Anayasa Kavramının Tanımı, Hazırlanması ve Değiştirilmesi Arasındaki İlişki

Yıl 2008, Cilt: 12 Sayı: 1, 503 - 550, 01.06.2008

Ender Ethem Atay

Öz

Anayasa devletin kimliği olma işleviyle siyasal erkin kullanılma şartlarını belirlemektedir. Yönetenler erki elde etme, iktidarda kalma ve erki istedikleri gibi kullanma anlamında serbest değillerdir. Yönetenler, halk veya milletin anayasa aracılığıyla oluşturduğu kurallara saygı göstermek zorundadırlar. Bu zorunluluk anayasanın değiştirilmesi anlamında da geçerlidir. Anayasanın yönetenlerin yetkilerini belirleme ve sınırlama işlevinin yanında bir de bireylerin hak ve hürriyetlerini yönetenlere ve devletin organlarına empoze etme işlevi de vardır. Anayasa bu amaçla gerekli yöntemleri öngörür ve mekanizmaları kurar. Anayasa yaşayan bir metin olarak toplumsal gelişim ve değişimlere açıktır. Bu özelliği kavramın üstünlüğü ile birlikte düşünüldüğünde yumuşak ve katı anayasa ayırımı söz konusu olur. Katı anayasa kavramıyla anayasanın değiştirilmesi normal kanunların değiştirilmesinden farklı usullere tabi kılınmıştır. Bu noktada anayasanın kim ve hangi sınırlar içinde kalınarak değiştirebileceği sorunu gündeme gelir. Tamamıyla yeni bir anayasa yapımında kurucu güç söz konusudur. Bu güç teorik olarak anayasayı istediği gibi şekillendirebilir. Ancak uygulanacağı toplumun tarihsel geçmişi, sosyal ve kültürel yapısı bu gücü anayasa yapımı sürecinde etkiler ve sınırlar. Kurulu güç kurucu gücün tanıdığı sınırlar içinde ve öngördüğü usullere uygun anayasayı değiştirebilir. Kapsamının genişliği ne olursa olsun bu güç açıkça belirtilmese bile mantıki olarak devletin varlık şartlarına yani devletin unsurlarına ve devletin özünü oluşturan egemenliği anlamında bir değişiklikte bulunamaz.

Anahtar Kelimeler

●Anayasa, ●Anayasanın içeriği, ●Anayasanın hazırlanması, ●Anayasanın değiştirilmesi, ●Katı anayasa, ●Yumuşak anayasa, ●Kurucu güç, ●Geleneksel, örf ve âdete dayalı (teamuli) anayasa, ●Yazılı anayasa, ●Asli kurucu güç / iktidar, ●Türev /Tali kurucu güç / iktidar, ●Convansion Yöntemi, ●Kurucu ve Yasama Meclis Yöntemi, ●Toplumsal Sözleşme / içtimai mukavele, ●Kuvvetler Ayrılığı Teorisi, ●Siyasi hukuk.

« La défi nition de la notion de la constitution, la relation entre la préparation et la révision de celle-ci »

Öz

En tant que carte de l’identité de l’Etat, la constitution défi nit précisément l’exercice du pouvoir politique. Les gouvernants ne sont pas libres d’acquérir le pouvoir, d’y rester et de l’utiliser comme ils veulent; ils sont soumis au respect de règles qui sont édictées soit par le peuple, soit par la nation au moyen de la constitution. Cette obligation est valable aussi même pour la révision de la constitution. Au cote de fonction de préciser et de limiter les compétences des gouvernants, la constitution prévoit les droits et des libertés fondamentaux des citoyens et le garantit contre les actes et faits illégales et abusant des gouvernants et autres organes de l’Etat. Elle vise à arriver ce but en prévoyant les méthodes convenants et utiles ainsi qu’elle crée les mécanismes nécessaires de protecteurs. La constitution, acte vivant, ouvert au développement et évolution de la société. Il s’agit de différance entre la notion de la constitution souple et celle de rigide en raison de la spécifi cité de la supériorité de la constitution. Aux termes de la constitution rigide, la constitution peut être changée en suivant la procédure différente par rapport aux lois ordinaires. Ce point provoque la question selon laquelle qui et dans quelle limite peut réviser la constitution présente. Dans ce cas, s’il s’agit de rédiger une toute nouvelle constitution, il faut parler du pouvoir constituant qui peut théoriquement former la constitution selon sa volonté. Mais en pratique il est limité par l’histoire et la structure culturelle et sociale du pays et reste sous l’infl uence de ceci. Quant au pouvoir dérivé, il peut changer la constitution en respectant les règles et la procédure prévues par le pouvoir constituant. Ce pouvoir, même si ceci ne peut pas être prévu explicitement, quelque soit son étendue, ne saurait logiquement porter atteint ni aux conditions d’existence de l’Etat ni à son essence, c’est-à-dire la souveraineté de l’Etat.

Anahtar Kelimeler

●Constitution, ●Le contenu de la constitution, ●La préparation de la constitution, ●La révision / le changement de la constitution, ●Constitution rigide, ●Constitution souple, ●Pouvoir constituant, ●Constitution coutumière, ●Constitution écrites, ●Le pouvoir constituant originaire, ●Le pouvoir constituant institué ou dérivé, ●Le procède de la convention, ●Le procède de l’Assemblée constituante et législative, ●Contrat social, ●La théorie de séparation des pouvoirs, ●Droit politique.

