ULUSLARARASI ADALET DİVANI’NIN REFORM İHTİYACI

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: 2, 77 - 109, 16.02.2019

Esra Ata

Öz

Birleşmiş Milletler’in
temel yargı organı olan Uluslararası Adalet Divanı, kurulduğu günden günümüze
değin, devletlerarası uyuşmazlıkların çözümünde ve uluslararası hukukun gelişiminde
büyük bir rol oynamıştır. Uluslararası mahkemeler içinde belki de en önemli
yere sahip olan Divan devletlerarası adaletin sağlanmasında ileri bir
merhaledir. Uluslararası hukuk bağlamında yeri inkâr edilemese de Divan,
sınırlı etkililiği, siyasallaşan yapıları, işleyişi ve yapılan hatalar
nedeniyle sıkça eleştirilere maruz kalmıştır. Divan’ın etkinliğini arttırmak
için ise mevcut sistem içinde bazı hayati reformların yapılması gerekmektedir.
Bu reformlar şunları içermelidir; Divan hâkimlerinin seçiminin siyasallaşması
sürecinin önlenmesi bu bağlamda hâkimlerin seçim sistemin revize edilmesi;
Güvenlik Konseyi ve üyelerinin Divan üzerindeki etkilerinin azaltılması,
günümüzdeki uluslararası kişilik kavramının gelişmesine paralel bir biçimde
Divan’a erişimin uluslararası örgütler için de kabul edilmesi ve uluslararası
hukuk içtihatlarında birlik sağlamak amacıyla uluslararası mahkemelere
Divan’dan danışma görüşü talep etme yetkisinin getirilmesi

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Adalet Divanı, Yargı Yetkisi, Danışma Yetkisi, Divan’ın Mevcut Problemleri, Reform Önerileri

