TTK. Kapsamında Gemi Kira Sözleşmesinin Unsurları ve Hukuki Niteliği

Yıl 2016, Cilt: 20 Sayı: 1, 163 - 190, 01.01.2016

Salih Önder

Öz

Deniz taşımacılığında gemiye duyulan ihtiyaç karşısında, yeni bir gemi inşa ettirmenin çok uzun zaman alması, gemi maliyetlerinin yüksekliği ve gemi sahibi olmanın getirdiği mali yükümlülük ve riskler, geminin kiralanması yoluyla teminini her zaman için daha avantajlı duruma getirmiştir. Söz konusu avantajları nedeniyle geminin, kira sözleşmesiyle temin edilmesi Dünyada olduğu gibi Türk denizciliğinde de oldukça sık başvurulan bir yoldur. Bu nedenle gemi kira sözleşmesi, ülkemiz denizciliği ve deniz hukuku açısından yeni bir kavram değildir. Buna rağmen sözleşme, ilk defa 01/07/2012 tarihinde yürürlüğe giren Türk Ticaret Kanunu ile düzenlenmiştir. Uygulamada bu sözleşme, tarafl arınca ayrıca hazırlanmak yerine genellikle bu konuda hazırlanmış tip sözleşmeler üzerinden yapılmaktadır. Söz konusu tip sözleşmelerin en çok kullanılanı ise Baltık ve Uluslararası Denizcilik Konseyi (The Baltic and International Maritime Council) tarafından hazırlanan ve “BARECON” ön adıyla anılan tip sözleşmelerdir. Bunlardan en günceli ve en çok kullanılanı “BARECON 2001” şeklinde isimlendirilen tip sözleşmedir.Gemi kira sözleşmesi, bir deniz hukuku sözleşmesi olduğundan gerek hukuki yapısı gerekse tarafl arın yükümlülükleri bakımından diğer kira sözleşmelerinden farklıdır. Bu nedenle çalışmanın amacı, gemi kira sözleşmesinin hukukî niteliği ile ayırıcı özelliklerinin uygulama ve doktrindeki mevcut görüşler ışığında ayrıntılı şekilde incelenmesidir

Anahtar Kelimeler

Gemi Kira Sözleşmesi, Gemi, Türk Ticaret Kanunu, Kiraya Veren, Kiracı

LEGAL ELEMENTS AND STATUS OF BAREBOAT CHARTER CONTRACT UNDER THE TCC

Öz

As a result of signifi cant need for ships in maritime commerce and reasons such as long ship building periods, high costs for purchasing a ship, fi nancial responsibilities and risks for owning a ship has made chartering of ships more advantageous. As a consequence, provision of the ships by way of bareboat charter is frequently applied recourse in Turkey like any other maritime country. Therefore, bareboat charter contract is not considered as a new concept for Turkish maritime law. However, this contract has been regulated in the Turkish law for the fi rst time with the enactment of Turkish Commercial Code (Law No: 6102).In practice, standard contracts are used by the parties. The most common standard contract form is called the BARECON which is prepared by The Baltic and International Maritime Council. The latest version of this standard form came out in 2001 (i.e. BARECON 2001). Since bareboat charter contract has a maritime law character it is distinct from contracts of hire both for its legal structure and obligations of the parties under the contract. For this reason, the aim of the paper is examining the legal character and distinct features of the bareboat charter contract in the light of doctrine and practice

