Arabuluculuk ve Arabuluculuğun Ebeveynler Arasındaki Uluslararası İhtilafl arda Uygulanabilirliği

Yıl 2016, Cilt: 20 Sayı: 1, 101 - 136, 01.01.2016

Gonca Gülfem Bozdağ

Öz

İnsanlar arasındaki iletişimin küreselleşme ile ivme kazanması toplumda yaşanan ihtilafl arın artmasına neden olmuştur. Üstelik ihtilafl ar, malların ve sermayenin serbest dolaşımı ve sınırların kalkması ile uluslararası platforma taşınmıştır. Bu çerçevede, ihtilafl arın çözümünde, arabuluculuk gibi alternatif çözüm yollarının uygulanması büyük önem kazanmıştır. Diğer taraftan, Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu (HUAK) ile tarafl arın üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri ihtilafl arın arabuluculuk yöntemi ile çözümlenebileceği kabul edilmiştir. Böylece, ebeveynler arasında yaşanan ihtilafl arın büyük bir kısmı arabuluculuk kapsamı dışında kalmıştır. Uluslararası düzenlemeler ise, aile hukuku gibi ilişkilerin devamlılığını gerektiren alanlarda arabuluculuk tekniklerinin uygulanmasını teşvik etmekte olup, özellikle çocuğun velayeti, çocukla şahsi ilişki kurulması ve 1980 tarihli Lahey Sözleşmesi kapsamında çocuğun mutad devletine iadesi gibi konularda arabuluculuğa gidilmesinin önemini vurgulamaktadır. Bu kapsamda, Lahey Özel Hukuk Konferansı tarafından, 1980 tarihli Lahey Sözleşmesi çerçevesinde aile hukukuna ilişkin ihtilafl arda arabuluculuğun uygulanmasını düzenleyen bir Rehber kitap çıkarılmıştır. HUAK’na göre ebeveynler arasındaki bir kısım ihtilafl arda arabuluculuk faaliyeti uygulanması mümkün olmamakla birlikte, taraf olduğumuz Lahey Sözleşmesi kapsamında kalan ebeveynler arasındaki ihtilafl arda arabuluculuğun uygulanması mümkündür. Ancak, bu konuda uygulamaya yön verecek mevzuatın ihtiyaçlar çerçevesinde yeniden ele alınması ile çelişkili uygulamaların ortadan kaldırılması gerekmektedir

Anahtar Kelimeler

Arabuluculuk, velayet, şahsi ilişki, çocuğun iadesi, Lahey Sözleşmesi

MEDIATION AND APPLICABILITY OF MEDIATION IN INTERNATIONAL DISPUTES BETWEEN PARENTS

Öz

The increase of the communication between people is gained acceleration by globalization and as a consequence of that disputes emerged in the community have increased. Furthermore, disputes gain an international direction by the removal of borders and also by the free movement of goods and capital. In this context, alternative dispute resolution methods such as mediation have become crucial. On the other hand, in accordance with the Mediation Law in Civil Disputes (Mediation Law), civil disputes which can be disposed freely by parties of the confl ict are within the scope of the mediation. Therefore, the most of disputes taken place between parents are left out of the scope of the mediation. Contrary to this, international regulations have encouraged the implementation of mediation techniques, particularly, in the areas of family law requiring the continuation of the relationship. These arrangements emphasized the importance of the mediation in a custody case, establishment of personal contact (access right) and return of the child to his or her habitual residence within the scope of the Hague Convention of 1980. Particularly, a Guide book was published by Hague Conference explains the implementation of the mediation in family matters in the context of the Hague Convention. Although mediation in most of the disputes between parents is not possible in accordance with the Mediation Law, it is possible to implement the mediation in such areas in accordance with the Hague Convention. However, the arrangements directed the implementation have to be revised in line with requirements and contradictory implementations have to be eliminated

Anahtar Kelimeler

Mediation, custody, personal contact (access right), return of child Hague Convention.

