THE TIME OF LITIGATION IN ADMINISTRATIVE JURISDICTION SPECIFIC TO FULL REMEDY ACTION

Yıl 2022, Cilt: 26 Sayı: 3, 585 - 618, 31.07.2022

Ahmet Bağrıaçık , M. Ayhan Tekinsoy

https://doi.org/10.34246/ahbvuhfd.1118906

Öz

There are many problems regarding the time of litigation in full remedy action. The reason for these problems is that the time of litigation is considered specifically for the annulment case, which gives its meaning and characteristics to the administrative judiciary. In addition, the time of litigation in administrative courts is short. It is one of the classical concerns that the long time of litigation will increase the workload of the courts and that the constant threat of lawsuits will destabilize the administration. In addition, it is accepted that the time of litigation in administrative jurisdiction is related to public order. As a result, the time of litigation is statute of limitations and needs to be controlled at every stage of the case. This approach is problematic in many ways when it comes to full remedy action.
In the study, the qualification and consequences of the time of litigation in administrative jurisdiction are discussed in specially in full remedy action. It is emphasized that the full remedy action is similar to the compensation action in private law. It also explains why the time of litigation should not be short in full remedy action.

Anahtar Kelimeler

Full remedy action, time of litigation, annulment case, compensation action, legal qualification of the time

TAM YARGI DAVASI ÖZELİNDE İDARİ YARGIDA DAVA AÇMA SÜRESİ

Öz

Genel olarak dava açma süresi, doktrinde defalarca incelenmiş konuların başında olmasına rağmen tam yargı davası özelinde dava açma süresiyle ilgili tartışmalar, bu kurumun anlamının, öneminin, hukuksal niteliğinin, etki ve sonuçlarının ne olduğunun açıklığa kavuşmamış olmasından kaynaklanmamaktadır. Problemin sebebi, dava açma süresinin idari yargıya anlamını veren ve özellik gösteren iptal davası özelinde düşünülmesidir. Ayrıca idari yargıda dava açma süreleri kısadır. Dava açma süresinin uzun olmasının, mahkemelerin iş yükünü artıracağı, sürekli dava tehdidinin idarenin istikrarını bozacağı ileri sürülen klasik endişelerdendir. Diğer taraftan idari yargıda sürenin kamu düzenine ilişkin olduğu kabul edilmektedir. Bunun bir sonucu olarak dava açma süresi hak düşürücü niteliktedir ve davanın her aşamasında kontrol edilmesi gerekir. Bu yaklaşım tam yargı davası söz konusu olduğunda birçok yönden sorunludur. Tam yargı davası sübjektif niteliği ağır basan bir dava türüdür. Dolayısıyla tam yargı davası özel hukuktaki eda davalarına benzemektedir.
Çalışmada idari yargıda dava açma süresinin niteliği ve sonuçları tam yargı davası özelinde ele alınmıştır. Tam yargı davasının iptal davasından uzaklaşan ve özel hukuktaki tazminat davasına yaklaşan niteliği esas alınarak, dava açma süresi üzerinde var olması gereken sonuçlarına dikkat çekilmiştir. Ayrıca idari yargıda dava açma süresinin kısa olmasına gerekçe olarak öne sürülen hususların tam yargı davası için neden geçerli olamayacağı gerekçeleriyle ifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tam yargı davası, dava açma süresi, iptal davası, tazminat davası, sürenin hukuki niteliği

