Disaster Education Program for the Families of Children with Special Needs

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 490 - 504, 31.07.2024

Sultan Örenoğlu Tolga Bekler

https://doi.org/10.35341/afet.1361542

Öz

The aim of this study is to develop, implement and evaluate the disaster education curriculum for the families of individuals with special needs. A needs assessment analysis was carried out to determine the educational needs of the children with special needs in case of disasters. Needs analysis was conducted in two stages. In the first stage, open-ended questions were applied to 48 parents, and in the second stage, a questionnaire was developed based on the findings obtained from the application from the first stage. This questionnaire was applied to 150 parents with special needs children. In line with the results from the needs analysis, learning outcomes, content and educational activities were determined for the curriculum that will be developed for the parents. 54 parents were trained about this curriculum. Evaluation of the effectiveness of the curriculum was carried out in two stages. First, the disaster knowledge test was administered to 54 parents who attended the training as pre-test and post-test. In the second stage, at the end of the training, a questionnaire to evaluate the training was applied. The findings revealed that the priority of the parents are not the types of disasters (earthquakes, floods, etc.) and what needs to be done in case of any disasters. Parents generally focused on what to do and how to behave in disasters. Things to do in disasters (flood, fire, earthquake, etc.) were in the second place of importance for parents. The pre-test and post-test results revealed that the knowledge level of the families increased following the training. The results of the survey conducted at the end of the training showed that the parents were satisfied with the training; however, they showed that they thought that the education should be more exemplary and should be a little more practical.

Anahtar Kelimeler

Curriculum, Disaster, Disaster Education, Family Education, Individuals With Special Needs

Özel Gereksinimli Çocukların Aileleri İçin Afet Eğitim Programı

Öz

Bu araştırmada, özel gereksinimli bireylerin ailelerine yönelik afet eğitim programının geliştirmesi, uygulaması ve değerlendirmesi hedeflenmiştir. Ailelerin afet ve afet durumunda özel gereksinimli çocuğuna yönelik eğitim ihtiyacını belirlemek amacıyla ihtiyaç belirleme çalışması yapılmıştır. İhtiyaç analizi iki aşamalı yürütülmüştür. İlk aşamada 48 ebeveyne açık uçlu soru uygulaması yapılmıştır. İkinci aşamada açık uçlu soru uygulamasından elde edilen bulgulardan yola çıkılarak bir anket oluşturulmuş ve anket 150 özel gereksinimli çocuğu bulunan ebeveyne uygulanmıştır. Belirlenen ihtiyaçlar doğrultusunda özel gereksinimli bireylerin ailelerine yönelik afet eğitim programının amaçları, içeriği ve etkinlikleri oluşturulmuştur. 54 ebeveyn geliştirilen eğitim programına göre eğitime alınmıştır. Eğitim programının etkililiğinin değerlendirilmesi iki aşamalı olarak yapılmıştır. İlk aşamada eğitime katılan 54 ebeveyne afet bilgi testi ön-test, son-test olarak uygulanmıştır. İkinci aşamada ise eğitim sonunda, eğitime ilişkin değerlendirme anketi uygulanmıştır. Araştırma sonuçları göstermiştir ki; ebeveynlerin ihtiyaç önceliği özelde afet türleri (deprem, sel gibi) ve bu afet türünde yapılması gerekenler değildir. Ebeveynler genel anlamda afet durumlarında ne yapılması, nasıl davranılmasına gerektiğine odaklanmıştır. Afet türlerinde (sel, yangın, deprem gibi) yapılması gerekenlerin ise öncelik sıralamasında ikinci sıraya düşmüştür. Ön-test, son-test uygulama sonuçları özel gereksinimli bireylerin ailelerine verilen eğitim sonucu katılımcı ailelerin bilgi düzeylerinin arttığını göstermiştir. Ebeveynlerin eğitim sonunda katıldıkları anket sonuçları verilen eğitimden memnun oldukları ancak eğitimin daha çok örnekli olması ve bir miktar daha uygulamaya dönük olması yönünde düşünceleri olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Afet, Afet Eğitimi, Aile Eğitimi, Eğitim Programı, Özel Gereksinimli Bireyler

Etik Beyan

Bu araştırma Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Etik Kurulunun 25.08.2022 tarih ve 15/22 sayılı onayı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma yürütülürken her türlü etik kurala bağlı kalınmıştır.

