ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI IŞIĞINDA İDARÎ YARGININ GÖREV ALANINA YÖNELİK MÜDAHALELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2013, Cilt: 17 Sayı: 2, 1483 - 1524, 01.01.2013

Oğuzhan Güzel

Öz

Anayasa Mahkemesi, idarî uyuşmazlıkları adlî yargının görev alanına sokan yasal düzenlemelerin haklı neden ve kamu yararı bulunması halinde Anayasa’ya aykırı olmadığına karar vermektedir. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 3. maddesini iptal eden yüksek mahkeme, idarî uyuşmazlıkların adlî yargının görev alanına dahil edilmesi konusunda yasakoyucunun mutlak bir takdir hakkının bulunmadığını vurgulamıştır. Bu kapsamda makalede Anayasa Mahkemesi kararları ışığında bu nitelikteki yasal düzenlemeler incelenecektir

Anahtar Kelimeler

İdarî yargının tarihsel gelişimi, idarî yargının anayasal dayanağı, Karayolları Trafik Kanunu, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu.

EVAULATION OF THE INTERVENTION REGARDING ADMINISTRATIVE JURISDICTION ’S DUTY FIELD IN THE LIGHT OF VERDICTS OF CONSTITUTIONAL COURT

Öz

The Constitutional Court decides that legal arrangements which put administrative disputes into the duty fi eld of civil and criminal jurisdiction are not contrary to constitution, in case of righteous cause and public interest. Supreme Court abrogating article 3 of Civil Procedure Code (No: 6100) emphasizes that legislator hasn’t absolute judicial discretion on the subject of putting administrative disputes to the duty fi eld of civil and criminal jurisdiction. In this context this kind of legal arrangements will be reviewed in the light of verdicts of constitutional court in this article

Anahtar Kelimeler

Historical progress of administrative jurisdiction, constitutional basis of administrative jurisdiction, Highway Traffi c Code, Civil Procedure Code (No: 6100), Turkish Obligation Code (No:6098).