Kaynakça

• ●ATAR Yavuz: Demokrasilerde Anayasal Değişmenin Dinamikleri ve Anayasa Yapımı, Mimoza, Konya 2000.
• ●ATAY Ender Ethem: Demokrasi ve İnsan Hakları Ders Kitabı, Tütibay Yayınları, Ankara 2003.
• ●ATAY Ender Ethem: “Kuvvetler Ayrılığı İlkesi Uyarınca Yürütme Yargı Ayrılığı ve İdari Yargı Denetiminin Niteliği”, Danıştay 2008 İdari Yargı Sempozyumuna sunulan tebliğ.
• ●ATAY Ender Ethem: İdare Hukuku, Güncellenmiş 2. B., Turhan Kitabevi, Ankara 2009.
• ●AUBY Jean-Marie,AUBY Jean-Bernard: Droit public, droit constitutionnel, libertés publiqu- es, droit administratif, T.I, 10ème édition, éditions Sirey, Paris, 1989.
• ●BAGUENARD Jacques: “La Constitution” in Droit Public, T.I, Théorie général de l’Etat et Droit Constitutionnel, Droit ad- ministratif, (Sous la direction de Jacques MORE- AU) Economica, 3 ème édition, Paris 1995.
• ●BARANGER Denis: Le droit constitutionnel, PUF, Que sai-je?, N0:3634, 2 ème édition, Paris 2005.
• ●BAUDREZ Mryse,ESCARRAS Jean-Claude: “La révision de la Constituion italienne: do- ctrine et complexité des faits” in La Révision de la constitution, EconomicA, Paris 1993.
• ●BURDEAU Georges: Droit constitutionnel et institutions politiques, 17ème édition, LGDJ, Paris 1976.
• ●CHAMPAGNE Gilles: L’essentiel du droit constitutionnel, 1 Théorie géné- rale du droit constitutionnel, 7ème édition, Gualino, Lextenso éditions, Paris 2008
• ●CLAPIE Michel: Droit constitutionnel, Théorie générale, ellipses, Paris 2007.
• ●COUDEVYLLE Andrée: Précis de droit public, ellipses, Paris 2005.
• ●DAL Kemal: Anayasa Hukuku, Yeniden Basım, Alter, Ankara 2006.
• ●DELPÉRÉE Francis: “Le processus de modiŞ castion de la Constitution bel- ge” in La Révision de la constitution, EconomicA, Paris 1993.
• ●DUHAMEL Olivier, MÉNY Yves: Dictionnaire constitutionnel, PUF, Paris 1992.
• ●ERDOĞAN Mustafa: Anayasa ve Özgürlük, Yetkin Yayınları, Ankara 2002.
• ●ERDOĞAN Mustafa: Anayasa Hukukuna Giriş, Liberte Yayınları, Ankara 2004.
• ●EROĞUL Cem: Anayasayı Değiştirme Sorunu (Bir Mukayeseli Hu- kuk İncelemesi), Ankara 1974.
• ●ESEN Bülent Nuri: Anayasa Hukuku Genel Esaslar, Ankara 1970.
• ●FAVOREU Louis, GAЇA Patrick, GHEVONTIAN Richard, MESTRE Jean-Louis, ROUX André, PFERSMANN Otto, SCOFFONI Guy: Droit constitutionnel, Dalloz, Paris 1998.
• ●GEORGES Philippe, SIAT Guy: Droit public, 12ème édition, Sirey Edition, Paris 2001.
• ●GOYARD-FABRE Simone: L’État Ş gure modern de la politique, Armand Colin, Paris 1999.
• ●GÖZLER Kemal: Pouvoir constituant, Ekin Kitabevi, Bursa 1999.
• ●HAMON Francis,TROPER Michel: Droit constitutionnel, 30ème édition, LGDJ, Paris 2007.
• ●HAZIR Hayati: Anayasa Hukuku, 4.Bası, Alter Yayınları, Ankara 2007.
• ●KUTLU Mustafa: Kuvvetler Ayrılığı, Temelleri-Gelişimi Hukuk Devletinin Kökenleri, Seçkin Yayınları, Ankara 2001.
• ●LUCIANI Massimo: “La revisione constituzionale in Italia” in La Révision de la constitution, EconomicA, Paris 1993.
• ●MONTESQUIEU: De l’esprit des lois, GF-Flammorion, 2 Tomes, Paris 1979.
• ●NEGRI Antonio: Le pouvoir constituant, Essai sur les alternatives de la modernité, PUF, Paris 1997. ●ÖZER Attila: Anayasa Hukuku Genel İlkeler, 2.B., Turhan Kitabevi, Ankara 2005.
• ●PFERSMANN Otto: “La révision constitutionnelle en Autriche et en Allemagne fédérale, théorie, pratique, limites” in La Révision de la constitution, EconomicA, Paris 1993.
• ●ROUSSEAU Jean-Jacques: Toplum Sözleşmesi, Çev: Vedat GÜNYOL, 3.B., T. İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2008.
• ●SELÇUK Sami: 2007’nin Hukuk Olayı Anayasa Mahkemesi’nin 367 Kararı, Cedit Neşriyat, Ankara 2008.
• ●TEZİÇ Erdoğan: Anayasa Hukuku, 10.B., Beta, İstanbul 2005.
• ●TURHAN Mehmet: Anayasal Devlet, 4.Bası, Naturel Yayıncılık, Ankara 2005.
• ●ZARKA Jean-Claude: Introduction au droit constitutionnel, ellipses, Paris 2006.