Kaynakça

• Akıncı M, İdari Yargıda Adil Yargılanma Hakkı, Turhan Kitabevi, Ankara 2008.
• Akyılmaz B, Sezginer M, Kaya C, Türk İdari Yargılama Hukuku, Savaş Yayınevi, Ankara 2018.
• Aral K, Danıştay Muhakeme Usulü, Sevinç Matbaası, Ankara 1945.
• Atakan A, “Kamu Düzeni Kavramı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 2007, 13(1-2), s. 59-136.
• Ayan M, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 11. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara 2016.
• Ayanoğlu T, “Yargısal Korunma İşlevi Bakımından Tam Yargı Davasının Niteliği”, Danıştay ve İdari Yargı Günü 135. Yıl, 9 Mayıs 2003, s. 63-71.
• Aydın Ünver T, “Tüzel Kişilere Karşı İşlenen Haksız Fiillerde Bir Yıllık Zamanaşımı Süresinin Başlangıcına İlişkin Yargıtay Kararının İncelenmesi”, Prof. Dr. Rona Serozan'a Armağan, İstanbul 2010, s. 389-421.
• Başpınar V, Altunkaya M, “Depremden Doğan Zararların Tazmininde Zamanaşımının Başlaması ve Süresi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2008, 57(1), s. 95-132.
• Başpınar R, Tam Yargı Davaları, Yüzyıl Boyunca Danıştay, İkinci Baskı, Danıştay Matbaası, Ankara, 1986.
• Berki Ş, “Hukukta Müddet Çeşitleri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1968, 25(1), s. 99-116.
• Berkin N M, “Adalet Mahkemesi Kararları – Zamanaşımı”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 1975, 41(3-4), s. 423-435.
• Çağan N, Vergi Hukukunda Süreler, Sevinç Matbaası, Ankara 1975.
• Çelik Ç A, Tazminat ve Alacaklarda Zamanaşımı, Legal Yayıncılık, Ocak 2004.
• Çırakman E, İdari Davalarda Süre, İdare Hukuku ve İdari Yargı ile İlgili İncelemeler I, Danıştay Tasnif ve Yayın Bürosu Yayınları No 21, Güneş Matbaası, Ankara 1976.
• Duran L, İdare Hukuku Ders Notları, İ.Ü. Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul 1982.
• Duran L, “İdari Kazada Dava Açma Müddeti”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 1945, 11(1-2), s. 238-263.
• Duran L, “İdari İşlemden Sorumluluk İptal Davası - Tam Yargı Davası”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 1967, 33(3-4), s. 3-26.
• Ergen C, İdari Yargıda Dava Açma Süreleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2007.
• Erkut C, “İdari Yargıya Başvuru Haklarının Sınırı ve İdari Davaların Kapsamı”, 2000 Yılında İdari Yargı Sempozyumu, Ankara 11-12 Mayıs 2000, s. 89-96.
• Ersoy N, “İdari Davalarda Süre”, Türk İdare Dergisi, Eylül-Ekim 1970, 41(326), , s. 20-27.
• Erzurumluoğlu E, Borçların Genel Kuralları, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Aka., Ankara 1983.
• Esin Y, Dündar E, Danıştay’da Açılacak Tazminat Davaları, Birinci Kitap: Usul, Balkanoğlu Matbaacılık, Ankara 1971.
• Evren Ç C, “İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun On üçüncü Maddesi Uyarınca Yapılacak Başvurularda Süre ve Adil Yargılanma Hakkı”, Memleket Siyaset Yönetim Dergisi, 2015, 10(24), s. 62-85.
• Feyzioğlu F N, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, C. II, İ. Ü. Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul 1977.
• Gönen Y, “Hak Arama Özgürlüğü Bağlamında Tam Yargı Davasındaki Usul ve Sürelerin Haksız Fiilden Kaynaklanan Tazminat Davası ile Karşılaştırılması”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2016, 7(1), s. 451-478.
• Gözler K, İdare Hukuku, C. II, Ekin Yayınevi, Bursa 2009.
• Gözübüyük Ş, Dinçer G, İdari Yargılama usulü, 2. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 1999.
• Gürbüzer İ, “Danıştay’da İdari Dava Açma Süresi”, Ankara Barosu Dergisi, 1973, 5, s. 923-933.
• Havutçu A, “Haksız Fiil Sorumluluğunda Zamanaşımı Sürelerinin Başlangıcı”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2010, 12(Özel Sayı), s. 579-605.
