XIX. Yüzyılda Orta Anadolu Bölgesi’nde Evliliğin Ortaya Çıkışı, Sona Ermesi ve Sonuçları

Yıl 2008, Cilt: 12 Sayı: 1, 237 - 266, 01.06.2008

Esra Yakut

Öz

Tanzimat Dönemi ile birlikte hukuksal alanda gerçekleştirilen kanunlaştırma hareketleri, aile hukuku alanında büyük yapısal değişiklikler gerçekleştirememiş, bu alanda ancak bazı küçük düzenlemeler yapılabilmiştir. Bu çerçevede ailenin oluşumu, sona ermesi ve sonuçları, küçük detaylar dışında klâsik yapısını korumuştur. Çalışmamızda, XIX. Yüzyıl’da Orta Anadolu Bölgesi’ne ait çeşitli şeriyye sicilleri incelenerek, bölgenin aile hukuku ile ilgili küçük bir portresi çıkartılmaya çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Aile Hukuku, Evlenme, Mehir, Boşanma, İddet, Hıdâne.

IN THE MIDDLE ANATOLIA REGION IN THE XIX. CENTURY THE EMERGENCE OF THE MARRIAGE, ITS END AND ITS CONCLUSIONS

Öz

With the administrative reforms the movements of legalisation in the Ş eld of law couldn’t realise major structural changes,however just minor regulations could be achieved.Within this framework;the formation of family,its end and conclusions,except the tiny details,saved its own classical structure.In our work;shari’a court records which belonged to the Middle Anatolian Region in the nineteenth century has been analysed and tried to get a small portrayal of the law of domestic relations of the region

Anahtar Kelimeler

The Law of Ottoman Domestic Relations, Marriage, Mehir, Divorce, Iddet, Hidâne.

