Adana ASKİ Seyhan Atıksu Arıtma Tesisi’nin L Tipi Matris Yöntemi ile Risk Değerlendirmesi

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 3, 677 - 696, 30.11.2024

Merve Dinçer İlknur Erol

https://doi.org/10.35341/afet.1389243

Öz

Su canlıların en temel ihtiyacıdır. Günümüzde kullanılamaz haldeki sular, atıksu arıtma tesislerinde birtakım işlemlere tabi tutularak kullanılabilir hale getirilmektedir. Atıksu arıtma tesisleri İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği’ne göre, çok tehlikeli sınıfta yer almaktadır. Bu tesislerde gerekli önlemler alınmadığında ciddi iş kazaları meydana gelebilir. Ayrıca, çalışanlarda çeşitli hastalıklar görülebilir. Çalışanlara güvenli çalışma ortamı sağlamak için, öncelikle tesislerdeki tehlikeler ve riskler belirlenmeli, daha sonra risk değerlendirmesi yapılmalıdır. Bu çalışmada Adana ASKİ Seyhan Atıksu Arıtma tesisindeki tehlikeler ve riskler hem sağlık hem de güvenlik esaslı olarak belirlenmiştir. Çalışma ortamlarının ve donanımlarının güvenli olup olmadığının belirlenmesi, alınması gereken önlemlerin tespiti için L tipi matris yöntemi esas alınarak risk değerlendirmesi yapılmıştır. Tesiste tespit edilen yüksek düzeydeki riskler, yangın, elektrik çarpması, iş kazası, havuza düşme, zehirlenme, metan gazı patlamasıdır. Çürütücü tanklar, tesis geneli, atölyeler, trafo binası, gaz desülfürizasyon ünitesi, gaz jeneratörü ve boyler ünitesi, servis suyu pompa ünitesi yüksek düzeyde risk içeren bölümler ve ekipmanlar olarak belirlenmiştir. Birtakım düzeltici önleyici faaliyetler ile tesis içinde belirlenen yüksek düzey riskler ve orta düzey riskler, düşük düzey risklere dönüştürülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Atıksu Arıtma Tesisi, İş Sağlığı ve Güvenliği, L Tipi Matris, Risk Değerlendirmesi

Risk Assessment of Adana ASKİ Seyhan Wastewater Treatment Plant with L-Type Matrix Method

Öz

Water is the most basic need of living things. Today, unusable water is made usable by being subjected to processes in wastewater treatment plants. Wastewater treatment facilities are in the very hazardous class according to the Workplace Hazard Classes Communiqué on Occupational Health and Safety. If necessary, precautions are not taken in these facilities, serious occupational accidents may occur. Additionally, various diseases may occur among employees. In order to provide a safe working environment for employees, hazards and risks in the facilities must first be determined and then a risk assessment must be made. In this study, the hazards and risks in the Adana ASKI Seyhan Wastewater Treatment Plant were determined on both health and safety basis. The risk assessment was carried out according to the L-type matrix method in order to determine whether the working environment and equipment are safe, whether what the new measures are. High-level risks identified in the facility include fire, electric shock, work accidents, falling into the pool, poisoning, and methane gas explosion. Digester tanks, facility general, workshops, transformer building, gas desulfurization unit, gas generator and boiler unit, service water pump unit have been identified as high-risk sections and equipment. With a number of corrective and preventive actions, high level risks and medium level risks identified within the facility have been transformed into low level risks.

Anahtar Kelimeler

L Type Matrix, Occupational Health and Safety, Risk Assessment, Wastewater Treatment Plant

