Türkiye’nin Sınır Ötesi Operasyonlarının Hukuki Çerçevesi

Yıl 2013, Cilt: 17 Sayı: 3, 109 - 146, 01.07.2013

Sercan Semih Akutay Davut Ateş

Öz

PKK ile Türkiye Cumhuriyeti arasındaki askeri ve siyasi mücadele, demografi k ve jeo-politik nedenlerle Türk sınırlarının ötesine taşan bir boyut kazanmıştır. Açılan bu yeni boyutta en kritik noktaya, PKK’nın bölgeye konuşlanmasına bağlı olarak Türkiye’nin sınır ötesi askeri operasyonlarını odakladığı Kuzey Irak bölgesi yerleşmiştir. Bu bağlamda askeri operasyonlara yönelik en temel sorun bir başka devletin müstakil egemenlik sahasına müdahale ederken Türkiye’nin nasıl bir hukuki tabana dayanmakta olduğudur. Operasyonel sürecin hukuki koordinatlarına ulaşabilmek için öncelikle mücadele edilen unsurun kavramsal kimlik tanımının yapılması; kimliğindeki göreceli kontrast sorunun çözümlenmesi gerekmektedir. Nitekim PKK’nın kendisini gerilla hareketi olarak tanımladığı, Türk tarafının ise terörist nitelemesi üzerine yoğunlaştığı bir düzlemde hukuki selahiyete ulaşabilmek adına kimlik sarmalının çözümü büyük önem taşımaktadır. Çalışmanın birinci bölümü, bir yandan deskriptif bir yaklaşımla PKK panoramasını ortaya koymaya çalışırken diğer yandan da hermenötik karşılaştırmalarla kontrast problemini çözmeye çalışacaktır. Birinci bölümde ulaşılan kavramsal kimlik tanımına bağıtlı olarak ‘’Türkiye Cumhuriyetinin sınır ötesi operasyonlarına hukuki dayanak olarak gösterdiği meşru müdafaa hakkının Türkiye için gerçek bir dayanak olup olmadığı, söz konusu hakkın kullanımının öncül şartı olan silahlı saldırının varlığı, münhasır egemenlik alanına yönelik bir ihlalin olup olmadığı’’ ikinci bölüm içinde ilkesel düzeyde tahlil edilecek meselelerdir

Anahtar Kelimeler

terörizm-gerilla ayrımı, PKK, sınır ötesi operasyonlar, Kuzey Irak, meşru müdafaa hakkı, silahlı saldırı

THE LEGAL FRAMEWORK OF TURKEY’S CROSS-BORDER OPERATIONS

Öz

The military and political confl ict between the Republic of Turkey and PKK has taken on dimension exceeding Turkish boundaries due to the demographical and geopolitical reasons. On this dimension, in the most crucial point, there is North Iraq where Turkey has carried out cross-border military operations in view of the deployment of PKK into the district. In this regard, the basic issue related to those military operations is on which legal base Turkey interferes in the private sovereign base area of another government. In order to attain the legal coordinates of the operational process, in the fi rst place, it requires to make a conceptual identifi cation of the factor that is interfered and to sort out the contrast problem on the identity. Hence, on the platform where PKK portrays itself a guerrilla movement, on the other hand it is labelled as a terrorist group by the Turkish Government, it has a great signifi cance to clear up the identifi cation issue to reach a legal power. In the fi rst part of the study, on one hand, the general view of PKK is presented with a descriptive approach; on the other hand, the contrast problem is tried to be sorted out with hermeneutical comparisons. According to the conceptual identity defi nement that is come through in the fi rst part; whether the self-defence right of Turkey is on a legal basis or not for the cross-border operations of the Republic of Turkey, the fact that exercising the right requires an armed attack and whether or not there is an infringment on a sovereign base area are the issues to be analyzed on a principle level in the second part of the study

Anahtar Kelimeler

distinction between terrorism-guerrilla warfare, PKK, crossborder operations, Northern Iraq, the right of self-defense, armed attack

