Kalabalık Yönetimi: Sportif Karşılaşmalarda (Futbol) Meydana Gelen İzdihamlar Üzerine Bir Literatür Taraması

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 3, 1115 - 1130, 30.09.2023

Fulya Sağ Kara Gül Özlem Yıldırım

https://doi.org/10.35341/afet.1287475

Öz

Dünyada futbol maçları başta olmak üzere toplu olarak gerçekleşen tüm sportif karşılaşmalarda, aşırı kalabalığın yol açtığı izdiham başta olmak üzere yangınlar, şiddet, terörizm gibi birçok tehlikeli durum yaşanmakta ve sonucunda da çok sayıda insan yaralanmakta ya da hayatını kaybetmektedir. Bu çalışmada yöntem olarak konu ile ilgili yapılmış çalışmalar taranmış ve uluslararası bir veri tabanı olan EM-DAT’tan çalışmanın verileri alınmıştır. Bu veriler 1900-2023 yılları arasında “futbol, stadyum ve futbol stadyumu” anahtar kelimeleri ile sınırlandırılmış ve futbol stadyumlarında meydana gelen karşılaşmalarda yaşanan olaylar ile toplam ölümler ve etkilenenlerle ilgili bilgiye yer verilmiştir. Sonuç olarak geçmişten günümüze kadar stadyumlarda futbol karşılaşmaları sırasında kalabalığa bağlı olarak çok fazla sayıda izdiham yaşanmıştır. Futbol stadyumları insanların eğlence amaçlı bulundukları yerler olduğundan dolayı, futbol karşılaşmasının gerçekleştiği stadyumlarındaki risklerin ortaya koyulabilmesi oldukça önemlidir. Kalabalık olarak gerçekleşen tüm etkinliklerde kalabalığın güvenli bir şekilde yönetilebilmesi için, kalabalık yönetim planı oluşturulmalıdır. Kalabalık yönetim planının oluşturulması ile kalabalıktan kaynaklanan risklerin yönetilmesi sağlanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Futbol Stadyumu, İzdiham, Kalabalık, Kalabalık Yönetimi, Kitlesel

Crowd Management: A Literature Review on Stampedes Occuring in Sporting Events (Football)

Öz

In mass gatherings, particularly in sporting events such as football matches, various hazardous situations arise due to overcrowding,including stampedes ,fires,violence,and terorism,resulting in numerous injuries and fatalities. This study conducts a literature review on the subject and collects data from EM-DAT, an international database. The data is limited to the keywords "football, stadium and football stadium" between 1900-2023 providing information on incidents in matches held in football stadiums, the total deaths and the number of injured. As a result, a significant number of stampedes have occurred during football matches in stadiums from the past to the present.Since football stadiums are places where people gather for entertainment purposes, it is crucial to identify the risks associated with these stadiums during football matches. To ensure the safe management of crowds in all mass gatherings, a crowd management plan should be established. The creation of a crowd management plan will help mitigate risks stemming from overcrowding.