Kaynakça

• Adıgüzel, İ. (2019). Enstitüsü atıksu arıtma tesislerinde iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi, İzmir, 53 s.
• Aslan, Ş., Yıldız, S. (2017). Atıksu ve içme suyu artıma tesisinde gürültü kirliliği değerlendirmesi. Cumhuriyet Science Journal, 38 (4),798-812. http://dx.doi.org/10.17776/csj.349336
• Aytekin, O., Kaya, M. Ü., Kuşan, H. (2015). Yapı işlerinde proje tipi ve çalışma verilerine uygun isg risk değerlendirme yönteminin seçimi için öneriler. 5. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Sempozyumu, ss. 127-136, İzmir.
• Ayyıldız, G. (2017). Atıksu arıtma tesisinde risk analizi. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Aksaray Üniversitesi, Aksaray.
• Balcıgil, M. (2013). Su mercimeği kullanarak (Lemnaminor L.) evsel atıksulardan nütrient ve ağır metal giderimi. Yüksek Lisans Tez, Fen Bilimleri Enstitüsü, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Balçık, Ç. (2013). Evsel atıksularından nütrient gideriminde pilot ölçekli bardenpho ile kaskat proseslerinin karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Carroll, S., Thomas, E., Hargreaves, F. R., Dawes, L. (2006). Integrated risk framework for onsite wastewater treatment systems. Environmental Management, 38(2), 286-303. https://doi.org/10.1007/s00267-005-0280-5
• ÇSGB (2012). Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin işyeri tehlike sınıfları tebliği. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 28339 Sayılı RG, Ankara.
• Çimen, İ. O. (2020). Evsel ve endüstriyel atıksu artıma tesislerinde iş güvenliği. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir Teknik Üniversitesi, Eskişehir, 104 s.
• Damar, Y. (2009). Tekstil endüstrisi atıksularının ardısık kesikli biyoreaktör ile arıtılması ve modellenmesi. Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Dannoun, Y., Nouban, F. (2021). Occupational health hazards and risk assessments in a wastewater treatment. International Journal of Advanced Engineering, Sciences and Applications, 2(2), 21-25. https://doi.org/10.47346/ijaesa.v2i2.83.
• Dere, T. (2010). Kentsel atıksuyun membran biyoreaktör ile arıtılması ve modellenmesi. Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Doğan, S. (2021). Temiz su arıtma tesislerinin iş güvenliği açısından risk değerlendirmesi. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi, Çanakkale, 77s.
• Dzaman, K., Wojdas, A., Rapiejko, H., Jurkiewicz, K. (2009). Taste and smell perception among sewage treatment and landfill workers. International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health, 22(3), 227-234. https://doi.org/10.2478/v10001-009-0025-4
• Güner, E. D. (2018). Environmental risk assessment for biological wastewater treatment plant. Pamukkale Univ Muh Bilim Derg., 24(3): 476-480. https://doi.org/10.5505/pajes.2017.16023.
• Gök, S. (2018). Atıksu arıtma tesislerinde risk analizi. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Göymen, Y. (2021). Atıksu arıtma tesislerinin iş sağlığı ve güvenliği yönünden değerlendirilmesi. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(2), 204-210, Osmaniye. https://doi.org/10.47495/okufbed.838857
• İnce, M. (2008). Düzenli deponi sahası sızıntı sularının yüksek performanslı kompakt membran biyoreaktörle arıtılabilirliğinin araştırılması. Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü Gebze Teknik Üniversitesi, İzmit.
• Judd, S. (2006). The MBR book: principles and applications of membrane bioreactors for water and waste water treatment. ISBN:978-1-85617-481-7, Elsevier. https://doi.org/10.1016/B978-1-85617-481-7.X5000-4 (Son Erişim:01.10.2023)
• Libhaber, M., Jaramillo, A. O. (2012). Sustainable treatment and reuse of municipal waste water. Lwa Publishing, London, UK, ISBN: 9781780400167.
• OSHA (2024). Fact sheet hydrogen sulfide. https://www.osha.gov/hydrogen-sulfide. (Son Erişim:25.09.2024)
• Özcan, H. A. (2020). Madenlerde risk değerlendirmesi –örnek bir çalışma. Yüksek Lisans Tezi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Kütahya,
• Özkars, R. (2010). Sivas atıksu arıtma tesisi iş sağlığı ve güvenliği yönetim sisteminin oluşturulması. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
• Özkars, R., Yıldız, S. (2013). Türkiye’deki atıksu arıtma tesislerinin iş sağlığı ve güvenliği yönünden değerlendirilmesi. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Dergisi, 29(3): 254-261, Kayseri. https://dergipark.org.tr/en/pub/erciyesfen/issue/25560/269621
• Özkılıç, Ö. (2005). İş sağlığı ve güvenliği, yönetim sistemleri ve risk değerlendirme metodolojileri. TİSK Yayınları, Ankara.
• Öztürk, İ. (2017). Atıksu Mühendisliği. İSKİ Teknik Kitaplar Serisi, 583s., İstanbul.
• Polat, T. (2008). Evsel atıksuların döner biyodisk reaktör kullanılarak arıtılması. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Richardson, D. B. (1995). Respiratory effects of chronic hydrogen sulfide exposure. American Journal of Industrial Medicine, 28(1), 99-108. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7573079.
• Spellman, F. R. (2009). Handbook of water and waste water treatment plant operations. CRC Press, ISBN: 1566706270. https://doi.org/10.1201/9781420075311. (Son Erişim:01.10.2023)
• Sperling, V. M. (2007). Waste water characteristics, treatment and disposal. IWA publishing, 296 p. ISBN: 9781843391616
• TBB (2015). Atıksu arıtma tesisleri işletimi (El Kitabı). Türkiye Belediyeler Birliği, Ankara, 371s.
• Thorn, J., Beijer, L., Rylander, R. (2002). Work related symptoms among sewage workers: A nationwide survey in Sweden. Occupational and Environmental Medicine, 8(59), 562–566. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12151615.
• Türkmen, S. (2019). Atıksu arıtma tesislerinde iş sağlığı ve güvenliği. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, On Dokuz Mayıs Üniversitesi, 124 s., Samsun.
• Ulutaş, Ö. (2019). Konya ili atıksu arıtma tesisi risk değerlendirmesi. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya Teknik Üniversitesi, Konya.
• Ulutaşdemir, N., Özmusul, B., Öztürk Çopur, E. (2019). Gaziantep’te merkez atık su arıtma tesisinde üç yıllık risk değerlendirmesi analizi. Sağlık Akademisi Kastamonu, 4(1), 22-33. https://doi.org/10.25279/sak.349915.
• Yılmaz, S. (2019). Atıksu arıtma tesislerinde çalışan scada operatörlerinde iş sağlığı ve güvenliği açısından oluşabilecek fiziksel risklerin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Esenyurt Üniversitesi, 134 s., İstanbul.