Kaynakça

• Akıncı, Ziya/Demir Gökyayla, Cemile; Milletlerarası Aile Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2010.
• Aytaç, Mehlika: “Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Veçhelerine Dair Lahey Sözleşmesinin Uygulanması ve Karşılaşılan Sorunlar”, Adalet Dergisi, ss. 34-65, Adalet Bakanlığı, Yıl 96, Eylül 2004, Sayı 20.
• Bilge, Suat:“Milletlerarası Anlaşmaların Uygulanması”, s. 17-56, Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt XXIV, Aralık 1969, No 4.
• Ceylan, Şule Şahin; Geleneksel Toplumdan Modern Topluma Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, XII Levha Yayıncılık, İstanbul, 2009.
• Coester-Waltjen, Dagmar, The Future of the Hague Child Abduction Convention: The Rise of Domestic and International Tensions- The European Perspective”, New York University Journal Of International Law and Politics, Volum 33, S. 1, 2000 (59-82) (Westlaw).
• Curtis, Lindsay: “The Hague Convention on the Civil Aspects of International Child Abduction: the Australian experience”, The Commonwealth Law Bulletin, Commonwealth Secretariat, London, 1989.
• Demir, Şamil; Avukatın Uzlaşma Sağlama Yetkisi, Adalet, Ankara, 2011, s. 12.
• Finan, Cara L.; “Convention on the Rights of the Child: A Potentially Eff ective Remedy in Cases of International Child Abduction”, Santa Clara Law Review 1007, Vol 34, 1994 (Westlaw).
• Gelgel, Günseli; Devletler Özel Hukukunda Çocuk Hukukundan Doğan Problemler, Beta, İstanbul, 2012.
• Goodman, Allan H.; Basic Skills for the New Arbitrator, 2. bası, Solomon Publications, Rockville, 2004.
• Güler, Beyhan Kaplan; Boşanmanın Hukuki Sonuçlarında Arabuluculuk, Sümer Kitapevi, İstanbul, 2014.
• Gündüz, Aslan; İktidar ve Milletlerarası Sınırları”, s. 14-63, İstanbul Barosu Dergisi, Cilt 64, Sayı:1-2-3, 1990.
• Hague Conference on Private International Law, HCCH Members , https://www.hcch.net/en/states/hcch-members , Erişim 21.01.2016.
• HCCH, Hague Conference on Private International Law, “What’s the Permanent Bureau of the Hague Conference?”, http://www.hcch.net/index_ en.php?act=faq.details&fid=30 , Erişim 4.1.2014.
• HCCH, “Mediation”, Guide to Good to Good Practice under the Hague Convention of 25 October 1980 on the Civil Aspects of International Child Abduction, (Guide to Good Practice-Mediation), http://www.hcch.net/ upload/guide28mediation_en.pdf , Erişim 12.06.2014.
• HCCH, Status Table, “Convention of 25 October 1980 on the Civil Aspects of International Child Abduction”, https://www.hcch.net/en/ instruments/conventions/status-table/?cid=24 , Erişim 05.01.2016.
• Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Tasarısı ve Avrupa Birliği Uyum Komisyonu ile Adalet Komisyonu Raporları (1/486), Türkiye Büyük Millet Meclisi, Yasama dönemi 24, Yasama yılı 2, Sıra sayısı 233, http://www.kgm.adalet.gov.tr/Tasariasamalari/Kanunlasan/2012Yili/ Kanmetni/6325ss.pdf , Erişim 18.01.2016)
• Kamacı, Mahmut; “Türk Milletlerarası Özel Hukukunda Nafaka ve Bu Konudaki Türkiye’nin Katıldığı Milletlerarası Özel Hukuk Sözleşmeleri”, s. 508-539, Yargıtay Dergisi, Cilt 24, Sayı 4, Ekim 1998.
• Katsh, Ethan; Rifkin, Janet; Online Dispute Resolution, “Resolving Confl icts in Cyberspace”, Jossey-Bass, San Francisco, 2001.
• Kekeç, Elif Kısmet; Arabuluculuk Yoluyla Uyuşmazlık Çözümünde Temel Aşamalar ve Taktikler, Adalet, Ankara, 2011.
• Köseoğlu, Bilal: Uluslararası Çocuk İadesi ve Uluslararası Nafaka Alacakları Davaları, TBB, Ankara, 2007.
• Liebscher, Christoph; (Çev: Göksu, Mustafa), “Arabuluculuk Tekniklerinin Tahkimde Kullanılması”, Medeni Usul ve İcra İfl as Hukukçuları Toplantısı-IX, ss. 51-76, Ankara, 2010.
• Loon, J.H.A. Van; The Increasing Signifi cance of International Co- operation for the Unifi cation of Private International Law”, Fourty Years On: The Evolution of Postwar Private International Law in Europe, Symposium in Celebration of the 40th Anniversary of the Centre of Foreign Law and Private International Law on 27 October 1989, University of Amsterdam, Deventer 1990.