Kaynakça

• Abbott P.L. (2020). Natural disasters. McGraw-Hill Education, New York.
• Açıkalın-Rashem O., Aslangiri, F. (2019). Engellilerin afete dirençliliği ve Van’da yerel örgütlenme. Resilience Journal/Dirençlilik Dergisi, doi: 10.32569/resilience.543380.
• Adiyoso W., Kanegae H. (2012). The effect of different disaster education programs on tsunami preparedness among schoolchildren in Aceh, Indonesia. Disaster Mitigation of Cultural Heritage and Historic Cities, 6, 165-172.
• Aslan R. (2021). Engelli bireylerin afet deneyimleri: Fenomenolojik bir araştırma. Doktora Tezi. Gümüşhane Üniversitesi, Gümüşhane
• Aydoğmuş-Atalay G., Çakır Ö. (2021). Kronik hastalığa sahip bireylerin afetlerde zarar görebilirliği. Journal of Pre-Hospital. Hastane Öncesi Dergisi, 6(2), 243-261.
• Baker L.R., Cormier L.A. (2013). Disaster preparedness and families of children with special needs: A geographic comparison. J Community Health, doi: 10.1007/s10900-012-9587-3
• Bayar R., Turhan A., Erincik S., Gemalmaz-Gürbüz D., Akkurt A., Eryiği V. (2018). Afetlere hazırlıkta erişilebilirlik bir haktır. Uluslararası Katılımlı Zihinsel Engelli Bireyler ve Kapsayıcı Afet Risk Azaltma Çalıştay Bildirileri, Nevşehir, 9 Ekim 2018.
• Below R., Wirtz A., Guha-Sapir D. (2009). Disaster category classification and peril terminology for operational purposes, Centre for Research on the Epidemiology of Disaster and Munich Reinsurance Company.
• Boon H.H., Paliano P.J. (2014). Disaster education in Australian schools. Australian Journal of Environmental Education, doi: 10.1017/aee.2015.8
• Buluş-Kırıkkaya E., Oğuz-Ünver A., Çakın O. (2011) İlköğretim fen ve teknoloji programında yer alan afet eğitimi konularına ilişkin öğretmen görüşleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 5(1), 24-42.
• Coleman D. (2000). “Assisted suicide and disability”, human rights. Journal of the Section of Individual Rights and Responsibilities, 27(1), 1-11.
• Coşkun Ş. (2011). Afet eğitimi algılaması: İlköğretim öğrencilerine verilen afet eğitimlerinin algılamasını ölçmek üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Coşkun A.M. (2018). Engellilere yönelik afet risk azaltma uygulamaları ve yerel çözümler. Uluslararası Katılımlı Zihinsel Engelli Bireyler ve Kapsayıcı Afet Risk Azaltma Çalıştay Bildirileri, Nevşehir, 9 Ekim 2018.
• Creswell J.W., Plano-Clark V.L. (2011). Designing and conducting mixed methods research. SAGE Publications, Inc., California.
• Çelik A.A., Gündoğdu K. (2022). Öğretmenlerin afete hazırlık düzeyleri ile ilkokullardaki afet eğitimi uygulamalarına yönelik görüşleri. Journal of Ağrı İbrahim Çeçen University Social Sciences Institute (AİCUSBED), doi: 10.31463/aicusbed.1057401
• Doğru S., Ede G. (2020). Afet durumlarında besin ve beslenme desteğinin planlaması. Curr Perspect Health Sci, 1(1), 25-34.
• Federal Office of Civil Protection and Disaster Assistance-FOCPA (2017). Assisting people with disabilities in case of disaster. Bonn, Germany.
• Green S.B., Salkind N.J. (2008). Using SPSS for Windows and Macintosh. Pearson Prentice Hall. New Jersey.
• Güven Y. (2018). Zihinsel engelli bireylerin eğitiminde yenilikçi yaklaşımlar. Uluslararası Katılımlı Zihinsel Engelli Bireyler ve Kapsayıcı Afet Risk Azaltma Çalıştay Bildirileri, Nevşehir, 9 Ekim 2018.
• Işık Ö., Koç-Akgül S., Gündoğdu O. (2018). Zihinsel engellilerin afet yönetimindeki yeri ve tasarımı. Uluslararası Katılımlı Zihinsel Engelli Bireyler ve Kapsayıcı Afet Risk Azaltma Çalıştay Bildirileri, Nevşehir, 9 Ekim 2018.