Kaynakça

• Develi Şeriyye Sicili, 42.
• Düstur, I. Tertip, C.I, IV, Zeyl 2.
• Eskişehir Şeriyye Sicili, 1, 2.
• Kayseri Şeriyye Sicili, 223.
• Konya Şeriyye Sicili, 70.
• Yozgat Şeriyye Sicili, 2.
• Abacı, Nurcan; Bursa Şehri’nde Osmanlı Hukuku’nun Uygulanması (17. Yüzyıl), Ankara,2001.
• Acar, İbrahim; “İslâm Hukuku Açısından Nişanlanma”, Atatürk Üniver- sitesi İlahiyât Fakültesi Dergisi, S.23, Erzurum, 2005, s.71-94.
• Akgündüz, Ahmet; Mukayeseli İslâm ve Osmanlı Hukuku Külliyatı, Diyarbakır, 1986.
• Aktan, Hamza; “İslâm Aile Hukuku”, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecin- de Türk Ailesi, C. II, Ankara, 1992, s.396-433.
• Akyılmaz, Gül; İslam ve Osmanlı Hukukunda Kadının Statüsü, Kon- ya, 2000.
• Akyılmaz, Gül; “Osmanlı Aile Hukukunda Kadın”, Türkler, C. X, An- kara, 2002.
• Aybay, Rona; Kadının Uyrukluğu Üzerinde Evlenmenin Etkisi, Anka- ra, 1980.
• Aydın, Mehmet Akif; İslâm-Osmanlı Aile Hukuku, İstanbul, 1985.
• Aydın, Mehmet Akif; “Eyüp Şeriye Sicillerinden 184, 185 ve 188 no’lu Defterlerin Hukuki Tahlili”, 18. Yüzyıl Kadı Sicilleri Işığında Eyüp’te Sos- yal Yaşam, (Editör: Tülay Artan), İstanbul, 1998, s.65-72.
• Aydın, Mehmet Akif; Türk Hukuk Tarihi, İstanbul, 2005.
• Bilmen, Ömer Nasuhi; Hukukı İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamu- su, C.II, İstanbul (Tarihsiz).
• Cin, Halil; İslâm ve Osmanlı Hukukunda Evlenme, Konya, 1988.
• Cin, Halil; Eski Hukukumuzda Boşanma, Konya, 1988.
• Cin, Halil-Ahmet Akgündüz; Türk-İslâm Hukuk Tarihi, C. II, İstanbul, 1990.
• Cin, Halil -Gül Akyılmaz; Türk Hukuk Tarihi, Konya, 2003.
• Demirel, Ömer, Adnan Gürbüz, Muhiddin Tuş; “Osmanlılarda Ailenin DemograŞ k Yapısı”, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, C. I, Ankara, 1992, s. 97-161.
• Ekinci, Ekrem Buğra; Osmanlı Hukuku Adalet ve Mülk, İstanbul, 2008.
• Erten, Hayri; Konya Şer’iyye Sicilleri Işığında Ailenin Sosyo-Ekono- mik ve Kültürel Yapısı (XVIII. Yüzyılın İlk Yarısı), Ankara, 2001.
• Imber, Colin; “Kadınlar, Evlilik ve Mülkiyet: Yenişehirli Abdullah’ın Behcetü’l- Fetâvâ’sında Mehr”, Modernleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadın- ları, (Editör: Madeline C. ZilŞ ), (Çev: Necmiye Alpay), İstanbul, 2000, s. 77-101.
• İpçioğlu, Mehmet; Konya Şer’iyye Sicillerine Göre Osmanlı Ailesi, Ankara, 2001.
• Jennings, Ronald; “Women in Early 17th Century Otoman Judicial Re- cords-The Sharia Court of Anatolian Kayseri” JESHO, S.18, s. 53-114.
• Karaman, Hayrettin; Mukayeseli İslâm Hukuku, C. I, İstanbul, 1991.
• Karaman, Hayrettin; “Kadının Boşanma Hakkı”, Yeni Şafak, 8.2.2009.
• Kaya, Ali; “17. Yüzyıl Bursa Şer’iyye Sicillerinin İslam Aile Hukuk Açı- sından Tahlili”, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, C.XVII, S.1, 2008, s. 81-107.
• Kayabaş, Ebru; Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Dönemi İtibarıyla Aile Hukukunun Gelişimi-Hukuk-ı Aile Kararnamesi- İstanbul, 2009.
• Kurt, Abdurrahman; Bursa Sicillerine Göre Osmanlı Ailesi (1839- 1876), Bursa, 1998.
• Maydaer, Saadet; “Klâsik Dönem Osmanlı Toplumunda Boşanma (Bursa Şer’iyye Sicillerine Göre)”, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, C. XVI, S. 1, Bursa, 2007, s. 299-320.
• Ortaylı, İlber; Osmanlı Toplumunda Aile, İstanbul, 2000.
• Ortaylı, İlber; “Osmanlı Aile Hukukunda Gelenek, Şeriat ve Örf”, Sosyo- Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, C. II, Ankara, 1992, s. 456-467.
• Sak, İzzet-Alaaddin Aköz; “Osmanlı Toplumunda Evliliğin Karşılıklı An- laşma ile Sona Erdirilmesi=Muhâla’a (18. Yüzyıl Konya Şer’iyye Sicilleri- ne Göre)”, Selçuk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, S. 15, Güz:2004, s.92-140.
• Savaş, Saim; “Fetva ve Şer’iye Sicillerine Göre Ailenin Teşekkülü ve Dağılması”, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, C. II, Ankara, 1992, s. 504-547.
• Schacht, J., “Nikâh”, İslâm Ansiklopedisi, C IX, İstanbul, 1993, s. 257- 261.
• Süme, Mehmet; 42 Numaralı Develi Şer’iye Sicili, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kayseri, 1993.
• Tabakoğlu, Ahmet; “Osmanlı Toplumunda Aile”, Sosyo-Kültürel Değiş- me Sürecinde Türk Ailesi, C. I, Ankara, 1992, s. 92-96.
• Tucker, Judith E.; In The House of The Law. Gender and Islamic Law in Otoman Syria and Palestine, California, 1998.
• Üçok, Coşkun, Ahmet Mumcu, Gülnihal Bozkurt; Türk Hukuk Tarihi, Ankara, 2008.
• Ünlü, Nuri; 70 Numaralı Konya Şer’iyye Sicili (1814-1816 M./1230- 1232 H.), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Elazığ, 2005.
• Yakut, Esra; “Şeyhülislâm Çatalcalı Ali Efendi’nin “Fetavâ-yi Ali Efen- di” Adlı Fetva Mecmuasına Göre Osmanlı Toplumunda Aile Kurumunun Oluşması ve Dağılması”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, S.7, Ankara, 1996, s. 287-318.
• Yakut, Esra; “Eskişehir Şer’iyye Sicillerine Göre Evliliğin Sona Erme- si ve Sonuçları”, I. Uluslararası Dünden Bugüne Eskişehir Sempozyumu, 12-15 Mayıs 2004, Eskişehir, 2005, s. 103-116.
• Yaman, Ahmet; İslâm Aile Hukuku, İstanbul, 1999.
• Yüzgeçer, Hatice; 2 Numaralı Yozgat Şeriyye Sicili (1882-1887), (Ya- yımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kayseri, 2005.
• ZilŞ , Madeline C.; “Geçinemiyoruz: 18. Yüzyılda Kadınlar ve Hul”, Mo- dernleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadınları, s. 251-283.