Afyonkarahisar Mutfağının Yöresel Çorbaları ve Diğer Şehirlerle Karşılaştırılması

Yıl 2020, Cilt: 23 Sayı: 2, 256 - 270, 30.12.2020

Burak Çıtak , Mustafa Sandıkcı

Öz

Türk toplumu Orta Asya’dan günümüze birçok toplum ile kültür alışverişinde bulunmuştur. Bu kültür alışverişi göçler ve savaşlar ile belirgin hale gelmiştir. Anadolu’ya göç eden Türk toplumu geçmişte edinmiş olduğu yeme-içme kültürünü de beraberinde getirmiştir. Eski gelenek ve göreneklerini koruyan Türk toplumu farklı toplumlarla olan etkileşimlerinde onlardan etkilenmiştir. Özellikle Osmanlı İmparatorluğu döneminde farklı etnik grupları içerisinde barındırması ve ülke topraklarının oldukça genişlemesi Türk mutfak kültürünü zenginleştirmiştir. Bu zengin mutfak kültürü içerisinde yemekler kadar çorbaların da önemi çok büyüktür. Kahvaltıda, öğle yemeğinde ve aksam yemeğinde tüketilen çorbalar sofrada her zaman kendine yer bulmuştur. Türk mutfağında çorbalar yapıldıkları yörenin kültürüyle iç içe geçmiş, ismini yapıldığı yörenin isminden ya da kullanılan malzemeden almıştır. Günümüzde çorbalar aynı isimle veya aynı içeriğe sahip farklı isimlerle birçok farklı ilde yapılmaktadır. Bu çalışmanın amacı Afyonkarahisar mutfak kültüründe yer alan yöresel çorbaların belirlenmesi ve diğer illerde aynı isim ya da malzemelerle yapılan çorbaların farklılık ve benzerliklerini ortaya koymaktır. Afyonkarahisar mutfak kültürü incelendiğinde çorbaların önemi ortaya çıkmaktadır. Bölgeye özgü ürünlerle yapılan çorbalar, ziyafet yemeklerinde sıklıkla görülmektedir. Özellikle bamya çorbası ve arpa şehriye çorbası davet menülerinin vazgeçilmezi olarak karşımıza çıkmaktadır. Afyonkarahisar mutfak kültüründeki çorbaların diğer illerden farkını, yörede üretilen kaymak, yeşil mercimek, buğday, buğdaydan yapılan göce tarhanası gibi ürünlerin kullanılması ve bazı çorbaların sosyo-kültürel bağlamda ritüellerle tüketildiği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türk Mutfak Kültürü, Afyokarahisar Mutfak Kültürü, Çorbalar

