A General Evaluation on Tabal Sculptural Works

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 2, 11 - 28, 30.06.2020

Atakan Akçay

Öz

The Middle Iron Age is generally considered to be the period between 900-550 BC, in Anatolia. The Late Hittite Period is the process that started with the fall of the Hittite Empire (1180 BC) and continued until 700 BC. İn this period, although political actors such as Urartu, Phrygian (Mushkian) and Lydian, the New Assyrian State is the biggest political power in the Near East. The military policy of the New Assyrian State has developed especially in Anatolia and Northern Syria since the 9th century BC. The Late Hittite Kingdoms also experienced the effects of this expansionist policy of Assyria in their artistic production. Tabal Country, which is the representative of the Late Hittite culture in Central Anatolia, was also under the influence of art schools such as Assyria, Arami and Phoenician especially in sculpting. In this article, Tabal Sculpting products are tried to be introduced in a very general framework and it is aimed to emphasize their place in the Late Hittite Art.

Anahtar Kelimeler

Late Hittite, Tabal, Neo Assyrian, Sculpture, İvriz Rock Monument

TABAL HEYKELTIRAŞLIK ESERLERİ ÜZERİNE GENEL BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Anadolu’da Orta Demir Çağı genel olarak MÖ 900-550 yılları arasındaki dönem olarak kabul edilmek- tedir. Geç Hitit Dönemi ise, Hitit İmparatorluğu’nun yıkılışı ardından yaklaşık MÖ 1050’li yıllarda başlayan ve MÖ 700’lere kadar devam eden süreçtir. Urartu, Frig (Muşki) ve Lidya gibi siyasi aktörlerin de olduğu bu dönemde, Yakın Doğu’nun en büyük siyasi gücü ise Yeni Asur Devletidir. Yeni Asur Devleti’nin yayılmacı askeri siyaseti özellikle MÖ 9. yüzyıldan itibaren Anadolu’da ve Kuzey Suriye’de etkisini arttırmıştır. Geç Hitit Krallıkları Asur’un bu yayılmacı siyasetinin etkilerini sanatsal üretimlerinde de yaşamışlardır. Orta Anadolu’da Geç Hitit kültürünün temsilci olan Tabal Ülkesi de özellikle heykeltıraşlık eserlerinde Asur, Arami ve Fenike gibi sanat ekollerinin etkileri altında kalmıştır. Bu makalede, Tabal Heykeltıraşlık ürünleri çok genel bir çerçevede tanıtılmaya çalışılmış ve Geç Hitit Sanatı içerisindeki yerine vurgu yapılmak istenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Geç Hitit, Tabal, Yeni Asur, Heykeltıraşlık, İvriz Kaya Anıtı