Anahtar Kelimeler

Crowd, Crowd Management, Football Stadium, Massive, Stampede

Kaynakça

• Bowley DM, Rein P, Scholtz HJ & Boffard KD (2004). The Ellis Park Stadium Tragedy. European Journal of Trauma. 1, 51-55. DOI: 10.1007/s00068-004-1230-2.
• CNN (1998). Balcony collapses in Russian sports arena, killing 22. http://edition.cnn.com/WORLD/europe/9806/25/russia.stadium.02/index.html (Son Erişim: 10.03.2023). Çetin A & Demir A (2022). Sporda kalabalık yönetimi. Spor Bilimleri III, 153-181.
• Doukas SG (2006). Crowd management: past and contemporary ıssues. The Sport Journal, 9(2). (http://www.thesportjournal.org/2006Journal/Vol9-No2/Doukas.asp) (Son Erişim: 12.02.2023).
• Ekşi A (2016). Kitlesel Olaylar. Kitlesel Olaylarda Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetleri Yönetimi içerisinde. 110, 4. Baskı. Kitapana: İzmir.
• Even S & Andrews A (2021). The media, affect, and community in a decade of disasters: reporting the 1985 Bradford City stadium fire. Contemporary British History. 35(2), 258-283. DOI: 10.1080/13619462.2021.1885376
• ESPN (2017). Africa's tragic record of stadium disasters. (https://www.espn.com/soccer/south-africa/story/3168201/africas-tragic-record-of-stadium-disasters). (Son Erişim: 12.02.2023).
• El Shawarby MKA (2015). Football Stadiums’ Disasters. University of Peloponnese. Master’s Thesis.
• Faraji R, Hemmatinezhad M & Taylor T. (2018). Critical Factors Affecting Stadiums Security. Journal of Applied Security Research, 13 (4), 473-488.
• FEMA (2005). Special Events Contingency Planning Job Aids Manual.
• Lai SY (2017) Research on Risk Evaluation Index System of Stampede in Stadium—By Taking Tianhe Sports Center as an Example. Open Journal of Social Sciences, 5, 352-369. https://doi.org/10.4236/jss.2017.57022
• Law Insider Dictionary (2022). Crowd management. https://www.lawinsider.com/ (Son Erişim: 26.02.2023).
• Madzimbamuto FD (2003). A hospital response to a soccer stadium stampede in Zimbabwe. Prehospital Care, 20 (6), 556-559.
• Northwest Center For Public Health Practice-NWCPHP (2021). Mass Gatherings: Are You Prepared?
• Social Issues Research Centre-SIRC (2022). Tackling football violence. (http://www.sirc.org/publik/fvtackle.html) (Son Erişim: 28.01.2023).
• Still GK (2019). Crowd disasters. Crowd Safety and Crowd Risk Analysis. https://www.gkstill.com/ExpertWitness/CrowdDisasters.html (Son Erişim: 28.01.2023).
• Sudan Tribune (2022). Stampede kills 23 at Sudan graduation ceremony. https://sudantribune.com/article27827/ (Son Erişim: 29.01.2023).
• Support The Guardian (2021). This article is more than 1 year old Tanzania police confirm 45 people died in stadium crush. https://www.theguardian.com/world/2021/mar/30/stampede-crushes-45-people-to-death-in-tanzania-as-people-mourn-president (Son Erişim: 16.01.2023).
• The Guardian (2015). Hajj crush: how crowd disasters happen, and how they can be avoided. https://www.theguardian.com/world/2015/oct/03/hajj-crush-howcrowd-disasters-happen-and-how-they-can-be-avoided (Son Erişim: 16.01.2023).
• The New York Times (1975). Some Dıe In Crush In Moscow Stadıum. (https://www.nytimes.com/1975/03/13/archives/some-die-in-crush-in-moscow-stadium.html) (Son Erişim: 16.01.2023).
• The New York Times. (2001). PLUS: SOCCER; At Least 7 Killed In Lubumbashi Riot. https://www.nytimes.com/2001/04/30/sports/plus-soccer-at-least-7-killed-in-lubumbashi-riot.html (Son Erişim: 16.01.2023).
• Türkiye Futbol Federasyonu (2023). Stat arama. https://www.tff.org/Default.aspx?pageID=324 (Son Erişim: 10.04.2023).
• URL 1, http://www.emdat.be/database (Son Erişim: 11.04.2023).
• URL 2, https://www.stadiumguide.com/timelines/stadium-disasters/ (Son Erişim: 25.02.2023).
• URL 3, https://www.trthaber.com/haber/spor/hafizalara-kazinan-stadyum-facialari-442899.html (Son Erişim: 25.02.2023).
• URL 4, https://tr.wikipedia.org/wiki/Kategori:Stadyum_facialar%C4%B1 (Son Erişim: 26.02.2023).
• URL 5, https://www.izmirozelguvenlik.com/online-guvenlik-dersleri/kalabalik-yonetimi-konu-anlatimi-ve-test/ (Son Erişim: 11.08.2023).
• URL 6, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6222.pdf (Son Erişim: 11.08.2023).
• U.S. Department of Justice Civil Rights Division Disability Rights Section (2022). Accessible Stadiums. (https://archive.ada.gov/stadium.pdf) (Son Erişim: 12.02.2023).
• Vanderpuye F (2001). Ghana: Worst Stadium Disaster: What Went Wrong. https://allafrica.com/stories/200105140597.html (Son Erişim: 16.01.2023).
• WHO (2017). Health Emergency and Disaster Risk Management Mass Gatherings. Health Emergency and Disaster Risk Management Fact Sheets.
• Yancı Ataman HB (2016). Stadyumlarda alınan güvenlik önlemlerine ilişkin seyirci algıları ölçeği: bir ölçek geliştirme çalışması. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 10(3), 386-394.
• Zhan B, Monekosso DN, Remagnino P, Velastin SA & Xu L (2008). Machine Vision and Applications. Crowd analysis: a survey. 19:345–357. DOI: 10.1007/s00138-008-0132-4.