Kaynakça

• ALDRICH, George H., New Life for the Laws of War, American Journal of International Law, Cilt:75, Sayı:4
• ARAL, Berdal, Uluslararası Hukukta Meşru Müdafaa Hakkı, Siyasal Kitabevi, Ankara, 1999
• ARMAOĞLU, Fahir, 20.Yüzyıl Siyasi Tarihi, Cilt:I-II(1914-1995), Alkım Yayınevi, İstanbul, 2007
• BADEY, T.J., Defi ning International Terorism: A Pragmatic Approach; in Terorism and Political Violence, 10:1; 1998
• BAL, İhsan, ‘’Terör Nedir? Neden Terörist Olunur?’’, içinde İhsan Bal, der., Terörizm, USAK Yayınları, Ankara, 2006
• BARNHART, Stephan, New International Terorism and Political Violance, Trafford Publishing, Bloomington, 2006
• BASSIOUNI, Cherif, International Terorism; Multileteral Conventions (1937- 2001), Transnational Publishers, New York, 2001
• BAŞEREN, Sertaç, Terörizm, Kavramsal Bir Değerlendirme ve Hukuki Mücadele Yaklaşımları, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı:1, 1998
• BEŞE, Ertan, Terörizm, Avrupa Birliği ve İnsan Hakları, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2002
• CONNABLE, Ben; LIBICK, Martin, How Insurgencies End, Rand Corporation, California, 2010
• ÇANDAR, Cengiz, Dağdan İniş-PKK Nasıl Silah Bırakır? , TESEV, İstanbul, 2011
• DEMİREL, Emin, Dünyada Terör, IQ Kültür-Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2003
• DENKER, Sami, Uluslararası Terör, Türkiye ve PKK, Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 1997
• FARREL, William R., ‘’Responding to Terrorism: What, Why and When’’, Readings on International Law from the Naval War College Review, C.68
• FENGCHENG, Yang, Mao’nun İdeolojisi Mao ve Düşünceleri Üzerine Batılı ve Çinli Düşünürlerin Araştırmaları (1940-2007), Kalkedon Yayınları, İstanbul, 2011
• KAYA, İbrahim, Terörle Mücadele ve Uluslararası Hukuk, USAK Yayınları, Ankara, 2005
• KESKİN, Funda, Uluslararası Hukukta Kuvvet Kullanma: Savaş,Karışma ve BM, Mülkiyeliler Birliği Yayınları, Ankara, 1998
• KRESHNER, Michela, Special Forces in Unconventional Warfare, Military Review, Cilt:81, No:1, 2001(Ocak, Şubat)
• KWAKWA, Edward, The International Law of Armed Confl ict: Personal and Material Fields of Application, Martinus Nijhoff Publishers, 1992
• LAQUEUR, Walter, Terorism, Weidenfeld and Nicolson Books, London, 1978
• ORAN,Baskın, Türk Dış Politikası, I.Cilt, İletişim Yayınları, İstanbul, 2008
• ORAN, Baskın, Türk Dış Politikası, II. Cilt, İletişim Yayınları, İstanbul, 2006
• ÖCALAN, Abdullah, Sümer Rahip Devletlerinden Halk Cumhuriyetine Doğru Özgün İnsan Savunması- II. Cilt, Mem Yayınları, İstanbul, 2001
• ÖCALAN, Abdullah, Bir Halkı Savunmak, Çetin Yayınları, İstanbul, 2004
• ÖZDAĞ, Ümit, Türkiye, Kuzey Irak ve PKK, ASAM Yayınları, Ankara, 1999
• ÖZDAĞ, Ümit, Türk Ordusunun PKK Operasyonları, Pegasus Yayınları, İstanbul, 2007
• ÖZDAĞ, Ümit, PKK Terörü Neden Bitmedi, Nasıl Biter?, Kripto Kitaplar, Ankara, 2009
• PAZARCI, Hüseyin, Uluslararası Hukuk, Turhan Kitabevi, Ankara, 2008
• PAZARCI, Hüseyin, Uluslararası Hukuk Dersleri, 4.Cilt, Turhan Kitabevi, Ankara, 2000
• PEKMEZCİ, Necdet, APO Pilot ve Derin Devlet, Kripto Kitaplar, Ankara, 2011