Kaynakça

• Akın, G., Özkoçak V. Ve Gültekin, T. (2015). Geçmişten Günümüze Geleneksel Anadolu Mutfak Kültürünün Gelişimi. Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi Antropoloji Dergisi, 30, 33-48.
• Arlı, M. ve Gümüş, H. (2007). Türk Mutfak Kültüründe Çorbalar. ICANAS, Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi. 10-15 Eylül, Ankara, 143-158.
• Baytok, A. (Ed). (2013). Afyonkarahisar Yemek Kültürü. Afyonkarahisar. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Çakmakçı, R. (Ed.). (2019). Geçmişten Geleceğe Kayseri Mutfağı. Kayseri: Kayseri Büyükşehir Belediyesi
• Çıtak, Meryem (Kişisel Görüşme) 17 Kasım 2019.
• Çiftçi, N. (2019). Tören Yemeklerinin Bilinirliği Üzerine Kuşaklar Arasındaki Farklılıkların Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma: Afyonkarahisar İli Örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Demirgül, F. (2018). Çadırdan Saraya Türk Mutfağı. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 105-125.
• Ermağan, Ali (Kişisel Görüşme) 22 Aralık 2019.
• Güldemir, O., Haklı, G. Ve Işık, N, (2018). Türk Mutfağı’nda Kahvaltıda Tüketilen Çorbalar ve İllere Göre Dağılımı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (39), 56-66.
• Güler, S. (2010). Türk Mutfak Kültürü ve Yeme İçme Alışkanlıkları. Dumlupınar Sosyal Bilimler Dergisi, 26, 24-30.
• Güler, S. (2007). Türk Mutfağının Değişim Nedenleri Üzerine Genel Bir Değerlendirme. I. Ulusal Gastronomi Sempozyumu ve Sanatsal Etkinlikler, 4-5 Mayıs, Antalya, 18-28.
• Güler, S. Ve Olgaç, S. (2010). Lisans Düzeyinde Eğitim Gören Öğrencilerin Türk Mutfağının Tanıtım ve Pazarlamasına İlişkin Görüşleri (Anadolu Üniversitesi Turizm ve Otel İşletmeciliği Yüksekokulu Örneği). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28, 227-238.
• Gülsüm, Filiz (Kişisel Görüşme) 21 Kasım 2019.
• Kolay, Hasan Hüseyin (Kişisel Görüşme) 21 Kasım 2019.
• Kolay, Sultan (Kişisel Görüşme) 21 Kasım 2019.
• Kızıldemir, Ö., Öztürk, E. Ve Sarıışık, M, (2014).Türk Mutfak Kültürünü Tarihsel Gelişiminde Yaşanan Değişimler. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(3), 191-210.
• Kızıldemir, Ö. (2019). Afyonkarahisar Mutfak Kültürü Üzerine Bir Değerlendirme. Journal of Tourism And Gastronomy Studies, 7 (1), 647-663.
• Közleme, O. (2012). Türk Mutfak Kültürü ve Din, İstanbul: Rağbet yayınları.
• Kurgun, H. Ve Bağıran Özşeker, D. (Ed.). (2016). Gastronomi ve Turizm. Ankara: Detay Yayıncılık.
• MEGEP (2007). Çorbalar ve Fondlar, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı
• Önçel, S. (2015). Türk Mutfağı ve Geleceğe İlişkin Değerlendirmeler. Journal of Tourism And Gastronomy Studies, 3(4), 33-44
• Özçelik, A. O. Ve Özdoğan, Y. (2007). Tarhananın Türk Beslenme Kültüründeki Yeri ve Önemi. Uluslar arası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, 10-15 Eylül 2007, Ankara, Türkiye, ss. 1025-1040.
• Perçem, Derman Kişisel Görüşme) 17 Kasım 2019.
• Sarıışık, M. Ve Özbay, G. (Ed.). (2019). Ulusal Gastronomi ve Türk Mutfağı. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Seçim, Y. (2018). Selçuklu ve Osmanlı Mutfağının Gastronomi Açısından Değerlendirilmesi. Journal of Tourism Theory And Researh, 4 (2), 122-132.
• Solak, Ülkü Menşure (Kişisel Görüşme) 17 Kasım 2019.
• Solmaz, Y. Ve Dülger Altıner, D. (2018). Türk Mutfak Kültürü ve Beslenme Alışkanlıkları Üzerine Bir Değerlendirme. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(3), 108-124.
• Yerasimos, M. (2014). 500 Yıllık Osmanlı Mutfağı (13.Baskı). İstanbul, Boyut Yayın Grubu.
• Yılmaz, Gül ve Akman S. (2019). Osmanlıdan Günümüze Helvalar ve Helva-i Gazi’nin Gastronomik Değeri. Gastroia: Journal and Gastronomy and Travel Research, 3 (3), 462-469.
• Yörgüç, H. H. (Ed.). (2010). Amasya Mutfağı. Amasya: Amasya Valiliği.
• Yönel, D., Karagöz, Ş. Ve Güllü, M. (2018). Tarhana Üretimi ve Çeşitleri. International West Asia Congress Of Tourism Research, 27-30 Eylül 2018, Van, Türkiye, ss. 193-204.
• (Web1)http://www.turkish-cuisine.org/print.php?id=160&link=http://www.turkish-cuisine.org/regional-cuisine-4/central-anatolian-region-125/sivas-160.html (Erişim Tarihi: 16.03.2020)
• (Web2) https://www.afyon.bel.tr/icerikdetay/7/7/tarim.aspx (Erişim Tarihi:15.03.2020).
• (Web3) http://www.yoreselyemekler.org/afyondan-sakala-carpan-corbasi/ (Erişim Tarihi: 16.04.2020).
• (Web4)https://www.sabah.com.tr/yazarlar/pazar/akoz/2018/01/28/dogru-isim-arabas-corbasi (Erişim Tarihi: 09.04.2020).
• (Web5)https://www.ci.gov.tr/Files/GeographicalSigns/da4ae466-2f29-4819-989e-3f3f9c48a8ba.pdf (Erişim Tarihi: 16.03.2020).