Yaban hayvanlarında Zookori’nin ormanlarda tür dağılımı ve kompozisyonuna etkisi

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 20 - 25, 26.07.2022

Havva Gündoğdu

Öz

Bu çalışmada hayvanlar tarafından bitkilerin yayılımı anlamına gelen Zookori davranışı ele alınmıştır. Zookori omurgalıların özellikle memeli, kuş ve balık sınıflarında yaygın gözlenmektedir. Omurgasızlardan ise arı ve karınca gibi böcekler bitki yayılımında aracılık eden etmenler olarak dikkat çekmektedir. Zookori farklı hayvan türlerinde farklı şekillerde görülmektedir. Alakargalar, Ardıç Kuşları ve Sincaplar yaygın olarak Zookori davranışı gösteren hayvan türlerinin başında gelmektedir. Bu makalede yaban hayvanlarında Zookori davranışının çeşitleri, yöntemleri, orman açısından önemi, ormanlarda tür dağılımı ve kompozisyonuna etkisi üzerinde durulmuştur. Bu konuda son yıllarda yapılan çalışmalar değerlendirilmiş ve Zookori davranışı gösteren farklı tür hayvan davranışları örneklenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

zookori, tohum, kuş, yaban hayvanları, yayılma

Kaynakça

• Barnea, A., Yom-Tov, Y. ve Friedman, J. 1991. Does Ingestion by Birds Affect Seed Germination?. Functional Ecology. pp. 394-402.
• Brecnkmann, F. 1998. Grains de vie: Le monde merveilleux des graines. p.157. ISBN-10-2700311507
• Corlett, 2011. R.T. Corlett Seed dispersal in Hong Kong, China: past, present and possible futures Integr. Li et al., 2013
• Çanakçıoğlu, H. ve T. Mol, 1996. Yaban Hayvanları Bilgisi, ı.u yayın no : 3948, O.F. yayın no : 440, ISBN 975-404-424- 4, İstanbul, 550s
• Du et al., 2009. Y.J. Du, X.C. Mi, X.J. Liu, L. Chen, K.P. Ma. Seed dispersal phenology and dispersal syndromes in a subtropical broad-leaved forest of China. For. Ecol. Manage, 258 (2009), pp. 1147-1152
• Eler, Ü. ve Çetin, A., 2006. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri: A, Sayı: 1, ISSN: 1302-7085, Sayfa: 33-45
• Ganesh, T., Davidar, P. 2001. Dispersal modes of tree species in the wet forests of southern Western Ghats, Curr. Sci., 80 (2001), pp. 394-399
• Gelmi-Candusso T. A ve Hämäläinen A. M. (2019a) Seeds and the City: The Interdependence of Zoochory and Ecosystem Dynamics in Urban Environments. Front. Ecol. Evol. 7:41. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fevo.2019.00041/full. doi: 10.3389/fevo.2019.00041. (Erişim: Mayıs, 2022).
• Gelmi-Candusso T. A., Bialozyt, R., Slana, D., Gómez, R. Z., Heymann, E.W., Heer, K. 2019b. Estimating seed dispersal distance: A comparison of methods using animal movement and plant genetic data on two primate-dispersed Neotropical plant species. Ecology and Evolution. Volume 9, Issue 16, p. 8965-8977. https://doi.org/10.1016/j.baae.2012.08.016. (Erişim: Mayıs, 2022).
• Gültekin, H, C., 2008: Meyveli Bitkiler, Ardıç kuşları, kargalar ve insanlar, TUBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi, Sayı: 486, s 62-65, Ankara
• Horn, Michael H. ; Correa, Sandra Bibiana ; Parolin, Pia ; Pollux, B. J. A. ; Anderson, Jill T. ; Lucas, Christine ; Widmann, Peter ; Tjiu, Albertus ; Galetti, Mauro ; Goulding, Michael. 2011. Seed dispersal by fishes in tropical and temperate fresh waters: The growing evidence, Acta Oecologica, 37, 561. doi:10.1016/j.actao.2011.06.004. (Erişim: Nisan, 2022).
• Hougner, C., Colding, J., and Söderqvist, T. (2006). Economic valuation of a seed dispersal sevice in the Stockholm National Urban Park, Sweden. Ecol. Econ. 59, 364–374.
• Iluz, D. (2010). Zoochory: The Dispersal Of Plants By Animals. In: Dubinsky, Z., Seckbach, J. (eds) All Flesh Is Grass. Cellular Origin, Life in Extreme Habitats and Astrobiology, vol 16. Springer, Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-90-481-9316-5_9. (Erişim: Mayıs, 2022).
• J. Li, C. Guo, Z. Xiao. Fruit composition and seed dispersal strategies of woody plants in a Dujiangyan subtropical forest, Southwest China.Biodiv. Sci., 21 (2013). 572–58.1Zool., 6 (2011), pp. 97-109
• Kerner, A., 1871. Der Einfluss der Winde auf die Verbreitung der Samen im Hochgebirge. Zeitschrift Deutscher Alpenverein 2, 144–172
• Kurek, P. and Holeksa, J., 2015. Grains in the Diets of Medium-Sized Carnivores — A Case of Diplochory?. Polish Journal of Ecology 63(2):1-9. doi: 10.3161/15052249PJE2015.63.2.012. (Erişim: Mayıs, 2022).
• Oğurlu, İ. (2004). Ormancılıkta Yaban Hayatı Ders Notu.
• Richard T.Corlett,2017. Frugivory and seed dispersal by vertebrates in tropical and subtropical Asia: An update. Global Ecology and Conservation. P. 1-22.
• Ridley, Henry N (1930). The dispersal of plants throughout the world. Ashford, Kent: L. Reeve & Co. ISBN 978-0-85393-004-4.
• Rost, J., Pons, P. ve Bas, JM (2012). Seed dispersal by carnivorous mammals into burnt forests: An opportunity for non-indigenous and cultivated plant species. Basic and Applied Ecology. Volume 13, Issue 7, p. 623-630. https://doi.org/10.1016/j.baae.2012.08.016. (Erişim: Mayıs, 2022).
• Smallwood, J. (1984) Ecology of seed dispersal. Annu. Rev. Ecol. Syst.13: 201–228.
• URL-1. https://acikders.ankara.edu.tr/mod/resource/view.php?id=32608#:~:text=Tohumlu%20bitkiler%20aktif%20ve%20pasif,ba%C5%9Fka%20yere%20g%C3%B6t%C3%BCr%C3%BClmesi%20ile%20olur. (Erişim: Mayıs, 2022).
• URL-2. https://www.britannica.com/science/seed-plant-reproductive-part/Seed-size-and-predation. (Erişim: Mayıs, 2022).
• Van der Pijl, L. (1982)Principles of Dispersal in Higher Plants, Third Edition. Springer, New York.
• Yıldız, K. 2000. Bitki Coğrafyası, Emek Matbaacılık, Manisa, 125s.
• Zapata, V.M., Robledano, F., Ramos, V. et al. Bird-mediated seed dispersal of fleshy fruits of mediterranean shrubs in semiarid forest patches: the role of Pinus halepensis Miller trees as seed receptors. Plant Ecol 215, 1337–1350 (2014). https://doi.org/10.1007/s11258-014-0391-2. (Erişim: Mayıs, 2022).