Aracı Kurumlarda Merkez Dışı Örgüt Olarak Acentelik

Yıl 2011, Cilt: 15 Sayı: 1, 25 - 59, 01.01.2011

Ülgen Aslan Düzgün

Öz

Modern sermaye piyasalarının vazgeçilmez unsurlarından olan aracı kurumlar ve merkez dışı örgütleri, Sermaye Piyasası Kanunu(SerPK) ve Sermaye Piyasası Kurulu’nun çıkarttığı V/46 sayılı Tebliğ ile düzenlenmiştir. Son yıllarda sermaye piyasalarının gelişmesi ve iş hacminin hızla büyümesiyle birlikte, aracı kurumların faaliyet alanları da genişlemiştir. Bunun sonucunda da düzenli bir merkez dışı örgüt ağına olan ihtiyaçları artmıştır. Şube ve irtibat bürolarıyla beraber, aracı kurumların merkez dışı örgütlerini oluşturan aracı kurum acenteleri, V/46 sayılı Tebliğ ile bankalarla tesis edilen acentelik şeklinde düzenlenmiştir. Bu şekilde bir düzenleme yapılmasının sebebi, aracı kurum acentelerinin daha etkili bir şekilde denetimlerinin sağlanmak istenmesidir.Çalışmamızın amacı, bankalarla yapılan bir sözleşme ile tesis edilen aracı kurum acentelerini incelemektir. Ancak, aracı kurum acentelerinin TTK’da düzenlenen acenteden farklı olan yönleri de ele alınmıştır. Belirttiğimiz bu çerçevede, aracı kurum acenteliği sözleşmesi incelenmiş, sözleşmenin hukukî niteliği üzerinde durulmuştur. Çalışmamızda acentelik tesisi için gereken şartlar ve acentenin faaliyetleri sırasında uyacağı kurallar ilgili tebliğler ve SerPK’nın ışığında açıklanmıştır

Anahtar Kelimeler

Aracı kurum, acente, irtibat bürosu, şube, sermaye piyasaları

AGENCIES OF INTERMEDIARIES

Öz

Intermediaries and their branches, agencies and liaison offi ces which are the main elements of modern capital markets are regulated by the Capital Markets Act and Capital Markets Board Circular numbered V/46 in Turkish law. In recent years, with progression of the capital markets and increasing expansion of business scale, fi elds of intermediaries’ activities expanded. Result of this process was that intermediaries needed a regular structural network, including “agencies” linked with or around the center. As the decentralized institutions, agencies of intermediaries could be constructed only with banks, forced by the terms of the Circular numbered V/46. According to this framework, we research the contracts which include the construction of agencies of intermediaries and of its activities and the judicial quality of these contracts.Relevant circular enumerates the types of agencies of intermediaries’ activities under four subarticles. According to these rulings, agencies of intermediaries could not carry out the some activities of the main intermediaries. In context with this point, we explain the appearance of joint and several liabilities of intermediaries and agencies of intermediaries, the liabilities relating with the activities of agencies of intermediaries

