Üniversite Öğrencilerinin Depreme İlişkin Farkındalığı ve Deprem Stresiyle Baş Etme Stratejilerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 3, 624 - 641, 30.11.2024

Melike Yalçın

https://doi.org/10.35341/afet.1363284

Öz

Bu araştırma Afyon Kocatepe Üniversitesi Sandıklı Uygulamalı Bilimler Fakültesine bağlı sosyal hizmet ve çocuk gelişimi bölümü öğrencilerinin deprem farkındalığı ve deprem stresiyle baş etme stratejilerinin incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Nicel yöntem kullanılarak gerçekleştirilen araştırmada sosyodemografik form, Deprem Stresi ile Baş Etme Stratejileri Ölçeği ve Sürdürülebilir Deprem Farkındalığı Ölçeği kullanılmıştır. Deprem Stresi ile Baş Etme Stratejileri Ölçeği ’ne göre katılımcılar deprem stresiyle orta düzeyde baş etmektedir (X̄=35,50±.5,94). Deprem Stresi ile Baş Etme Stratejileri Ölçeğinin alt boyutlarından olumlu yeniden değerlendirmeyi (X̄=12,97±,3,63) daha çok kullanmaktadırlar. Katılımcıların (t[193]=1,07; p>,05) ve yakınlarının (t[193]= -,092; p>,05) depreme maruz kalması ile deprem stresiyle baş etmeleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır. Sürdürülebilir Deprem Farkındalığı Ölçeği ‘ne göre katılımcılar orta düzeyde deprem farkındalığına sahiptir (X̄=74,31±.13,09). Yakını depreme maruz kalmayan katılımcıların Sürdürülebilir Deprem Farkındalığı Ölçeği puan ortalaması (X̄=3,54±,57) yakını depreme maruz kalanların puan ortalamasından (X̄=3,31±,59) daha yüksektir ve istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermektedir (t[193]=,-2,355; p<,05). Bu araştırmanın sonuçları kapsamında başta üniversitelerde olmak üzere toplumun tüm kesimlerinde afetlere hazırlık ve bilinçlendirme çalışmalarının nitelik ve nicelik olarak arttırılması önerilerine yer verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Deprem, Deprem Farkındalığı, Deprem Stresi ile Baş Etme, Üniversite Öğrencileri

Etik Beyan

Afyon Kocatepe Üniversitesi SOSYAL VE BEŞERİ BİLİMLERİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ KURULU'nun 25.02.2023 tarih ve 166162 tarihli etik kurul kararı ile etik olarak uygulanmasında sakınca bulunmamıştır.

Examining University Students' Awareness of Earthquakes and Strategies to Cope with Earthquake Stress

Öz

This research was carried out to examine the earthquake awareness and coping strategies of the students of social work and child development departments of Afyon Kocatepe University Sandıklı Faculty of Applied Sciences. Sociodemographic form, Scale of Coping Strategies with Earthquake Stress and Sustainable Earthquake Awareness Scale were used in the study conducted using quantitative method. According to the Scale of Coping Strategies with Earthquake Stress, the participants cope with earthquake stress at a moderate level (X̄=35.50±.5.94). They use positive reappraisal (X̄=12,97±,3,63) more than the sub-dimensions of the Strategies for Coping with Earthquake Stress Scale. There is no statistically significant difference between the participants‘ (t[193]=1,07; p>,05) and their relatives’ (t[193]= -,092; p>,05) subjected to earthquake and coping with earthquake stress. According to the Sustainable Earthquake Awareness Scale, the participants have moderate earthquake awareness (X̄=74.31±.13.09). The mean Sustainable Earthquake Awareness Scale score of the participants whose relatives were not subjected to earthquake (X̄=3,54±,57) is higher than the mean score of the participants whose relatives were subjected to earthquake (X̄=3,31±,59) and shows a statistically significant difference (t[193]=,-2,355; p<,05). Within the scope of the results of this research, recommendations are given for increasing the quality and quantity of disaster preparedness and awareness raising activities in all segments of the society, especially in universities.

