İl Afet Risk Azaltma Planı Çerçevesinde Analitik Ağ Prosesi Yöntemi ile Kriter Ağırlıklandırma: Kırıkkale İli İçin Bir Örnek

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 401 - 414, 01.07.2023

Emel Güven Tamer Eren

https://doi.org/10.35341/afet.1194357

Cited By: 2

Öz

Afetler insan hayatında hem maddi hem de manevi kayıplarla yıkıcı sonuçlara sebep olan olaylardır. İnsan hayatını bu kadar etkileyen olaylarla mücadele edebilmek için dünyanın her tarafında birçok çalışma yapılmaktadır. Çalışmaların temelini afet yönetimi süreci oluşturmaktadır. Bu süreci risk ve zarar azaltma, hazırlık, müdahale, iyileştirme ve yeniden yapılanma olarak dört bölümde ele almak mümkündür. Bu kapsamda Türkiye'de risk ve zarar azaltma sürecinde kullanılmak üzere "İl Afet Risk Azaltma Planı (İRAP)" çalışmaları başlatılmıştır. daha sonra 2021 yılında tüm illerin sürece dahil olması ile tamamlanmıştır. Ancak bu planlar sadece bir kez hazırlanacak planlar olmayıp belirli periyotlar ile güncellenmesi gerekmektedir. Böyle dinamik bir süreç içerisinde mevcut durumu iyileştirmek adına çalışmaların yapılması bu süreçte önemli rol oynamaktadır. Bu çalışmada İRAP planında yer alan il profili modülündeki kriterler Kırıkkale ili dahilinde Analitik Network Process (ANP) yöntemi kullanılarak değerlendirilmiştir. Sonuç olarak ana kriter ve alt kriterlerin önem ağırlıkları elde edilmiştir. Bu sayede İRAP ile afet öncesi süreç için iyileştirme, yatırım, kontrol vb. konularda hangi alanlara öncelik verileceği bilgisi elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Afet Yönetimi, ANP, Çok Kriterli Karar Verme, İl Afet Risk Azaltma Planı

Criterion Weighting with Analytic Network Process Method in the Framework of the Provincial Disaster Risk Reduction Plan: An Example for Kırıkkale Province

Öz

Disasters are events that cause devastating results with both material and moral losses in human life. Many studies are being carried out all over the world in order to combat the events that affect human life so much. The basis of the studies is the disaster management process. It is possible to consider this process in four parts as risk and mitigation, preparedness, response, recovery and reconstruction. In this context, "Provincial Disaster Risk Reduction Plan (IRAP)" studies have been initiated to be used in the risk and harm reduction process in Turkey. The study, which was started with 7 pilot provinces (Adana, Afyon, Kahramanmaraş, Rize, Samsun, Sivas and Tekirdağ) in 2019, was completed in 2021 with the inclusion of all provinces in the process. However, these plans are not plans to be prepared only once, they must be updated periodically. In such a dynamic process, working to improve the current situation plays an important role in this process. In this study, the criteria in the province profile module in the IRAP plan were evaluated using the Analitik Network Process (ANP) method within the province of Kırıkkale. As a result, the importance weights of the main criteria and sub-criteria were obtained. In this way, improvement, investment, control, etc. for the pre-disaster process with IRAP. Information on which areas to prioritize was obtained.

Anahtar Kelimeler

Disaster Management, Provincial Disaster Risk Reduction Plan, Multi-Criteria Decision Making, ANP