• İnal H T, Borca Aykırılık ve Sonuçları, Papatya Yayıncılık, İstanbul 2009.
• Kaplan G, İdari Yargıda Dava Açma Süresi, 3. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2011.
• Karabacak O, “Japon İdari Yargılama Usulü Kanunu”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Temmuz 2012, 3(10), s. 719-740.
• Karacabey Ö F, “Haksız Fiillerde Zamanaşımı I”, Yargıtay Kararları Dergisi, Ekim 1978, s. 477-502.
• Karacabey Ö F, “Haksız Fiillerde Zamanaşımı II”, Yargıtay Kararları Dergisi, Ocak 1979, s. 81-100.
• Karakoç Y, Vergi Yargılama Hukukunda Süreler, Yetkin Yayınevi, Ankara 2000.
• Kılıçoğlu A M, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 20. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara 2016.
• Kılıçoğlu A M, Türk Borçlar Kanunu Tasarısına Eleştiriler, Türkiye Barolar Birliği Yayınları: 140, Ankara 2008. Konuralp H, İstinafta Kamu Düzeni Kavramı, Medeni Usul ve İcra-İflas Hukukçuları Toplantısı VI, Türkiye Barolar Birliği Yayını, Ankara 2008
• Köse G, “Kamu Düzeni Kavramı ve Kamu Düzenine Aykırılığın Sonuçları”, Prof. Dr. Fikret Eren'e Armağan, Ankara 2006, s. 1269-1301.
• Köse Y, Hukuk Yargılamasında Süreler, 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2012.
• Nomer H N, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 13. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul 2013.
• Oğuzman M K, Öz T, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Filiz Kitabevi, İstanbul 2006.
• Okay S N, İdare Davalarında Görev ve Yetki, Dava ve Husumet Ehliyeti Süreaşımı ve Merci Tecavüzü Meseleleri – Danıştay Karar ve İçtihatları, Kanaat Basımevi, Ankara 1946.
• Okay Tekinsoy Ö, İdare Hukukunda Kamu Düzeni Kavramı, On İki Levha Yayınevi, İstanbul 2011.
• Onar S S, İdare Hukukunun Umumi Esasları, C. III, 3. Baskı, İsmail Akgün Matbaası, 1966.
• Öngören G, Türk hukukunda İdari Dava Açma Süreleri, Kazancı Yayınevi, İstanbul 1990.
• Özkaya E, Özel Hukukumuzda Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süreler, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2012.
• Öztürk K B, Hak Arama Özgürlüğü Çerçevesinde Zorunlu İdari İtiraz, Yetkin Yayıncılık, Ankara 2015.
• Sarıca R, İdari Kaza, İ.Ü. Hukuk Fakültesi Yayınları, 1949.
• Sever D Ç, Danıştay Kararları Işığında İdare Hukukunda Kazanılmış Haklar, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2006.
• Sirman K, Devlet Şurası Kanunu Şerh ve İzahları, Titaş Basımevi, 1941.
• Tanör B, Siyasi Düşünce Hürriyeti ve 1961 Türk Anayasası, Öncü Kitabevi, İstanbul 1969.
• Tekinsoy M A, İdari Yargılama Hukukunda Yürütmenin Durdurulması, Savaş Yayınları, Ankara 2013.
• Tutumlu M A, Türk Borçlar Hukukunda Zamanaşımı ve Uygulaması, Seçkin Yayınevi, Ankara 2008.
• Uler Y, Yönetsel Yargıda Dava Süreleri, I. Ulusal İdare Hukuku Kongresi, 1-4 Mayıs 1990, Birinci Kitap İdari Yargı, Danıştay Matbaası, Ankara 1991, s. 209-263.
• Ulusoy A D, İdari Yargılama Hukuku, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2020.
• Yasin M, “Örf ve Adet Kuralları ile İdari Teamüllerin İdare Hukukundaki Yeri”, İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, 2012, 15(2), s. 29-44.
• Yenice K, Esin Y, Açıklamalı-İçtihatlı-Notlu İdari Yargılama Usulü, Arısan Matbaacılık, Ankara 1983.
• Yıldırım Ö, İmar Hukukunda İdari İstikrar İlkesi ve Müesses Durumlar, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Yılmaz E, Hukuk Muhakemeleri Kanununda Süreler, Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 2013, 8(Özel Sayı), s. 3167-3190.
• Yılmaz E, Hukuk Sözlüğü, Yetkin Yayınları, 2016.
• Zabunoğlu Y, İdari Yargıda Dava Açma Süresi, I. Ulusal İdare Hukuku Kongresi, 1-4 Mayıs 1990: Birinci Kitap-İdari Yargı, Danıştay Matbaası, Ankara 1991, s. 187-209.