• Tanrıver, Süha; “Hukuk Uyuşmazlıkları Bağlamında Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları ve Özellikle Arabuluculuk”, Makalelerim II (2006-2010), ss. 3-31, Adalet, Ankara, 2011.
• The Guide to Good Practice on Transfrontier Contact Concerning Children, 12.06.2015) (Erişim
• Tıktık, Çiğdem Yazıcı; Arabuluculukta Gizliliğin Korunması, XII Levha Yayıncılık, İstanbul, 2013.
• Tuğsavul, Melis Taşpolat; Türk Hukukunda Arabuluculuk, Yetkin, Ankara, 2012.
• Özbek, Mustafa; “Anayasal Hak ve Hürriyetler ile Yargılamaya Hakim Olan İlkeler Işığında Arabuluculuk” (Anayasal İlkeler ve Arabuluculuk), Medeni Usul ve İcra İfl as Hukukçuları Toplantısı-IX, ss. 107- 154, Ankara, 2010.
• Özbek, Mustafa Serdar; Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, Yetkin, Ankara, 2009.
• Özbek, Mustafa; “Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin “Aile Arabuluculuğu” Konulu Tavsiye Kararı”(Aile Arabuluculuğu), Dokuz Eylül Üniversitesi hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 71-102, Cilt: 7, Sayı 2, 2005.
• Öztan, Bilge; Aile Hukuku, 4. Bası, Turhan Kitapevi, Ankara, 2004.
• “Part I – Central Authority Practice”, Guide to Good to Good Practice under the Hague Convention of 25 October 1980 on the Civil Aspects of International Child Abduction, (Guide to Good Practice- Central Authority), http://www.hcch.net/upload/abdguide_e.pdf , (Erişim 12.06.2015)
• “Part III – Preventive Measures”, Guide to Good to Good Practice under the Hague Convention of 25 October 1980 on the Civil Aspects of International Child Abduction, (Guide to Good Practice- Preventive Meusures), https:// assets.hcch.net/upload/abdguideiii_e.pdf , (Erişim 12.06.2015).
• Pekcanıtez, Hakan; Atalay, Oğuz; Özekes, Muhammet; Medeni Usul Hukuku, Yetkin, 14. Bası, Ankara, 2013.
• Prütting, Hanns; (Çev: Çiftçi, Pınar), “Arabuluculuk ve Hukuk Devleti”, Medeni Usul ve İcra İfl as Hukukçuları Toplantısı-IX, ss. 234-251, Ankara, 2010.
• Vera, Elisa Pérez ; Explanatory Report, s. 429, http://www.hcch.net/ upload/expl28.pdf ; Bodenheimer, Brigitte M.; “The Hague Draft Convention on International Child Abduction”, Family Law Quarterly, Volume XIV, S. 2, 1980 (99-113).
• Yeşilırmak, Ali; “Kurumsal Arabuluculuk Kurallarının Karşılaştırılması ve Değerlendirilmesi”, Medeni Usul ve İcra İfl as Hukukçuları Toplantısı-IX, ss. 155-181, Ankara, 2010.
• Anayasa Mahkemesi’nin 10/07/2013 tarihli ve 2012/94 E., 2013/89 K. sayılı Kararı (25/01/2014 tarihli ve 28893 sayılı Resmi Gazete, http://www. resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/01/20140125-16.htm , Erişim 20.01.2016).
• Conclusions and Recommendations adopted by the Council on General Aff airs and Policy of the Conference (1-3 April 2008), https://assets.hcch.net/ docs/a96540bc-28f6-4f05-a26a-6010257f890f.pdf , (Erişim 12.01.2016).
• Conclusions and Recommendations of Part I of the Sixth Meeting of the Special Commission to review the practical operation of the 1980 Hague Child Abduction Convention and the 1996 Hague Child Protection Convention (1-10 June 2011), https://assets.hcch.net/upload/concl28sc6_e.pdf , (Erişim 12.01.2016)
• Conclusions of the Special Commission of 3-5 April 2006 on General Aff airs and Policy of the Conference
• https://assets.hcch.net/docs/b8be1cb6-e8b7-4f5b-8ecc-45a985f8276d. pdf , (Erişim 12.06.2015)
• Council of Europe, Family Mediation, Recommendation No. R(98) 1 and Explanatory Memorandum, http://www.coe.int/t/dghl/standardsetting/ family/7th%20conference_en_files/Rec(98)1%20E.pdf , Erişim 12.01.2016.
• Recommendations and Conclusions adopted by the Council on General Aff airs and Policy of the Conference (2-4 April 2007), https://assets.hcch.net/ upload/wop/genaff _concl2007e.pdf , Erişim 12.01.2016.