Kaynakça

• Bekler, T., Cifçi, S., Bekler, F. N., Demirci, A. (2022). Çanakkale şehir merkezi risk azaltma çalışmaları ve afet farkındalığın değerlendirilmesi. Türk Deprem Araştırma Dergisi, 4(1), 73-97. https://doi.org/10.46464/tdad.1041575
• Bozkurt, Ö., Çiçekdağı, H. İ. (2022). İl Afet Risk Azaltma Planları (İRAP) sonrası yapılacak risk azaltma yatırımlarında Best-Worst Metodu (BWM) ile kriter önceliklendirme. Afet ve Risk Dergisi, 5(1), 109-121. https://doi.org/10.35341/afet.1060488
• Coşkun, A. M. (2022). Kahramanmaraş ili özelinde hazırlanan il afet risk azaltma planı (İRAP) üzerine bir çalışma. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 276-295. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.942081
• Ekmekcioğlu, Ö., Koc, K., Özger, M. (2021). Stakeholder perceptions in flood risk assessment: a hybrid fuzzy AHP-TOPSIS approach for Istanbul, Turkey. International Journal of Disaster Risk Reduction, 60, 102327. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2021.102327
• Ergünay, O., (1996). Afet Yönetimi Nedir? Nasıl Olmalıdır?,TÜBITAK Deprem Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 263s. Ankara.
• Ergünay, O., (1998). Afet Yönetimi Emergency Türkiye 93 First International Disaster Reliefand Prevetion, CivilDefence, Public Security and First Aid Exhibition, November 23 (27), 2s. Ankara.
• Gerdan, S. (2021). Kentsel planlama açısından il afet risk azaltma planlarının değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(4), 1006-1012. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.930086
• İRAP (2020), il afet risk azaltma planı hazırlama kılavuzu, AFAD Planlama ve Risk Azaltma Daire Başkanlığı, https://irap.afad.gov.tr/upload/Node/42062/files/I_RAP_KILAVUZ_tu_m_v9.pdf (Erişim tarihi: 24.10.2022).
• Korkın, E.,Öztop, S. (2022). Büyükşehir belediyeleri stratejik planlarında afet yönetimi. Medeniyet Araştırmaları Dergisi, 7(1), 61-75. https://doi.org/10.52539/mad.1120801
• Manyaga, F., Nilufer, N., Hajaoui, Z. (2020). A systematic literature review on multi-criteria decision making in disaster management. International Journal of Business Ecosystem & Strategy, 2(2), 1-7. https://doi.org/10.36096/ijbes.v2i2.197
• Mızrak, S. (2021). Afet yönetimi sürecinde risk algısı çalışmalarının katkısı. Afet ve Risk Dergisi, 4(2), 291-299. https://doi.org/10.35341/afet.992959
• Mojtahedi, M., Sunindijo, R. Y., Lestari, F., Wijaya, O. (2021). Developing hospital emergency and disaster management index using topsis method. Sustainability, 13(9), 5213. https://doi.org/10.3390/su13095213
• Oral, N., Yumuşak, R., Eren, T. (2021). AHP ve ANP yöntemleri kullanılarak tehlikeli madde depo yeri seçimi: Kırıkkale ilinde bir uygulama. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 10(1), 115-124. https://doi.org/10.28948/ngumuh.744734
• Oran, F. Ç., Akan, B. B. (2021). Pandemi döneminde afet yönetimi açısından risk iletişimine ilişkin bir değerlendirme: Sosyal medya paylaşımları içerik analizi. Selçuk İletişim, 14(3), 1371-1397. https://doi.org/10.18094/josc.882578
• Özcan, E. C., Ünlüsoy, S., Eren, T. ANP ve TOPSIS yöntemleriyle Türkiye'de yenilenebilir enerji yatırım alternatiflerinin değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Mühendislik, Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5(2), 204-219. https://doi.org/10.15317/Scitech.2017.82
• Özder, E. H., Özcan, E., Eren, T. (2019). Staff task-based shift scheduling solution with an ANP and goal programming method in a natural gas combined cycle power plant. Mathematics, 7(2), 192. https://doi.org/10.3390/math7020192
• Saaty T.L. (1999), “Fundamentals of The Analytic Network Process”, The International Symposium on The Analytic Hierarchy Process (ISAHP), 12-14 August 1999.
• Sakurai, M., Murayama, Y. (2019). Information technologies and disaster management–Benefits and issues.Progress in Disaster Science, 2,100012.https://doi.org/10.1016/j.pdisas.2019.100012
• Şahin, Ş., Üçgül, İ. (2019). Türkiye’de afet yönetimi ve iş sağlığı güvenliği. Afet ve Risk dergisi, 2(1), 43-63. https://doi.org/10.35341/afet.498594
• Tuna, S. (2019). Hastanelerde afet planlaması: Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Hastanesi üzerine bir inceleme. Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi. https://hdl.handle.net/20.500.11776/3388
• Üstün, A. K., Anagün, A. S. (2016). İstanbul’un ilçelerinin afet yönetimi açısından önem ağırlıklarının analitik hiyerarşi süreci kullanılarak belirlenmesi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 31(1). 119-128. https://doi.org/10.17341/gummfd.08342
• Yaşar, S., Poyraz, Z., Yumuşak, R., Eren, T. (2022). ANP ve PROMETHEE yöntemleri ile akıllı şehir analizi: Ankara’da bir uygulama. Gazi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 8(1), 15-28. https://doi:10.30855/gmbd.2022.01.02
• Yazılıtaş, A. (2015). Türk afet yönetim sisteminde risk odaklı yönetimin önemi. Türk İdare Dergisi, (481), 559-577. https://search.trdizin.gov.tr/yayin/detay/191723/
• Zamani, A. A., Abbasi, H. R., Alipour, V., Peyravi, M., Shojaei, P., Goli, A., Mohammadinia, L. (2022). Drinking water resources criteria in emergencies and disasters: A systematic literature review. Environmental Health Engineering and Management Journal, 9(1), 15-21. https://ehemj.com/article-1-868-fa.pdf