Kaynakça

• ABILA Committee on Intergovernmental Settlement of Disputes, Reforming the United Nations: What About the International Court of Justice?, Chinese Journal of International Law , Vol. 5, No. 1, 2006, ss. 39-65.
• ACER, Yücel, “Uluslararası Adalet Divanı’nın Zorunlu Yargı Yetkisini Tanımada Çekinceler Ve Geçerlilikleri”, AÜSBFD, C. 58, S. 1, 2003, ss. 11-27.
• AKİPEK, Ömer İlhan, Devletler Hukuku Kaynaklarından ve Belgelerinden Örnekler, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayımlarından, Ankara, 1966
• AKİPEK, Ömer İlhan, Milletlerarası Adalet Divanı, 3. Bası, Sevinç Matbaası, Ankara, 1974
• AKSAR, Yusuf, Evrensel Yargı Kuruluşları, 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2007
• AKSAR, Yusuf, Uluslararası Hukuk II, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2015
• BELİK, Mahmut R. , “Milletlerarası Adalet Divanının Kazai Yetkisi”, Ord. Prof. Dr. Ernest Hirsch’e Armağan, AÜHF Yayınları, 1964, ss. 1-9.
• BİLGE, A. Suat, “Milletlerarası Adalet Divanının Faaliyetini Arttırma İmkanları”, AÜSBFD, C. 14, S. 4, 1959, ss. 119-136.
• BUERGENTHAL, Thomas, “Proliferation of International Courts and Tribunals: Is it Good or Bad?”, Leiden Journal of International Law, Volume 14, Issue 2, June 2001, ss. 267-275.
• ÇELİK, Edip, “Milletlerarası Adalet Divanı”, Milletlerarası Mahkemeler, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1956
• ÇELİK, Edip, Milletlerarası Hukuk, Cilt: 2, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1987
• DILLARD, Hardy Cross, “Law, Policy and The World Court-Attacking Some Misconceptions”, Willamette Law Review, Vol. 17, 1980, ss. 13-25.
• GILMORE, Grant, “The International Court of Justice”, Yale Law Journal, Vol. 55, 1946, ss. 1049-1066.
• GÖNLÜBOL, Mehmet, Milletlerarası Siyasi Teşkilatlanma, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1964
• GÜLGEÇ, Yahya Berkol, “Uluslararası Adalet Divanı’nın Yargı Yetkisi ve Yargı Yetkisini Genişletme Çabalarının Eleştirisi”, TBB Dergisi, S. 117, 2015, ss. 379-418.
• GÜNDÜZ, Aslan, Milletlerarası Hukuk, 7. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2014
• İNAN, Yüksel, Uluslararası Adalet Divanının Yargı Yetkisi, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları, Ankara, 1982
• KARAKAYA, Mustafa, “The Jurisdiction of the International Court of Justice: How Effective Is It?”, Law & Justice Review, Volume: IV, Issue: 2, December 2013, ss. 143-163.
• LU, Bingbin, “Reform of International Court of Justice-A Jurisdictional Perspective”, Perspectives, Vol. 5, No. 2, 2004, ss. 1-13.
• LÜTEM, İlhan, Devletler Hukuku Dersleri II, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1958
• LÜTEM, İlhan, “Milletlerarası Adalet Divanının İstişari Mütalaaları”, AÜSBFD, C. 45, S. 1, 1990, ss. 81-117.
• McLAUGHLIN, William T. , “Allowing Federal Courts Access to International Court of Justice Advisory Opinions: Critique and Proposal”, Hastings International and Comparative Law, Vol. 6, Issue 3, 1983, ss. 745-772.
• MERAY, Seha L. , Devletler Hukukuna Giriş 2. Cilt, 4. Bası, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 1975.
• MERRILLS, J. G. , International Dispute Settlement, Fifth Edition, Cambridge University Press, Cambridge, 2011.
• NESHEVA, Ralitsa, “100 Years of the International Justice- Time to Consider a Reform of the International Court of Justice”, IALS Student Law Review, Volume 2, Issue 2, Spring 2015, ss. 12-25.
• OGBODO, S. Gozie, “An Overview of the Challenges Facing the International Court of Justice in the 21st Century”, Annual Survey of International & Comparative Law, Vol. 18, Issue 1, 2012, ss. 93-113.
• QADEER, Anwar-i, “The International Court of Justice: A Proposal to Amend Its Statute”, Houston Journal of Law, Vol. 5,1982, ss. 35-52.
• PAZARCI, Hüseyin, Uluslararası Hukuk Dersleri 4. Kitap, 2. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2006
• PAZARCI, Hüseyin, Uluslararası Hukuk, 15. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2016
• POSNER, Eric A./ FIGUEIREDO, Miguel de, ‘Is the International Court of Justice Biased?’, Chicago Law & Economics, Working Paper, 2004
• ROSENNE, Shabtai, The Law and Practice of the International Court, Vol. I, A. W. Sijthoff, Leyden, 1965
• SCHLOCHAUER, H. J. , “Permanent Court of International Justice”, Encylopedia of Public International Law, Vol. I, 1981, ss. 160-179.
• SCHWEBEL, Stephen M. ,“National Judges and Judges Ad Hoc of the International Court of Justice”, The International and Comparative Law Quarterly, Vol. 48, No. 4, October 1999, ss. 889-900.
• SHAW, Malcolm, N. , “The International Court of Justice: A Practical Perspective”, International & Comparative Law Quarterly, Vol. 36, Issue 4, October 1997, ss. 831-865.
• SHAW, Malcolm N. , International Law, Sixth Edition, Cambridge University Press, Cambridge, 2008
• SUH, Ro, “Voting Behavior of National Judges in International Courts”, American Journal of International Law, Vol. 63, No. 2, 1969, ss. 224-236.
• SUR, Melda, Uluslararası Hukukun Esasları, 9. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2015
• SZASZ, Paul, “Granting International Organizations Ius standi in the International Court of Justice”, in: A. Muller(eds), The International Court of Justice: Its Future Role after Fifty Years, The Hague, 1997
• TANZI, Attila, “Problems of Enforcement of Decisions of the International Court of Justice and the Law of the United Nations”, EJIL, 6, 1995, ss. 539-572.
• The International Court Of Justice, Fifth Edition of the Handbook of the International Court of Justice, The Hague, 2014
• THIRLWAY, Hugh, The Internaional Court of Justice, in Malcolm D. Evans (ed), International Law, Oxford University Press, Oxford, 2003
• WIER, Keith, “The International Court of Justice: Is It Time for a Change”, Houston Journal of Law, Vol. 8, 1985, ss. 175-191.
• YEE, Sienho, “Forum Prorogatum in the International Court”, German Yearbook International Law, Vol. 42, 1999, ss. 147-191.
• YEE, Sienho, “Forum Prorogatum Returns to the International Court of Justice”, Leiden Journal of International Law, 16, 2003, ss. 701–713.
• YEE, Sionhe, “Notes on the International Court of Justice (Part 2): Reform Proposals Regarding the International Court of Justice - A Preliminary Report for the International Law Association Study Group on United Nations Reform”, Chinese Journal International Law, Vol. 8, No. 1, 2009, ss. 181-189.