Anahtar Kelimeler

Bareboat Charter Contract, Ship, Turkish Commercial Code, Shipowner, Charterer

Kaynakça

• Akan, Pınar, Deniz Hukuku’nda Geminin Enkaz Haline Gelmesinin Hukuki Niteliği ve Sonuçları, İstanbul 2005 (Geminin Enkaz Haline Gelmesi).
• Akıncı, Sami, Deniz Hukuku - Navlun Mukaveleleri, İstanbul, 1968.
• Algantürk Light, Seniha Didem, “TTK Tasarısı’nın Deniz Ticareti Başlıklı Beşinci Kitabı ile Getirilen Düzenlemeler ve Değerlendirmeler”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Y. 5, S. 10, 2006.
• Algantürk Light, Seniha Didem, “CMI Tarafından Gemi İşletme Müteahhidinin (Bareboat Charterer) Tesciline İlişkin Yapılan Çalışmalar ve Değerlendirme”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Y. 4, S. 8, 2005 (Gemi İşletme Müteahhidinin Tescili).
• Altaş, Hüseyin, Hasılat ve Şirket Kirası, Ankara 2009.
• Atamer, Kerim, “Gemilerde Ayni Haklara ve Cebri İcraya Uygulanacak Hukuk”, Deniz Hukuku Dergisi, Y. 6-7 (2001-2002), S. 1-4.
• Bonnick, Stanley, Gram on Chartering Documents, Second Edition, London, New York, Hamburg, Hong Kong 1988.
• Buz, Vedat, Borçlunun Temerrüdünde Sözleşmeden Dönme, Ankara 1998.
• Can, Mertol, Deniz Ticaret Hukuku Ders Kitabı, Cilt I: Giriş-Gemi- Deniz Hukuku Kişileri, Ankara 2000.
• Çağa, Tahir, Navlun Sözleşmesi, İstanbul 2004.
• Çetingil, Ergon, “Finansal Kiralama Konusu Gemiler Üzerinde Gemi Alacaklısı Hakkının Doğması ile İlgili Olarak Ortaya Çıkan Bazı Sorunlar” Deniz Hukuku Dergisi, Y. 4 (1999), S. 1-2.
• Çetingil, Ergon / Kender, Rayegan / Ünan, Samim / Yazıcıoğlu, Emine, “Türk Ticaret Kanunu’nun Deniz Ticaretine Ayrılan Dördüncü Kitabında Hükümlerin Değiştirilmesine Dair Tasarı Taslağı”, Deniz Hukuku Dergisi 2002, Özel Sayı.
• Davis, Mark, Bareboat Charters, Second Edition, London - Singapore 2005
• Dimigen, Klaus, Bareboatcharter und Bareboatregistierung, Hamburg 2000.
• Doehring, Sweeney, J., “Chartering of Vessels for Tidelands Operations”, Tulane Law Review, Vol. 32, N. 4, 1957-1958.
• Erşan, Gültekin, “Konişmento ve Çarterpartinin Hukuki Fonksiyonu”, Deniz Ticareti Dergisi, Y. 5 (1988), S. 20.
• Ertaş, Şeref, Eşya Hukuku, B. 9, İzmir 2011.
• Gaskell, Nicholas / Asariotis, Regina / Baatz, Yvonne, Bills of Lading: Law and Contracts, London 2000.
• Gebb, Sheldon A., “The Demise Charter: A Conceptual and Practical Analysis”, Tulane Law Review, Vol. 49, N. 4, 1974-1975.
• Gorton, Lars / Ihre, Rolf / Sandevarn, Arne / Hillenius, Patrik, Shipbroking and Chartering Practice, 2009.
• Göktan, Işık, Taşıyanın Mali Mesuliyet Sigortası P&I Koruma ve Tazmin, İstanbul 2006.
• Gökyayla, Emre, “Türk Borçlar Kanunu’nun Kira Bedelinin Belirlenmesine İlişkin 344. Maddesinin Değerlendirilmesi” (Kira Bedelinin Belirlenmesi), Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, Y. 2013, C. 9, S. 103-104.
• Griggs, Patrick / Richard, Williams / Farr, Jeremy, Limitation of Liability For Maritime Claims, Fourth Edition, London 2005
• Gümüş, Mustafa Alper, “Yeni” 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Kira Sözleşmesi, İstanbul 2011.
• Günay, M. Barış, Hazırlık Çalışmalarının Işığında Lahey/Visby Kuralları (Rotterdam Kuralları ile Karşılaştırmalı Olarak), Ankara 2013.
• İnceoğlu, Murat, Kira Hukuku, Cilt I, İstanbul 2014.
• Jamieson, Andrew, Shipbrokers and The Law, London - Hong Kong 1997.
• Kalpsüz, Turgut, Deniz Ticareti Hukuku, Birinci Cilt (Giriş – Gemi), Ankara 1971.