Anahtar Kelimeler

intermediary, agency, liaison offi ce, branch, capital markets

Kaynakça

• ALVER, Cemil: Ticaret Kanunu’nun Genel Esasları, Açıklamalı – İçtihatlı, Ankara 1988.
• ARAL, Fahrettin: Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, 2. Bası Ankara 1999.
• ARIK, Fikret: Acentelik Bağıtı, Ankara 1948.
• ARKAN, Sabih: Ticari İşletme Hukuku, 6. Bası, Ankara 2001.
• ARSLANLI, Halil: Kara Ticaret Hukuku Dersleri, Umumî Hükümler, 3.Bası, İstanbul 1960.
• AYHAN, Rıza / ÇAĞLAR, Hayrettin / ÖZDAMAR, Mehmet: Ticarî İşletme Hukuku Genel Esaslar, 1. Baskı, Ankara 2009.
• BARLAS, Nami: “Çerçeve Sözleşme Kavramı ve Çerçeve Sözleşmelerin Özellikleri”, Prof. Dr. Erdoğan Moroğlu’na 65. Yaş Günü Armağanı, İstanbul 1999, s. 807-814, 817.
• BERK, Metin: “Bankalarda Pazarlama ve Müşteri Temsilcileri”, Para ve Sermaye Piyasası Dergisi, Şubat 1985, S.72, s. .14 -15.
• BERZEK, Ayşe Nur: “Sermaye Piyasasında Aracılık Faaliyeti”, Prof. Dr. Reha Poroy’a Armağan, İstanbul 1995, s. 49 vd.
• Borsa Uyuşmazlıkları, Uygulama, Örnek Kararlar ve Mevzuat, İMKB Yayınları, İstanbul 1997.
• BOZER, Ali/ GÖLE, Celal: Bankacılar İçin Ticaret Hukuku Bilgisi (Ticarî İşletme- Tacir- Ticarî Borçlar), 16. Bası, Ankara 2000.
• BROUİLLAUD, Jean Pierre: Droit Commercial, Crescendo, Paris 1995.
• DOĞANAY, İsmail: Türk Ticaret Kanunu Şerhi, 3. Bası, I. Cilt, Ankara 1990.
• DOMANİÇ, Hayri: Ticaret Hukukunun Genel Esasları, 4. Bası, İstanbul 1988.
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C. I, 6. Bası, İstanbul 1988.
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, C.II, 5.Bası, İstanbul 1999.
• EYÜPGİLLER, Servet: Bankacılar İçin Banka İşletmeciliği Bilgisi, Ankara 2000.
• HORN, Norbert / KÖTZ, Hein / LESER, Hans G.: German Private and Commercial Law: An Introduction, Translated by Tony Weir, Oxford 1982.
• İMREGÜN, Oğuz: Kara Ticareti Hukuku Dersleri, İstanbul 1974.
• İMREGÜN, Oğuz: Ticaret Hukukunun Genel İlkeleri, İstanbul 1989.
• İNCEOĞLU, Mehmet Murat: Sermaye Piyasasında Aracı Kurumların Hukuki Sorumluluğu, Ankara 2004.
• İPPOLİTO, Benjamin / de JUGLORT, Michel: Cours de Droit Commercial Avectroux, 11. édition, Paris 2000.
• KAPLAN, İbrahim: “Portföy Yönetimi Sözleşmesi”, BATİDER, C.XVIII, S.1-2, 1995, sh. 46 vd.
• KAPLAN, İbrahim: Banka Sözleşmeleri Hukuku, C.I, Ankara 1996, (KAPLAN: Banka).
• KARAHAN, Sami: Ticari İşletme Hukuku, 9.Bası, Konya 1999.
• KARAKAŞ, Tülay: Portföy Yönetimi Sözleşmesi, Ankara 2000.
• KARAYALÇIN, Yaşar: Ticaret Hukuku, I. Giriş, Ticari İşletme, 3.Baskı, Ankara 1968.
• KAYIHAN, Şaban: Türk Hukukunda Acentelik Sözleşmesi, İstanbul 1999, s.22-23
• KAYIHAN, Şaban: Türk Hukukunda Acentelik Sözleşmesi, İstanbul 1999.
• KINACIOĞLU, Naci: Acente ve Acentelik Sözleşmesi, Ankara 1963.
• MİMAROĞLU, Sait Kemal: Ticaret Hukuku, İşletme Hukuku, C.I, 3.Baskı, Ankara 1978.
• POROY, Reha/ YASAMAN, Hamdi: Ticari İşletme Hukuku, 8.Bası, İstanbul 1998.
• SÖNMEZ, Yusuf Ziyaeddin: “Aracı Kurumların Hukuki Sorumluluğu”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1997.
• SUMER, Ayşe: “Aracı Kurumların Meslek Kurallarına Aykırı İşlemleri ve Sonuçları”, Prof. Dr. Ömer Teoman’a 55. Yaş Günü Armağanı, C.I, İstanbul 2002, s. 671. vd.
• TANDOĞAN, Halûk: Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, C. II, İstisna (Eser) ve Vekâlet Sözleşmeleri, Vekâletsiz İş Görme, Kefalet ve Garanti Sözleşmeleri, 3. Bası, Ankara 1987.
• TANÖR, Reha: Türk Sermaye Piyasası, C. I, Tarafl ar, İstanbul 1999.
• TEKİNAY, Selahattin Sulhi / AKMAN, Sermet / BURCUOĞLU, Haluk / ALTOP, Atilla: Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 6. Bası, İstanbul 1988.
• TURANBOY, Asuman: Bankacılar İçin Banka Hukuku Bilgisi, Ankara 2000.
• ÜLGEN, Hüseyin / TEOMAN, Ömer / HELVACI, Mehmet / KENDİGELEN, Abuzer / KAYA, Arslan / ERTAN, Füsun Nomer: Ticari İşletme Hukuku, 3. Bası, İstanbul 2009.
• ÜNAL, Oğuz Kürşat: Aracı Kurumlar, Türk ve Amerika Birleşik Devletleri Hukukunda Aracı Kurumlar, Ankara 1997.
• YASAMAN, Hamdi: Menkul Kıymetler Borsası Hukuku, İstanbul 1992.
• YAVUZ, Cevdet: Türk Borçlar Hukuku Dersleri (Özel Hükümler), İstanbul 2000.
• http://www.iosco.org/ (erişim 19 Mart 2011)
• http://www.iosco.org/library/pubdocs/pdf/IOSCOPD266.pdf (erişim 19 Mart 2011)