Kaynakça

• Akçay, A. (2014). “Tabal Ülkesinin Tarihsel Süreci Üzerine Bir Değerlendirme”, Tarih İncelemeleri Dergisi XXIX/1, ss. 37-58. Akurgal, E. (1949). Späthethitische Bildkunst, Ankara. Akurgal, E. (1955). Phrygische Kunst, Ankara. Akurgal, E. (1961). Die Kunst Der Hethiter, München. Akurgal, E. (1998). Anadolu Kültür Tarihi, Ankara. Birmingham, J. M. (1991). "The Overland Route Across Anatolia in the Eighth and Seventh Centuries B.C.", Anatolian Studies 11, ss.185-195. Akurgal, E. (1988). Anadolu Uygarlıkları, İstanbul. Arık, R. O (1936). "Göllüdağ Hafriyatı", Türk Arkeoloji Dergisi 3, ss. 3-19. Aro, S. (1998). Tabal, Zur Geschichte und Materiellen Kultur des Zentralanatolsichen Hochplateaus von 1200 bis 600 v. Chr., Helsinki. Aro, S. (2010). "Sanat ve Mimari", Luviler: Anadolu'nun Gizemli Halkı, C. Melchert (Ed.), B. Baysal, Ç. Çidamlı (Çev.), İstanbul, ss. 245-287. Berges, D., Nollé J. (2000). Tyana - Archäologisch-historische Untersuchungen zum südwestlichen Kappadokien, Bonn, Hebelt. Bier, L. (1976). "A Second Hittite Relief at İvriz", Journal of Near Eastern Studies Vol. 35, No. 2, ss. 115-126. Bittel, K. (1976). Die Hethiter, München. Çambel, H. (1999). Corpus of Hieroglyphic Luwian Inscriptions, Volume II. Karatepe-Aslantaş, Berlin/New York. Çınaroğlu, A. (1986). "M.Ö I. Binde Keşlik Yaylası ve Civarı", Türk Tarih Kurumu Kongresi 9, ss. 323-332. Darga, M. (1992). Hitit Sanatı, İstanbul. DeVries, K. (2005). “Greek Pottery and Gordion Chronology”, The Archaeology of Midas and the Phrygians. Recent Work at Gordion, L. Kealhofer (ed.), Philadelphia, ss. 36–55. Faydalı, E. (1974). "Gökbez Kaya Kabartması", Anadolu 18, ss. 135-136. Forrer, E. (1927). "Ergebnisse einer archaologischen Reise in Kleinasien", Mitteilungen der Deutschen Orient Gesellschaft 65, ss. 27-43. Hawkins, J. D. (2010). "Yazılar ve Metinler", Luviler: Anadolu'nun Gizemli Halkı, C. Melchert (Ed.), İstanbul, ss. 121-156. Hawkins, J. D. (2000). Corpus of Hieroglyphic Luwian Inscriptions: Inscriptions of the Iron Age, Volume 1 (Untersuchungen Zur Indogermanischen Sprach- Und Kulturwissenschaft, N.F., 8.1), Berlin. Hild, F.-Restle. M. (1981). Tabula Imperii Byzantini 2. (Kappadokien, Charsianon, Sebasteia und Lykandos). Işık, F. (1989). "Batı Uygarlığı'nın Kökeni, Erken Demir Çağı Doğu-Batı Kültür İlişkilerinde Anadolu", Türk Arkeoloji Dergisi 28, ss. 1-39. Kalaç, M. (1979). "Niğde'de Bulunan Bir Hava Tanrısı Steli", Türk Tarih Kurumu Kongresi 8, ss. 239-243. Maner, Ç.-Kuruçayırlı E. (2018). “İvriz Ambarderesi Kızlar Oğlanlar Sarayı (Manastırı) Mağarası’nda Araştırmalar”, Belleten, Cilt LXXXII, 295, ss. 785-801. Muscarella, O. W. (1967). "Fibulae Represented on Sculpture", Journal of Near Eastern Studies 26, No. 2, ss. 82-86. Messerscmidt, L. (1900). "Corpus Inscriptionum Hettiticarum, Zweiter Nachtrag", Mitteilungen der Vorderasiatischen Gesellschaft 5, ss. 112-159. Messerscmidt, L. (1906). "Corpus Inscriptionum Hettiticarum, Zweiter Nachtrag", Mitteilungen der Vorderasiatischen Gesellschaft 11, ss. 317-336. Orthmann, W. (1971). Untersuchungen zur späthethitischen Bildkunst, Saarbrücker Beiträge zur Altertumskunde 8. Özgüç, T. (1971). Demir Devrinde Kültepe ve Civarı/Kültepe and Its Vicinity in The Iron Age, Ankara Özgüç, T. (1975). "Kululu Hakkında Yeni Gözlemler", Anadolu 17, ss. 1-18. Özgüç, T. (1993). "Aspects of Art and Iconography: Anatolia and Its Neighbours", Studies on Hittite Relief Vases, Seals, Figurines and Rock-Carving, Studies in Honor of Nimet Özgüç/ Nimet Özgüç'e Armağan, M. J. Mellink, E. Porada, T. Özgüç (Ed.), Ankara, ss. 473-499 Özgüç, T. (1998). "Kululu'da Yeni Bulunmuş Bir Sfenks Başı ve Yazıt Parçası", Studies Light on the Top of the Black Hill, Studies Presented to Halet Çambel/ Karatepedeki Işık, Halet Çambel'e Armağan, G. Arsebük, M. J. Mellink, W. Schirmer (Ed.), ss. 615-618. Paton, J. M. (1908). "Archaeological News (July-December 1907)", American Journal of Archaeology 12, ss. 79-137. Ramsay, W.M-Bell, G.L. (1909). The Thausand and One Churches, London. Rawlinson, H.C. (1849-1850). “On The Inscriptions of Assyria and Babylonia”, Journal of Royal Asiatic Society 12, ss. 402-483. Saggs, H. W. F. (1958). "The Nimrud Letters,1952-Part IV", Iraq 20, No.2, ss. 182-212. Schirmer, W. (2002). "Stadt, Palast, Tempel: Characteristika hethitischer Architectur im 2. Und 1. Jahrtausend v. Chr..", Die Hethiter und ihr Reich: Das Volk der 100 Götter, Bonn, ss. 204-217. Şenyurt, S.Y.-Akçay, A. (2018). “Topada Yazıtına Farklı Bir Bakış: Geç Hitit Döneminde Anadolu’da Güç Dengeleri”, Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, 22, ss. 95-117. Ussishkin, D. (1967). "On the Date of the Neo-Hittite Relief from Andaval", Anadolu 11, ss. 97-201. Ünal, A. (2015). "Yeni bir Geç Hitit steli ve hiyeroglif yazıt," Aktüel Arkeoloji 45, 54-57.