• Karan, Hakan, “The Draft Turkish Maritime Law”, Journal of Maritime Law and Commerce, Vol. 36, N. 4, October 2005.
• Karan, Hakan, Taşıyanın Yükün Ziya ve Hasarından Sorumluluğunda Teknik Kusur-Ticari Kusur Ayrımı (Teknik Kusur-Ticari Kusur Ayrımı), (Yüksek Lisans Tezi) Ankara 1992.
• Karan, Hakan, The Carrier’s Liability Under International Maritime Conventions: The Hague, Hague-Visby, and Hamburg Rules (The Carrier’s Liability), New York-Ontario 2007.
• Kender, Rayegan / Çetingil, Ergon / Yazıcıoğlu, Emine, Deniz Ticareti Hukuku Temel Bilgiler Cilt 1(6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Güncellenmiş Bası.13, İstanbul 2012 (Deniz Ticareti Hukuku I).
• Kender, Rayegan / Çetingil, Ergon, Deniz Ticareti Hukuku (Takip Hukuku ve Deniz Sigortaları İle Birlikte) Temel Bilgiler, 12. Bası, İstanbul 2010.
• Kender, Rayegan, “Gemi”, 40. Yılında Türk Ticaret Kanunu, İstanbul 1997.
• King, Bruce, A., “Ships as Property: Maritime Transactions in State and Federal Law”, Tulane Law Review, Vol. 79, N. 5-6, 2005.
• Kocaağa, Köksal, “Sözleşmenin Kurulabilmesi için Tarafl arın İrade Beyanları Arasındaki Uygunluğun Kapsamında Yer Alması Gereken Noktalar”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S.79, 2008 (Sözleşmenin Kurulabilmesi).
• LeRoy, Lambert, “Damages Arising from Breach of Contract, Loss of Revenue, and Indirect Damages”, Tulane Law Review, Vol. 72, 1997-1998.
• Mandaraka – Sheppard, Aleka, Modern Maritime Law, Second Edition, London & New York 2007.
• Oğuzman, Kemal / Seliçi, Özer / Oktay-Özdemir, Saibe, Eşya Hukuku, İstanbul 2009.
• Oğuzman, Kemal / Barlas, Nami, Medeni Hukuk, Giriş Kaynaklar Temel Kavramlar, İstanbul 2008.
• Okay, Sami, Deniz Ticareti Hukuku I, (Giriş-Gemi-Donatma ve Donatma İştiraki), B. 3, İstanbul 1970.
• Okay, Sami, Deniz Ticareti Hukuku II, B. 2, İstanbul 1971.
• Öztan, Bilge, Medeni Hukukun Temel Kavramları, 24. Bası, Ankara 2006.
• Sözer, Bülent, Gemi Geminin Mütemmim Cüzü ile Teferruatı ve Bunların Finansal Kiralama Sözleşmesi ile Temini Halinde Ortaya Çıkabilecek Sorunlar, İstanbul 2010.
• Tandoğan, Haluk, Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, C II, İstisna (Eser) ve Vekalet Sözleşmeleri, Vekaletsiz İş Görme, Kefalet ve Garanti Sözleşmeleri, B II, Ankara 1982.
• Tekil, Fahiman, Deniz Hukuku, B. 6, İstanbul 2001
• Trowbridge, Charles L., “History, Development, and Characteristics of the Charter Concept”, Tulane Law Review, Vol. 49, N. 4, May 1975.
• Uluğ, İlknur, “Taşıyanın Mutlak Sorumsuzluk Halleri”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (Haziran-Aralık 2012), C. 6, S. 1-2.
• Ülgener, Fehmi, “Çarter Sözleşmesinin Kuruluşu”, Deniz Ticareti Dergisi, Y. 18, 2001 Mart.
• Ülgener, Fehmi, “Zaman Çartererinin Gemiyi Kullanma Yetkisi ve Bunun Sınırları”, MÜHFHAD, C. 10, S. 1-3 (1996) (Zaman Çartererinin Gemiyi Kullanma Yetkisi).
• Ülgener, Fehmi, “Gemi İşletme Müteahhidi, Gemi Yöneteni ve Zaman Çartereri Kavramları”, Deniz Hukuku Dergisi, Y. 6-7 (2001-2002), S. 1-4.
• Ülgener, Fehmi, Çarter Sözleşmeleri I: Genel Hükümler, Sefer Çarter Sözleşmeleri, İstanbul 2000.
• Ünan, Samim, “Bareboat and Time Charters in the New Turkish Commercial Code (a short comparison to German Draft dated 2011)”, Recent Developments in Maritime Law, İstanbul 2012.
• Yavuz, Cevdet / Acar, Faruk / Özen, Burak, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Borçlar Hukuku Dersleri, 10. Baskı, İstanbul 2012.