• SÖNMEZOĞLU, Faruk, Uluslararası İlişkiler Sözlüğü, Der Yayınları, İstanbul, 2005
• Sun Tzu, Savaş Sanatı, (çev.İbrahim Şener), Mitra Yayınları, İstanbul, 2011
• ŞENOCAK, Hasan Emre, Avrupa Terör Örgütleri ve Ülke Uygulamaları, Platin Yayınları, Ankara, 2006
• TAŞDEMİR, Fatma, İnsan Hakları Hukuku ve İnsancıl Hukuk Açısından Türkiye’nin Ayrılıkçı Terör Örgütü PKK ile Mücadelesi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.16, Yıl:2012, Sayı:1
• TAŞDEMİR, Hakan; MÜDERRİSOĞLU, Ruhsar; TÜLÜCE, Hicran; 12 Ağustos 1949 Tarihli Cenevre Sözleşmelerine Ek Uluslararası Silahlı Çatışmaların Kurbanlarının Korunmasına İlişkin 1 No’lu Protokol(I.Ek Protokol), Kamu-İş; C:7, S:2/2003
• TEZCAN, Durmuş, Saldırgan Savaş ve Devletlerarası Ceza Hukuku, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt:49, Sayı:1-2, Ankara, 1994
• TEZER, Özlem, Sınırı Aşmak, Orient Yayınları, Ankara, 2012
• TOLUNER, Sevin, Dünyada Yeni Güvenlik Anlayışları, Türkiye’nin Durumu ve İhtiyaçları, Harp Akademileri Basımevi, İstanbul, 2003
• TOPAL, Ahmet Hamdi, Uluslararası Hukukta Devlet Destekli Terörizme Karşı Kuvvet Kullanma ( neşredilmiş doktora tezi), Ankara, 2004
• USAK (Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu), Kuzey Irak Operasyonu Raporu, Ankara, 2007
• ÜNAL, Şeref, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, İnsan Haklarının Uluslararası İlkeleri, Kültür Sanat Yayın Kurulu-TBMM, Ankara, 2001
• van BRUINESSEN, Martin, Kürtlük, Türklük, Alevilik; Etnik ve Dinsel Kimlik Mücadeleleri, İletişim Yayınları, İstanbul, 2011
• WALZER, Michael, Haklı Savaş Haksız Savaş, çev. Mehmet Doğan, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul, 2010
• ZAFER, Hamide, Ceza Hukukunda Terörizm, Beta Yayınları, İstanbul, 1998
• http://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/pdf01/3-30.pdf (erişim tarihi: 18.06.2012)
• http://www.belgenet.com/dava/gerekce12.html (erişim tarihi: 17.06.2012)
• http://www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/pdf01/385-390. pdf(erişim tarihi:15.06.2012)
• http://www.kizilay.org.tr/hukuk/sayfa_yazdir.php?t=-Ulusal.ve.Uluslararasi.Sozlesmeler-CENEVRE.EK.1.PROTOKOL(erişim tarihi: 13.06.2012)
• http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www. resmigazete.gov.tr/arsiv/8322.pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/ arsiv/8322.pdf (erişim tarihi 12.06.2012)
• http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/809.html (erişim tarihi: 12.06.2012)
• http://www.egm.gov.tr/temuh/terorgrup1.html (erişim tarihi: 12.06.2012)
• http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/809.html (erişim tarihi: 12.06.2012)
• http://www.ihd.org.tr/index.php?option=com_content&view=art icle&id=2491:roboski-katliami-raporu-03-ocak-2012&catid=30:ortakbaslamalar&Itemid=80 (erişim tarihi: 18.06.2012)
• http://www.internethaber.com/b--392666h.htm (erişim tarihi: 18.06.2012)
• http://nethaberci.com/sondakika-guncel-haberleri/pkk-o-silahlarihantepeye-nasil-tasidi-59040.html (erişim tarihi: 18.06.2007)
• http://gundem.bugun.com.tr/heronlar-gediktepe-yi-fotografl amis107422-haberi.aspx (erişim tarihi: 18.06.2012)