Anahtar Kelimeler

Earthquake, University Students, Coping with Earthquake Stress, Earthquake Awareness

Kaynakça

• Adelisna, R. ve Wibowo, Y. A. (2023, August). Are students’ adaptive capacity to earthquake disasters correlated with their knowledge?, In International Conference on Learning and Advanced Education (ICOLAE 2022) (pp. 1894-1906). Atlantis Press. https://doi.org/10.2991/978-2-38476-086-2_151
• AFAD. (2024). AFAD 2024-2028 Stratejik Planı https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/e_Kutuphane/Planlar/2024_2028-AFAD-Stratejik-Plani.pdf (Son erişim: 09.07.2023)
• Akalın, S., Şakiroğlu, M., Tunç, B. ve Eren, S. (2020). Depreme önlem alma davranışını yordayan bazı değişkenlerin incelenmesi: Aydın ili örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(3), 977-993. https://doi.org/10.16953/deusosbil.528570
• Akman, D. ve Şahin, Ş. (2023). Isparta’da deprem afet bilinci toplumsal düzeyinin belirlenmesi. Teknik Bilimler Dergisi, 13 (2), 1-6. https://doi.org/10.35354/tbed.1300148
• Aloğlu, N. ve Güllü, A. (2024). 2023 Kahramanmaraş merkezli depremleri yaşamış olan hemşirelik öğrencilerinin deprem stresi ile başetme stratejilerinin incelenmesi. Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(2), 75-83. https://doi.org/10.53493/avrasyasbd.1341759
• Ao, Y., Zhang, H., Yang, L., Wang, Y., Martek, I. ve Wang, G. (2021). Impacts of earthquake knowledge and risk perception on earthquake preparedness of rural residents. Natural Hazards, 107(2), 1287–1310. https://doi.org/10.1007/s11069-021-04632-w
• Atalay, E. (2024). Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin deprem bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 64, 141-152
• Aydın, K.B., (2005). Akış kuramına dayalı stresle başa çıkma grup programının ergenlerin stresle başa çıkma stratejilerine etkisi, Yüksek Lisans tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara Üniversitesi
• Başgöl, Ş. ve Biray, Y. (2023, Haziran 15-16). Kadınların deprem stresi ile baş etme stratejileri ve etkileyen faktörler. [Sözlü bildiri]. 2.Uluslararası Avrasya Sağlık Bilimleri Kongresi, Trabzon.
• Benzer, S. ve Arpalık, A. (2021). Farklı deprem bölgesinde yaşayan ortaokul öğrencilerinin deprem konusundaki bilgi düzeyleri. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 107-119,
• Berkay, F., Çelen, N. ve Kuşdil, M. E. (2003) 1999 Marmara depreminin Mudanya halkı üzerindeki psiko-sosyal etkileri. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(4), 1-24.
• Bıçakçı, A. B. ve Ergüney Okumuş, E., (2023). Depremin psikolojik etkileri ve yardım çalışanları. Avrasya Dosyası Dergisi, 14 (1), 218-248.
• Bilen, E. ve Polat, M. (2022). Öğretmen adaylarının deprem farkındalığına ilişkin görüşleri. Türk Deprem Araştırma Dergisi, 4(1), 155-173. https://doi.org/10.46464/tdad.1098199
• Bozkurt, V. (2023). Depremin toplumsal boyutu. Avrasya Dosyası Dergisi, 14(1), 89- 111
• Budak, D. ve Kandil, N. (2023). Üniversite öğrencilerinin deprem bilgi düzeyleri ve sürdürülebilir deprem farkındalık düzeylerinin araştırılması: Spor bilimleri örneği. Sportive, 6(2), 29-40. https://doi.org/10.53025/sportive.1322709.
• Büyüköztürk, Ş. (2023). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı, Pegem Akademi, Ankara, 30. Baskı.
• Carver, C. (1989). Assessing coping strategies: A theoretically based approach. Journal of Personality and Social Psychology, 56(2), 267-283
• Değirmenci, Y., ve Altunay, F. (2024). Öğretmen adaylarının deprem farkındalık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Türk Deprem Araştırma Dergisi, 6(1), 161-180. https://doi.org/10.46464/tdad.1437117