Kaynakça

• AKILLIOĞLU, Tekin, “ Anayasa Mahkemesine Göre Anayasa 114 Yorumu”, Seha L. Meray’a Armağan, Cilt 1, Ankara 1981, s.13-26. ARAL, Rüştü, “Yargı Organı Olarak Danıştay”, Yüzyıl Boyunca Danıştay 1868-1968, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1968, s. 225-300.
• ATAY, Ender Ethem, İdare Hukuku, 3. Güncellenmiş ve Gözden Geçirilmiş Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2012.
• BALTA, Tahsin Bekir, İdare Hukukuna Giriş I, Sevinç Matbaası, Ankara 1970. BONNARD, Roger, İdarenin Kazaî Murakabesi (Çeviren: Ahmet Reşit TURNAGİL), Devlet Basımevi, İstanbul 1939.
• BÉNOIT, Francis-Paul, Le Droit Administratif Français, 1968.
• ÇAKIR, Hüseyin Melih, “Anayasa Mahkemesi Kararları Çerçevesinde HMK M.3’ün İdarî Yargının Görev Alanı Açısından Değerlendirilmesi”, İstanbul Barosu Dergisi, Kasım-Aralık 2011, Cilt:85, Sayı:2011/6, s.179-202.
• DERBİL, Süheyl, İdare Hukuku I (İdarî Kaza-İdarî Teşkilât), 4. Bası, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını, Ankara 1955.
• DERDİMAN, R. Cengiz, İdarî Yargının Genel Esasları, Alfa Aktüel Yayınları, İstanbul 2012.
• DUEZ, Paul/DEBEYRE, Guy, Traité de Droit administratif, 1952. ERKUT, Celâl, İptal Davasının Konusunu Oluşturma Bakımından İdarî İşlemin Kimliği, Danıştay Yayınları No:51, Ankara 1990, s.155-156.
• EROĞLU, Hamza, İdare Hukuku, Genel Esaslar İdarî Teşkilât ve İdarenin Denetlenmesi, Genişletilmiş ve Gözden Geçirilmiş Beşinci Bası, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara 1985.
• GÖZLER, Kemal/KAPLAN, Gürsel, İdare Hukuku Dersleri, Düzeltilmiş ve Güncelleştirilmiş Onikinci Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa Eylül 2012.
• GÖZLER, Kemal/KAPLAN, Gürsel, “İdarî Eylemlerden Kaynaklanan Zararlara İlişkin Davalar Adlî Yargının Görev Alanına Sokulabilir mi?”, Terazi Hukuk Dergisi, Yıl:6, Sayı:63, Kasım 2011, s.36-41.
• GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref, Yönetsel Yargı, Güncelleştirilmiş 26. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2007.
• GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref/ TAN, Turgut, İdare Hukuku Cilt 2 İdarî Yargılama Hukuku, Güncelleştirilmiş 5. Bası, Turhan Kitabevi, Ocak 2012.
• GÜNDAY, Metin, İdare Hukuku, Güncellenmiş ve Gözden Geçirilmiş 10.Baskı, İmaj Yayınevi, Ankara 2011.
• GÜNDAY, Metin, “İdarî Yargının Görev Alanının Anayasal Dayanakları”, Anayasa Yargısı, Sayı 14, Ankara, 1997, s.347-363.
• GÜRAN, Sait, “Yargı Denetiminin Kapsamı”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Dönmezer’e Armağan Sayısı, Cilt:I-II, Sayı 1-4, İstanbul 1987, s.35-45.
• ONAR, Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumî Esasları, I. Cilt, Üçüncü Bası, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul 1966.
• ONAR, Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumî Esasları, III. Cilt, Üçüncü Bası, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul 1966.
• ÖZAY, İl Han, “Türkiye’de İdarî Yargının İşlev ve Kapsamı”, İdari Yargıda Son Gelişmeler Sempozyumu, Danıştay Başkanlığı Yayınları, Ankara Haziran 1982, s.1-30.
• ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Gözden Geçirilmiş 12. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2011.
• ÖZDEŞ, Orhan, “Danıştay’ın Tarihçesi”, Yüzyıl Boyunca Danıştay 1868- 1968, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1968.
• ÖZKOL, Adil, ”İdarî Yargının Görev Alanı”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara 1970.
• ÖZYÖRÜK, Mukbil, İdare Hukuku -İdarî Yargı- Ders Notları, Ankara 1977.
• YAYLA, Yıldızhan, İdare Hukuku I, Filiz Kitabevi, İstanbul 1990.
• ZABUNOĞLU, Yahya, İdare Hukuku (Cilt-1), Yetkin Yayınları, Ankara 2012.
• ZABUNOĞLU, Yahya, İdare Hukuku (Cilt-2), Yetkin Yayınları, Ankara 2012.
• YASİN, Melikşah, “Anayasa Mahkemesinin İdari Yargının Görev Alanı Sorununa Yaklaşımı”, Yıldızhan Yayla’ya Armağan, Galatasaray Üniversitesi Yayınları Armağan Serisi No.4, İstanbul 2003, s.567-576.
• YILDIRIM, Turan, İdarî Yargı, 2. Bası, Beta Yayınevi, İstanbul 2010.
• “Amacımız Yargı Birliği”, http://siyaset.milliyet.com.tr/birligi/siyaset/siyasetdetay/09.02.2013/1666508/default.htm (Erişim Tarihi: 25.03.2013).
• Hukuk Muhakemeleri Kanunu Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu, http://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem23/yil01/ss393.pdf(Erişim Tarihi:30.01.2013).
• Türk Borçlar Kanunu Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu, http://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem23/yil01/ss321.pdf(Erişim Tarihi:30.01.2013).
• Anayasa Mahkemesi’nin 25.5.1976 gün ve E.1976/1, K.1976/28 sayılı kararı, 16 Ağustos 1976 tarihli ve 15679 sayılı Resmî Gazete.
• Anayasa Mahkemesi’nin 22.12.1988 gün ve E.1988/5, K.1988/55 sayılı Kararı, 25 Temmuz 1989 tarihli ve 20232 sayılı Resmî Gazete.
• Anayasa Mahkemesi’nin 28.2.1989 gün ve E.1988/32, K.1989/10 sayılı Kararı, 22 Haziran 1989 tarih ve 20203 sayılı Resmî Gazete.
• Anayasa Mahkemesi’nin 10.7.1990 gün ve E. 1989/28, K.1990/18 sayılı Kararı, 28 Temmuz 1993 tarihli ve 21651 sayılı Resmî Gazete.
• Anayasa Mahkemesi’nin 15.05.1997 gün ve E. 1996/72, K.1997/51 sayılı Kararı, 01 Şubat 2001 tarihli ve 24305 sayılı Resmî Gazete.
• Anayasa Mahkemesi’nin 1.3.2006 gün ve E.2005/108, K.2006/35 sayılı Kararı, 22 Temmuz 2006 tarihli ve 26236 sayılı Resmî Gazete.
• Anayasa Mahkemesi’nin 21.12.2006 gün ve E.2003/75, K.2006/114 sayılı Kararı, 31 Mart 2007 tarihli ve 26479 sayılı Resmî Gazete.
• Anayasa Mahkemesi’nin 5.4.2007 gün ve E.2007/35, K.2007/36 sayılı Kararı, 15 Kasım 2007 tarihli ve 26701 sayılı Resmî Gazete.
• Anayasa Mahkemesi’nin 8.12.2011 gün ve E.2011/124, K.2011/160 sayılı Kararı, http://www.anayasa.gov.tr/index.php?l=manage_karar&ref=sh ow&action=karar&id=10000157&content=(Erişim Tarihi:30.01.2013).
• Anayasa Mahkemesi’nin 16.2.2012 gün ve E.2011/35, K.2012/23 sayılı kararı, 19 Mayıs 2012 tarihli ve 28297 sayılı Resmî Gazete.
• İzmir 1. İdare Mahkemesi’nin 09.01.2012 gün ve E.2011/2454 sayılı kararı,www.izmirbim.adalet.gov.tr/kararlar/HMK3.MD.doc(Erişim Tarihi:30.01.2013).
• Uyuşmazlık Mahkemesi’nin 05.11.2012 tarih ve E.2012/144, K.2012/224 sayılı kararı, 7 Aralık 2012 tarihli ve 28490 sayılı Resmî Gazete.
• Uyuşmazlık Mahkemesi’nin 4.6.2012 tarih ve E.2012/107, K.2012/134 sayılı kararı, 18 Haziran 2012 tarihli ve 28327 sayılı Resmî Gazete (Mükerrer).