL 2, (2023). https://www.afad.gov.tr/afet-istatistikleri. Erişim Tarihi: 24.09.2025
• Yazıcı, Ö., & Ulu Kalın, Ö. (2018). “Doğal Afet” için kavramsal metaforların karşılaştırmalı analizi. E-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 25-40.
• Yiğit, E., Gülseda, B. O. Z., Gökçe, A., & Ali, Ö. Z. E. R. (2020). İnönü Üniversitesi Tıp ve Mühendislik Fakültesi Öğrencilerinin Afet Konusundaki Bilgi, Tutum ve Davranışları. Sakarya Tıp Dergisi, 10(4), 580-586.
• Zakaria, K., Chuemchit, M. (2017). Knowledge, attitude and practice of psychological first aid among health professionals working in accident & emergency department in Brunei Darussalam. J Health Res., 31(1), 99-105. https://doi.org/10.14456/jhr.2017.72
• Zakaria, H. A., Ridzuan, R. H. A., Vijayakumar, N., Zamri, L. H., & Zuchri, I. (2021). A Cross-sectional Study of Awareness and Preparedness of Disaster Relief Among Staff and Students of University of Cyberjaya. Malaysian Journal of Medicine & Health Sciences, 17.
• Zhiheng, Z., Caixia, W., Jiaji, W., Huajie, Y., Chao, W., & Wannian, L. (2012). The knowledge, attitude and behavior about public health emergencies and the response capacity of primary care medical staffs of Guangdong Province, China. BMC health services research, 12(1), 1-9. https://doi.org/10.1186/1472-6963-12-338