• Dikmenli, Y. ve Yakar, H. (2019). Öğretmen adaylarının afet bilinci algı düzeylerinin incelenmesi, YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 386-416, http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2019.130
• Dölek, İ. (2019). Afetler ve afet yönetimi, Pegem Akademi, Ankara.
• Erdoğan, C. N. ve Aksoy, Ö.N. (2020). Deprem stresi ile baş etme stratejileri balıkesir örneği. Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 3(2), 88-103.
• Erdoğan, B. (2023). Depremin sosyolojisi: 6 şubat felaketinin toplumsal ve kültürel boyutları. TRT Akademi, 8(18), 718-725. https://doi.org/10.37679/trta.1306900.
• Gönen, A.B. (2023) Deprem afetinin depremi bizzat yaşamamış yetişkinler üzerindeki etkileri ve başa çıkma yöntemleri. Marife, 23(1), 80-100. https://doi.org/10.33420/marife.1280604
• Gümüş Şekerci, Y., Ayvazoğlu, G., ve Çekiç, M. (2023). Üniversite öğrencilerinin temel afet bilinci ve farkındalık düzeylerinin saptanması. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(1), 74-81. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1136227
• Fahrudin, A. (2012). Psychosocial reaction and trauma after a natural disaster: The role of coping behavior. Asian Social Work and Policy Review, 6(3), 192-202. https://doi.org/10.1111/j.1753-1411.2012.00070.x
• Genç, M. ve Sözen, E. (2021). The Sustainable scale of earthquake awareness, development, validity and reliability study. International Electronic Journal of Environmental Education, 11(1), 24-41 https://doi.org/10.18497/iejeegreen.794680
• Gezer, U. ve Aksu, E. O. (2022). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının afet farkındalık düzeylerinin incelenmesi. 19 Mayıs Sosyal Bilimler Dergisi, 3(4), 400-408. https://doi.org/ 10.52835/19maysbd.1224027 Ihudiebube-Splendor, C.N. ve Chikeme, P.C. (2020). A descriptive cross-sectional study: Practical and feasible design in investigating health care-seeking behaviour of undergraduates. In: Sage Research Methods Cases: Medicine and Health. SAGE Publication https://doi.org/10.4135/9781529742862
• Karadeniz, K. (2020). Trabzon ilinin Sürmene ilçesinde halkın afet profili: farkındalık ve hazırlık seviyelerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gümüşhane Üniversitesi.
• Kıvrak, Ö. (2019). Karabük ilinde deprem farkındalığı mevcut durumunun ve deprem eğitiminin öğrenciler üzerindeki etkisinin araştırılması. Yüksek Lisans tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Karabük Üniversitesi
• Kula, N. (2002). Deprem ve dini başa çıkma. Gazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 1(1), 234-255
• La Greca, A.M. ve Silverman, W.K. (2009). Treatment and prevention of posttraumatic stress reactions in children and adolescents exposed to disasters and terrorism: What is the evidence?, Child Development Perspectives, 3(1), 4–10, https://doi.org/10.1111/j.1750-8606.2008.00069.x
• Lazarus, R.S. (1993). From psychology stress to the emotions: A history of chaning outlooks. Annual Review of Psychology, 44 (1), 1-21. https://doi.org/10.1146/annurev.ps.44.020193.000245
• Lechliter, G.J. ve Willis, F.N. (1996). Living with earthquakes: Beliefs and information. Psychological Record, 46(2), 391-397.
• Lehman, D.R. ve Taylor, S.E. (1988). Date with an earthquake: Coping with a probable, unpredictable disaster. Personality and Social Psychology Bulletin, 13, 546-555.