• Jang J.H., Ha K.M. (2021). Inclusion of children with disabilities in disaster management. Children, doi: 10.3390/children8070581
• Koçkan Ç. (2015). Doğal afet risk yönetimi. 3. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı, İzmir, 14-16 Ekim 2015
• Krippendorff K. (2004). Content analysis an introduction to its methodology. Sage Publications. The USA.
• Kurt O., Tün M., Kurnaz E., Çavuşoğlu T. (2021). Türkiye için bir durum tespit çalışması, “Özel Gereksinimli Bireyler Depreme Hazır mı?”. Alpaslan Otizm Vakfı Yayınları, Sakarya.
• Maya İ., Sarı B. (2018). Ortaokul öğretmenlerinin görüşlerine göre Türkiye’de afet eğitimi uygulamaları. Jass Studies-The Journal of Academic Social Science Studies, doi: 10.9761/JASSS7804
• Mayring P. (2015). Qualitative content analysis: Theoretical background and procedures, Examples of Methodology and Methods’un içinde, (Bikner-Ahsbahs A., Knipping C., Presmeg N., Ed.), Springer Dordrecht Heidelberg, New York London, ss:365-380.
• Nagata T., Kimura R. (2020). Developing a disaster management education and training program for children with intellectual disabilitiesto improve “zest for life” in the event of a disaster-A case study on tochigi prefectural imaichi special school for the intellectually disabled. Journal of Disaster Research, doi: 10.20965/jdr.2020.p0020
• Nikolaraizi M., Argyropoulos V., Papazafiri M., Kofidou C. (2021). Promoting accessible and inclusive education on disaster risk reduction: The case of students with sensory disabilities. International Journal of Inclusive Education, doi: 10.1080/13603116.2020.1862408
• Nunnally J.C., Bernstein I.H. (1994). Psychometric theory. McGraw-Hill, Columbus.
• Orhan E., Keskinok Ç. (2019). Afet sakınımında özel gereksinimli bireyler için geliştirilecek mekânsal planlama ilkeleri. Resilience Journal/Dirençlilik Dergisi, doi: 10.32569/resilience.544903
• Özdamar, E.(2018). Zihinsel engelli bireylere yönelik afet eğitimi projesi. Uluslararası Katılımlı Zihinsel Engelli Bireyler ve Kapsayıcı Afet Risk Azaltma Çalıştay Bildirileri. (Nevşehir, 9 Ekim 2018)
• Preston J. (2012). Disaster education. Sense Publishers, Rotterdam.
• Şahan C. (2019). Afet eğitim merkezinde simülasyon yöntemi kullanılarak verilen afet ve deprem eğitimlerinin ortaokul öğrencileri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale
• Tün M., Pekkan E., Kurt O., Uyguçgil H. (2019). Engelli bireylere erişim çözümlerinde coğrafi bilgi sistemleri ve ağ analiz yöntemlerinin kullanımı; Eskişehir örneği. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, doi: 10.35232/estudamhsd.534880
• URL 1, https://www.aile.gov.tr/eyhgm/sayfalar/istatistikler/engelli-ve-yasli-istatistik-bulteni (Son Erişim: 25.04.2023).
• URL 2, https://www.meb.gov.tr (Son Erişim: 07.032023).
• Ünal B., Akın E. (2021). Geçici afet konutlarının ortopedik engellilerin erişilebilirliği açısından irdelenmesi. Sanat ve Tasarım Dergisi, 27, 473-495.
• Wolf- Fordham S., Curtin C., Maslin M.M., Bandini L., Hamad C. (2015). Emergency preparedness of families of children with developmental disabilities: What public health and safety emergency planners need to know. J Emerg Manag, doi: 10.5055/ajdm.2015.0185
• Yılmaz K., Balun B., Erbay G. (2019). Sürdürülebilir bir yönetim paradigması: Ortopedik engelli bireylerin afetlere hazırlık seviyeleri. Resilience Journal/Dirençlilik Dergisi, doi: 10.32569/resilience.543237