• Matthieu, M.M. ve Ivanoff, A. (2006). Using stress, appraisal, and coping theories in clinical practice: Assessment of coping strategies after disasters. Brief Treatment and Crisis Intervention, 6(4), 337-348, https://doi.org/10.1093/brief-treatment/mhl009
• Özdemir, A. ve Şahinöz, T. (2022). Toplumda afet farkındalığı oluşturmaya yönelik kullanılan araçlar: Nitel bir çalışma. Afet ve Risk Dergisi, 5(1), 78-93. https://doi.org/10.35341/afet.1083976
• Özgölet, B. ve Utkucu, M. (2021). Depremin yıkıcı etkisiyle başa çıkmada etkili olan etkenler. Academic Perspective Procedia, 4(2), 89-98. https://doi.org/10.33793/acperpro.04.02.38
• Pincus, D.B. ve Friedman, A.G. (2004). Improving children’s coping with everyday stress: Transporting treatment interventions to the school setting. Clinical Child and Family Psychology Review, 7(4), 223–240 https://doi.org/10.1007/s10567-004-6087-8
• Powell, T.M., Wegmann, K.M. ve Overstreet, S. (2018). Measuring adolescent coping styles following a natural disaster: An ESEM analysis of the kidcope. School Mental Health, 11, 335–344. https://doi.org/10.1007/s12310-018-9288-x
• Schoenmakers, E.C., van Tilburg, T.G. ve Fokkema, T. (2015). Problem-focused and emotion-focused coping options and loneliness: How are they related?. Europen Journal of Ageing, 12(2), 153-161. https://doi.org/10.1007/s10433-015-0336-1.
• Seifge-Krenke, I. ve Shulman, S. (1990). Coping style in adolescence: A cross-cultural study. Journal of Cross-Cultural Psychology, 21, 351–377. https://doi.org/10.1177/0022022190213006
• Sözen, E. (2019a). Lisans öğrencilerinin deprem farkındalıkları ile sürdürülebilir deprem farkındalıkları arasındaki ilişki düzeyleri, II. Uluslararası Coğrafya Eğitimi Kongresi Bildiriler Kitabı, Türkiye, 3-5 Ekim 2019, Eskişehir.
• Sözen, E. (2019b). The earthquake awareness levels of undergraduate students. Journal of Pedagogical Research, 3(2), 87-101. https://doi.org/10.33902/JPR.2019254175
• Sözen, E. ve Genç, M. (2023). Üniversite öğrencilerinin deprem bilgi düzeyleri ve sürdürülebilir deprem farkındalıkları arasındaki ilişkinin araştırılması. Türk Deprem Araştırma Dergisi, 5(2), 148-165, https://doi.org/10.46464/tdad.1288571
• Tabachnick, B.G. ve Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics, Pearson, Boston.
• Tkachuck, M., Schulenberg, M.A. ve Lair, S. (2018). Natural disaster preparedness in college students: Implications for institutions of higher learning, Journal of American College Health, 66(4), 269-279. https://doi.org/10.1080/07448481.2018.1431897
• Türksever, Ö. (2021). Öğretmen adaylarının deprem farkındalıkları ile depreme karşı hazırlık durumu düzeyleri arasındaki ilişki. Journal of History School, 14 (LIII), 2681-2701. https://doi.org/10.29228/joh.51799
• Uğur, K., Kartal, F., Mete, B., Tamam, T. ve Demirkol, M.E. (2021). Deprem sonrası akut stres bozukluğu olanlarda travma esnasındaki çözülmenin, anksiyete düzeyi, algılanan stres, anksiyete duyarlılığı ve deprem stresiyle baş etme ile ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 32(4), 253-260, https://doi.org/10.5080/u25892
• URL 1, https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/03/2023 Kahramanmaras-ve-Hatay-Depremleri-Raporu.pdf (Son erişim: 28.02.2023)
• Yolcu, M. ve Bekler, T. (2020). Deprem kültürü ve farkındalık çalışmaları: Şili ve Elazığ depremlerinin karşılaştırılması. Lapseki Meslek Yüksekokulu Uygulamalı Araştırmalar Dergisi, 1(2), 71-82.
• Yöndem, Z.D. ve Eren, A. (2008). Deprem stresi ile baş etme stratejileri ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(30), 60-75